Eerste Kamer over nieuwe Zorgstelsel


08.06.2005 / 16:06 / Rubriek: Binnenland / Organisatie: Eerste kamer

Senaat over nieuwe zorgstelsel

Op dinsdag 7 juni 2005 zijn meer dan een half miljoen adhesiebetuigingen ten gunste van keuzevrijheid in de zorg bij de Eerste Kamer bezorgd, waar die dag het beslissende debat begon over de invoering van een basisverzekering tegen ziektekosten voor alle Nederlanders. De handtekeningen waren verzameld onder leiding van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP) en de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV). Tot verrassing van velen tekende ook VVD-minister Hoogervorst van volksgezondheid voor het begin van het debat zelf het actiepamflet dat ervoor pleit om patiënten zelf hun huisarts, apotheek, geneesmiddelen, fysiotherapeut en ziekenhuis te laten kiezen.

Tegenover de Eerste Kamer verdedigde de minister invoering van het nieuwe zorgstelsel dat per 1 januari 2006 een einde maakt aan het onderscheid tussen mensen met een particuliere ziektekostenverzekering, mensen die in het ziekenfonds zitten en ambtenaren en semi-ambtenaren met een ziektekostenverzekering. Hij leek op steun van in elk geval CDA, VVD en D66 te kunnen rekenen bij de stemming op 14 juni a.s. Naast de ene basisverzekering voor iedereen kan men zich aanvullend verzekeren. De bedoeling is dat door marktprikkels in het nieuwe stelsel de zorgaanbieders en de verzekeraars de patiënten voor een zo laag mogelijke aanvullende premie een zo breed mogelijk aanvullend pakket aan medische voorzieningen gaan bieden. Het standaardpakket zal globaal overeenkomen met het huidige ziekenfondspakket. Voor de basisverzekering voor iedereen gaat een nominale premie van ongeveer 1100 euro per volwassene per jaar gelden. Kinderen tot 18 jaar die thuis wonen zijn gratis meeverzekerd. Voor mensen met lagere inkomens komt er een zorgtoeslag, uit te betalen door de belastingdienst. Die toeslag wordt in maandelijkse termijnen vooraf uitbetaald. De toeslag voor de lagere inkomens bedraagt 425 euro voor een alleenstaande en 1200 euro voor een gezin per jaar. De verwachting is dat ongeveer zes miljoen mensen een toeslag kunnen krijgen. Het gaat de overheid zo'n 2 miljard euro per jaar kosten. Voor de aanvullende verzekering met een variabele premie is er geen tegemoetkoming van de fiscus, wel kan de werkgever een bijdrage leveren, zoals nu al in veel gevallen gebeurt. Men kan één keer per jaar van verzekeraar wisselen. Verzekeringsmaatschappijen zijn verplicht iedereen die zich meldt in elk geval het basispakket aan te bieden. Het weren van mensen met een zwakke gezondheid wordt zo voorkomen. Door invoering van een vereveningssysteem tussen verzekeraars zou het voor hen lonend worden om ook mensen met chronische aandoeningen te verzekeren. Risicoselectie (zoals bijvoorbeeld wel bestaat bij autoverzekeringen) wordt in het nieuwe zorgstelsel verboden. De bedoeling is dat verzekeraars gaan concurreren op prijs en kwaliteit van de zorg. Daartoe gaan zij onderhandelen met zorgaanbieders (artsen, ziekenhuizen enz.)

Voor CDA-woordvoerder mevrouw Van Leeuwen was het doorslaggevend dat na een kwart eeuw discussie over een nieuw zorgstelsel eindelijk per 1 januari 2006 een einde komt aan de tweedeling in de zorg en dat geen mensen meer wegens een slechte gezondheid mogen worden uitgesloten. Zij weigerde om mee te gaan met de oppositiepartijen PvdA, SP en GroenLinks die uitstel van de invoering met één jaar bepleitten. In een motie ingediend door PvdA-woordvoerder Hamel en ondersteund door GroenLinks en de SP constateerde de oppositie dat de burger nog onvoldoende kennis heeft van de op handen zijnde wijzigingen en dat er meer tijd nodig is voor voorlichting om een voldoende draagvlak te krijgen. PvdA-woordvoerder Hamel voorspelde 'chaos' als gevolg van de invoering van het nieuwe stelsel op zo korte termijn. Na een interruptie hierover door GroenLinks-woordvoerder Van der Lans was de reactie van mevrouw van Leeuwen (CDA): 'Ik vecht mij liever kapot om een goede wet te krijgen op 1 januari'.

In een motie ingediend door VVD-woordvoerder mevrouw Swenker werden enkele hindernissen genoemd die nog genomen moeten worden voor het stelsel kan worden ingevoerd. De motie werd mede ingediend door de andere regeringsfracties CDA en D66 alsmede door de Onafhankelijke Senaatsfractie en de SGP. Volgens de motie moet er voor behandeling van de Invoering-en Aanpassingswet inzake het zorgstelsel in oktober nog onderzoek komen naar een systeem van een verplicht eigen risico aan de voet. Vooral D66 en VVD hadden bezwaar tegen de huidige stapeling van no-claimkorting, verplicht eigen risico en vrijwillig eigen risico. Ook willen de regeringspartijen een zo vloeiend mogelijke overgang naar het nieuwe stelsel. Minister Hoogervorst zegde in het debat toe dat mensen die zich vóór 1 januari 2006 vergeten aan te melden toch verzekerd blijven. De keuzevrijheid van de patiënt moet overeind blijven door verzekeraars restitutiepolissen te laten aanbieden naast naturapolissen. De restitutiepolis, waarbij de verzekerde de kosten voorschiet, moet daarbij 'de norm' worden, vonden CDA, VVD en D66. Minister Hoogervorst zei in het debat dat hij desnoods gebruik zal maken van zijn wettelijke bevoegdheid om een verzekeraar te dwingen een contract met een huisarts te sluiten. De regeringsfracties willen ook dat verzekeraars een gelijk speelveld krijgen 'omdat alleen dan marktprikkels goed tot hun recht kunnen komen'.

De grootste oppositiepartij, PvdA, stelde een reeks harde voorwaarden aan eventuele instemming met de stelselwijziging in de gezondheidszorg. Hoofdbezwaar van de PvdA is dat de nieuwe basisverzekering een aangelegenheid wordt van particuliere ziektekostenverzekeraars. De voorkeur van de PvdA gaat uit naar een publieke regeling die eventueel ook door particuliere maatschappijen uitgevoerd kan worden. SP en GroenLinks verklaarden zich al meteen in de eerste ronde van het debat tegen de voorgestelde stelselwijziging. De macht zou bij de verzekeringsmaatschappijen komen te liggen, terwijl patiënten en artsen een ondergeschikte positie zouden krijgen. Mevrouw Slagter-Roukema (SP) voorspelde aantasting van de eerstelijnszorg: hogere kosten en onzorgvuldiger registratie, meer fouten en ongezondere mensen. GroenLinks-senator Van der Lans vertolkte de gevoelens van protesterende huisartsen:'Zij hebben de afgelopen tien jaar de macht van de verzekeraars zien toenemen en aan den lijve ervaren dat daarmee een bureaucratische logica in opkomst is die hen van hun werk afhoudt'. De PvdA heeft grote twijfels of de concurrentie tussen zorgverzekeraars en zorgaanbieders bij de basisverzekering goed gaat werken. Volgens de PvdA zijn te weinig waarborgen ingebouwd voor de kwaliteit van de zorg, het beroepsgeheim van professionals, de privacy van patiënten en hun keuzemogelijkheden. Het CDA hield de mogelijkheid open om alsnog op uitstel van de invoering aan te dringen als er in oktober bij de behandeling van de Invoering en Aanpassingswet nog teveel haken en ogen blijken te zijn. Mede op voorstel van D66 zegde minister Hoogervorst toe dat patiënten- en consumentenorganisaties een substantieel bedrag extra krijgen voor voorlichting over het nieuwe stelsel. Zelf steekt de overheid 31 miljoen euro in een voorlichtingscampagne. Woordvoerder Schouw van D66 drong o.a. aan op goede afspraken met het College Bescherming Persoonsgegevens over de privacy van patiënten. Volgens VVD-woordvoerder mevrouw Swenker is de privacy in het nieuwe stelsel beter geregeld dan nu het geval is. Een punt van zorg van de hele senaat betreft het aantal mensen zonder verzekering tegen ziektekosten. Dat zijn er nu een kwart miljoen, onder meer dak- en thuislozen. Volgens CDA-woordvoerder mevrouw Van Leeuwen zouden gemeenten extra middelen moeten krijgen om dit probleem aan te pakken. Woordvoerder Van den Berg van de SGP (mede namens de ChristenUnie) zei dat onder het huidige stelsel het voor ouderen en chronisch zieken met een inkomen hoger dan de ziekenfondsgrens zeer moeilijk is om een verzekering te krijgen tegen een redelijke prijs, omdat er nu nog sprake is van risicoselectie. Vooral 65-plussers zouden met 'torenhoge' premies te maken hebben. Volgens CDA-woordvoerder mevrouw Van Leeuwen is een van de pluspunten van het nieuwe stelsel dat hieraan een einde komt. Senator Van den Berg zei ook dat 'zorg behoort te staan in het teken van barmhartigheid: oog hebben voor de noden van de mens, de mens als geheel'. Hij constateerde dat economische maatstaven vaak sterk de boventoon voeren.

Meer informatie: www.eerstekamer.nl

Nadere inlichtingen: voorlichting Eerste Kamer
Tel 070 - 3129 255/355/351
(Jan Willem de Savornin Lohman 06 53 84 06 10)