Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut

Het weer nader verklaard

Volop bloeienden grassen

(links/ tabel/ natuurkalender/ Klimaatverandering in eigen tuin zichtbaar in natuurkalendergids)

Nu de kans op regen weer kleiner is, volgen er nog zeker dagen waarbij grassenpollen weer het luchtruim zullen kiezen. De windrichting, noordwest tot noord, is voor het kustgebied gunstig. De grassen zijn nog lang niet uitgebloeid. Naast de onzichtbare stuifmeelkorrels zullen er binnenkort ook zichtbare plantendelen het luchtruim kiezen, de pluizige vruchten van populieren en wilgen.

In het algemeen wordt gras maar weinig gewaardeerd. Rond het huis ziet men het liefst een glad geschoren gazon van slechts één of enkele soorten en zonder onkruid . Ook de boeren zien het onkruid liever niet. Op veel plaatsen worden de weilanden omgeploegd en vervolgens met één grassoort ingezaaid. Deze monotone groene vlakten staan garant voor een goede opbrengst, maar er ontbreekt een natuurlijk dierenleven. In Nederland komen meer dan honderd wilde grassen voor en nog vele tientallen soorten, die op één of andere manier hier terecht zijn gekomen. De grassen hebben verschillende bloeiwijzen. Grote grassen vallen het meest op.Dat is bijvoorbeeld riet, maar dat bloeit nog niet. Grote grassen verspreiden hun stuifmeel het meest effectief. Eén van de opvallendste grassen, die thans bloeien, is de kropaar, een hoog gras met knoedelvormige bloeiwijze. Een minder hoog, ook volop bloeiend gras, is de witbol, een zacht aanvoelend gras met een pluimvormige bloeiwijze, eerst witachtig, later meer bruin of roodachtig van kleur.

Met het verdwijnen van de bloemen van het nu zaad verspreidende fluitenkruid is de bermdecoratie nog niet verdwenen. Het zevenblad, een door tuinbezitters gehate plant, volgt het fluitenkruid op. De bloeiwijze lijkt sprekend op die van fluitenkruid, maar de bloeistengels zijn lang niet zo hoog. Boterbloemen en koolzaad blijven nog lange tijd voor een geel accent zorgen, maar ook andere gele bloeiers zijn verschenen zoals de akkermelkdistel en het biggekruid. De raket bloeit ook geel, maar de bloemen zijn zo klein dat ze nauwelijks opvallen. Langs de waterkant bloeien gele lissen en de licht lila valeriaan. Intussen kwamen ook de kleuren rood en paars aan bod, klaprozen zijn er vol op en rode klaver, verder de door boeren zo verfoeide akkerdistel. Die staan meestal groepsgewijs en dicht op elkaar en dat geeft bij de bloei een prachtige paarse gloed. Ook de witte klaver bloeit volop en verder zijn er nog veel andere wit bloeiers: margrieten, kamille, witte nachtkoekoeksbloem en duizendblad. Waar op schrale gronden de vegetatie laag bleef is de bodem soms bedekt met kleine gele "bolletjes", de bloeiwijze van de kleine klaver. Ook andere kleine klavers als liggende klaver en hopklaver bloeien geel met kleine ronde hoofdjes. Opvallend witbloeiende struiken zijn nu de vlier en de vuurdoorn, bij de bomen is het de acacia. Vele honderden vlieren bloeien langs de spoorbanen in het midden, zuiden en oosten van het land. In de afgelopen weken waren het de rhododendrons, die met hun bloei de kroon spanden, Zij vormden in veel tuinen langs de Utrechtse heuvelrug een indrukwekkende kleurenpracht.

door Baltus Zwart, oud- meteoroloog KNMI

Bomen, struiken en kruiden illustreren vervroeging van de lente na 1987

(bron: B. Zwart, Meteorologica, 1-2000 en recente waarnemingen)

Begin bladontplooiing of Gemiddelde datum Gemiddelde datum Verschil in bloei dagen 1975-1988 1988-2002 Van boom en plant

Oude beuken KNMI-park 1 mei 22 april 9 dagen

Eiken KNMI-park 3 mei 24 april 9 dagen

Vroegste kastanje KNMI-park* 7 april 19 maart 19 dagen

Idem (begin bloei)* 4 mei 15 april 19 dagen

Appel 7 mei 23 april 14 dagen

Peer 22 april 11 april 11 dagen

Prunus serrulata (Oosterse 25 april 17 april 8 dagen Kers)

Magnolia ("Tulpenboom") 18 april 3 april 15 dagen

Hamamelis 14 januari 4 januari 10 dagen

Forsythia 25 maart 5 maart 20 dagen

Cornus mas (Gele Kornoelje) 1 maart 10 februari 19 dagen

Hazelaar (begin stuiven) 7 februari 19 januari 19 dagen

Zwarte Els (begin stuiven) 2 maart 13 februari 17 dagen

Crocussen KNMI-park 7 maart 19 februari 14 dagen

Gele Trompetnarcis (Dutch 30 maart 11 maart 19 dagen Master)

Speenkruid 29 maart 2 maart 27 dagen

Fluitenkruid 25 april 8 april 17 dagen

Klein Hoefblad 24 maart 26 februari 26 dagen

Paardebloem 15 april 13 maart 33 dagen


* Gekapt in 2000

Bron: Baltus Zwart. Wat doet de natuur als het klimaat verandert. Meteorologica, maart 2000.

Baltus Zwart volgt de ontwikkelingen in de natuur en schreef daarover een aantal bijdragen in Weermagazine en Meteorologica.

Literatuur:

J.P.M. Woudenberg. Geschiedenis van de Landbouwmeteorologie in Nederland tot 1972. Technisch rapport KNMI, TR 116, De Bilt 1989.

Overeem, Aart en Arnold J.H. van Vliet en Rudolf de Groot (Wageningen Universiteit). Vervroeging van het hooikoortsseizoen in een warmer klimaat? Meteorologica 1-2003.

Natuurkalender: klimaatverandering in je achtertuin

Het VARA-programma "Vroege Vogels", zondagochtend tussen 8 en 10 uur op radio 1, besteedt onder de naam "De Natuurkalender" , aandacht aan het uitlopen van de bloeiende natuur en het verschijnen van vlinders en vogels. Het project, dat vorig jaar startte is een groot succes; talloze natuurliefhebbers volgen de ontwikkelingen in hun tuin en geven de informatie trouw door. De opzet is om met hulp van Nederlanders gestructureerd fenologische waarnemingen uit Nederland te verzamelen en analyseren. Door oude en nieuwe gegevens te vergelijken kan inzicht worden verkregen in het verband tussen de fenologie en het klimaat en of de fenologie al is veranderd door de temperatuurstijging. U kunt zelf uw eigen natuurkalender bijhouden en uw waarnemingen doorgeven via internet of de fenolijn (035 67 11 338). De gegevens komen van pas bij een internationaal onderzoek van de Wageningen Universiteit.

Te laat opgestaan? Luister Vroege Vogels in Real Audio

Lente in het weer nader verklaard

Index het weer nader verklaard

Laatste wijziging: 7 juni 2005

Harry Geurts, PR & Voorlichting KNMI
Copyright © KNMI