Toespraak van minister Dekker op het congres 'Mijn wijk in uitvoering'
op 1 juni 2005. Bewoners en professionals die zich inzetten voor
herstructureringswijken ontmoetten elkaar en konden leren van goede
voorbeelden en van elkaar.
Wethouder Heijnen, algemeen directeur Karel Bun, leerlingen en leraren
van de Scholengroep Den Haag Zuid-West, Directeur Ringersma, geachte
aanwezigen,
Vorig jaar bracht het Amsterdamse bureau Architectuur Lokaal een
interessante studie uit. De titel luidt: "Veertig jaar later:
vernieuwing van de wederopbouwwijken". De auteurs onderzochten een
viertal naoorlogse wijken, waaronder de wijk waar we vandaag bijeen
zijn - Zuidwest Den Haag. Al in het voorwoord kunnen we lezen - en ik
citeer letterlijk -
"Juist omdat de wijken als 1 geheel zijn gebouwd, en omdat de huidige
kwaliteit vooral berust op ruimtelijke verbanden binnen de wijk, is
een samenhangende aanpak wenselijk. Dat kan alleen als opdrachtgevers,
gemeenten en bewoners het eens worden over de aanpak."
Daar ben ik het van harte mee eens. Het doel van de 56 wijkenaanpak is
om door middel van een focus op prioritaire wijken tempo te maken. Om
de aandacht te vestigen op aansprekende voorbeelden en zo de
stedelijke vernieuwing weer vlot te trekken. Om goede voornemens te
vertalen in zichtbare en concrete resultaten. Zodat bewoners het
gevoel krijgen dat er nu echt iets wordt gedaan.
In de afgelopen 2 jaar heb ik 34 van de 56 prioritaire wijken
persoonlijk bezocht. Omdat stedelijke vernieuwing belangrijk is. Omdat
iedere wijk anders is. Zo was ik maandag nog in de Kuip aanwezig bij
de ondertekening van de prestatieafspraken voor Rotterdam. In de
Maasstad worden maar liefst 15.000 nieuwe woningen gebouwd. Het budget
bedraagt bijna 4 miljard euro. Even verheugend is de uitkomst van de
Rotterdamse Veiligheidsindex 2005: de stad is opnieuw veiliger en
schoner geworden.
Ik zal u zeggen wat ik tegen de Tweede Kamer heb gezegd. De wijkaanpak
werkt. De neerwaartse spiraal is doorbroken en het vertrouwen keert
langzaam terug. De stedelijke vernieuwing komt van de grond. Dit is
naar mijn overtuiging in hoofdzaak de verdienste van lokale partijen.
Van u dus.
De focus op prioritaire wijken werkt - stedelijke vernieuwing is in
een stroomversnelling geraakt. In 53 wijken zijn prestatieafspraken
gemaakt tussen gemeenten, corporaties en soms ook marktpartijen. In 15
van die wijken worden al woningen opgeleverd. In 30 wijken is het
verhuisproces in gang gezet en wordt er volop gerenoveerd, gesloopt en
gebouwd. In de afspraken is veel aandacht voor de publieke ruimte,
voor de groenvoorzieningen, voor het aanzien van straten en pleinen.
In totaal gaat het om een half miljoen woningen. 60.000 woningen
worden gesloopt, maar er komen 81.000 nieuwe voor in de plaats.
Het belangrijkste is dat de bewoners steeds betrokken zijn en dat er
gekozen is voor een sociaal-fysieke aanpak. Want een buurt is meer dan
een verzameling gestapelde stenen. Iedere buurt heeft een eigen
karakter. Een mix van huizen, straten en pleinen. Maar ook van
huurders, kopers, gebruikers en bezoekers.
Daarom is het van groot belang dat de fysieke vernieuwing gepaard gaat
met een sociale. Dat er goed naar de mensen geluisterd wordt. Naar hun
wensen, maar ook naar hun zorgen. Het is zeer ingrijpend als de wijk
waar mensen soms tientallen jaren hebben gewoond ineens op de schop
gaat. Daar verandert een terugkeergarantie weinig aan.
Er zal inderdaad worden gesloopt, maar er zal nog meer worden gebouwd.
De bewoners krijgen er bovendien betere woningen voor terug. In een
veilige en schone wijk. Want naast sloop, renovatie en nieuwbouw zijn
er ook afspraken gemaakt om de leefbaarheid in de wijken te
verbeteren. Om het wijkimago op te krikken. Om meer en betere
voorzieningen tot stand te brengen. Bijvoorbeeld door clustering van
winkels, zodat de lokale middenstand beter gedijt. Er wordt veel
geïnvesteerd in buurtbemiddeling, in kinderopvang, in brede scholen,
in maatschappelijke opvang, en in het tegengaan van drugsoverlast.
Daarbij moet de stem van bewoners doorslaggevend zijn. U weet zelf het
beste wat er speelt in uw wijk.
Daarom kunnen wijken het beste leren van elkaar. De uitwisseling van
best practices tussen de wijken onderling is al flink op stoom. Lokale
kennis kan zo nationaal worden benut. Ook VROM leert van de ervaringen
van mensen uit de praktijk. Op deze manier geeft de 56 wijkenaanpak
richting aan de ontwikkeling van beleid.
Ik zou ook niet anders willen. Dwingende sturing van bovenaf is niet
meer van deze tijd. De rol van het Ministerie is om de wijkaanpak aan
te jagen. Om goede initiatieven te steunen en signalen uit het veld
niet verloren te laten gaan. Soms komt daar geld aan te pas. Maar de
grootste troef van VROM is het mobiliseren en verspreiden van kennis.
Bijvoorbeeld via KEI, het Kenniscentrum voor Stedelijke Vernieuwing.
Maar ook door geregeld samen te zijn. Zoals vandaag.
Ik wil u als Minister waar mogelijk terzijde staan. Samenwerking
tussen lokale partijen en bewoners, maar ook scholen,
welzijnsinstellingen en de politie zorgt voor het beste resultaat.
Draagvlak en innovatie komen op wijkniveau tot stand. Daar waar de
drempel om mee te doen niet te hoog is.
Het succes van de 56 wijkenaanpak is uw succes. Het is het succes van
talloze lokale bestuurders, bewoners, buurtregisseurs, onderwijzers,
politieagenten en maatschappelijk ondernemers.
Uw betrokkenheid en uw initiatief zijn de beste garantie voor meer
sociale cohesie, voor een meer leefbare wijk.
Zelden heb ik dat zo duidelijk geïllustreerd zien worden als vandaag.
Wat ik heb gezien, sterkt mij in de overtuiging dat we op de goede weg
zijn. Dat de ruimte die de overheid u geeft ook uitstekend wordt
gebruikt.
Dames en heren, Er is vandaag heel wat gebeurt. Helaas heb ik zelf
niet alles mee kunnen maken. Maar ik wil u toch heel graag wat
impressies meegeven. Ik heb me daarvoor zojuist laten informeren door
mijn medewerkers.
Zoveel congresbezoekers, zoveel deelnemers aan de wijkcaroussel,
zoveel workshops met zovele sprekers en zoveel leerlingen. Dames en
heren als ik spreek over elan, creativiteit en het doorbreken van een
neerwaartse spiraal heeft u vandaag laten zien wat ik bedoel.
De hoofdrolspelers uit de documentaires zijn hier aanwezig. De
wijkagent Mart Rasenberg, de dames Kerpel en Koedam bewoners uit
Crooswijk. De filmer Azis uit Amsterdam. Wethouder van Kleef uit
Utrecht. Zij staan symbool voor een hele grote groep bewoners,
organisaties en bestuurders met betrokkenheid en passie in de wijken.
Dank u wel.
Zoveel verschillende projecten. De school waar u nu bent haalt de wijk
naar binnen. Haalt de bewoners naar binnen en gaat zelf op zoek naar
stageplekken in de buurt. De corporatie Steadion uit Zuid West meldt
zich ter plekke.
Een workshop van Kees Fortuijn met de buitengewone belangrijke vraag:
Hoe behoud ik het sociale kapitaal in de wijk. Samen met bewoners,
marktpartijen, welzijnorganisaties en gemeenten. In mijn brief naar de
Tweede Kamer die ik afgelopen maandag heb verzonden benadruk ik nog
eens het belang van die integrale samenhang rondom fysiek, sociaal,
economie en veiligheid.
Dames en heren ik sluit mijn impressie af met een klein gedichtje van
een leerling die haar eindexamen doet en ook vandaag het congres
bezoekt. Zij heeft het vandaag geschreven. Ik lees het voor omdat het
zoveel zegt over wat u en mij beweegt voor het thema stedelijke
vernieuwing :
" Ieder huis dat wordt bewoond
Zal zoveel zekerheden geven
Aan alle mensen die er leven
En alle moeite wordt beloond"
Na mijn impressie is het nu de hoogste tijd voor de uwe. Helemaal in
de geest van deze dag is u gevraagd welke wijk het meest tot de
verbeelding spreekt. Waar bent u het meest nieuwsgierig naar. Waar
wilt u meer van weten. Vanwege de aanpak of de opgave of de mensen. U
hebt met zijn allen gekozen voor de wijk Malburgen in Arnhem. Met
motivaties als: Koploper herstructurering, De ontroerende jonge
rappers, Het integrale karakter op vele fronten. De samenwerking met
de bewoners. Allochtonen en autochtonen.
Ik zal Arnhem Malburgen belonen met een excursie. Het NIROV zal u
allen - begin volgende week - een uitnodiging sturen voor een
excursie naar de wijk Malburgen in Arnhem. De aanmelding gaat volgens
het principe "wie het eerst komt wie het eerst maalt". De eerste 50
aanmeldingen mogen mee.
Arnhem Malburgen, Nogmaals, van harte gefeliciteerd!
Dames en heren,
We zijn hier bijeen op de locatie VMBO Zuidwest, een school met een
geschiedenis. Maar ook een school die veerkracht heeft getoond. Een
school die haar maatschappelijke verantwoordelijkheid durft te nemen.
En daar wonderwel in slaagt. De leerlingen zetten zich op alle
mogelijke manieren in voor hun school en hun wijk.
Handige jongens en meisjes onderhouden de publieke voorzieningen in de
wijk. Dankzij de inzet van leerlingen worden er computerlessen voor
senioren georganiseerd. Via het uitzendbureau van de school doen
leerlingen in ruil voor studiepunten in zorgcentra ervaring op. Of
werken als tramwachter bij de Haagse Tram Maatschappij. Ik zou zo nog
wel even door kunnen gaan.
Met hun enthousiasme en hun inzet dragen de leraren en leerlingen van
de Scholengroep Den Haag Zuidwest bij aan de leefbaarheid van hun
wijk. Samen met zorginstellingen, met de politie, met justitie en
andere maatschappelijke organisaties zorgen zij ervoor dat de sociale
instabiliteit hier stapje voor stapje verdwijnt. Daarvoor mijn grote
waardering en dank.
In het bijzonder dank ik ook wethouder Heijnen, die deze integrale
aanpak mogelijk heeft gemaakt. Ik dank algemeen directeur Karel Bun -
u spreekt samen met uw collega's het beste in de leerlingen aan. En
dat is te zien!
Mijn grootste dank gaat daarom uit naar de leerlingen van deze school.
Zij hebben ons bij aankomst ontvangen, zij hebben de congresmap
grotendeels ontworpen, hun wijk met foto's in beeld gebracht, thee
geschonken en bij de garderobe gestaan. Zelfs hebben zij Haagse
kakkers gebakken. Geen paniek - dat zijn typisch Haagse notekoekjes.
Leraren en leerlingen van de Scholengroep Den Haag Zuidwest - van
harte bedankt!
Jullie hebben deze dag tot een succes gemaakt. En dat is een grote
felicitatie waard. Maar er is meer. Bij deze zou ik de leerlingen die
hebben geholpen en hun begeleiders willen uitnodigen voor een
tegenbezoek. Aan het Ministerie van VROM. Jullie kunnen dan de
fototentoonstelling presenteren van jullie wijk, van jullie school en
van deze dag. Ik hoop jullie daar even hartelijk te ontvangen als wij
hier ontvangen zijn.
Dames en heren,
U bent geholpen, bediend en rondgeleid door de toekomstige bewoners
van de wijken waar het om gaat. Deze 15- en 16-jarigen, de jongens en
meisjes die ons zo gastvrij hebben ontvangen, zullen over niet al te
lange tijd uw kopers en huurders zijn. Ik hoop dus dat u hen niet
vergeten zal.
Ik dank u wel.
Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer