Nieuw vaccin tegen gordelroos
Persbericht
Nieuw vaccin vermindert incidentie, ernst en duur van pijn door gordelroos
Uit het gepubliceerde onderzoek in The New England Journal of Medicine
blijkt het vaccin ook de incidentie van gordelroos zelf en van
postherpetische zenuwpijn te verminderen
Amstelveen, 1 juni 2005 - ZOSTAVAX(tm) (zostervaccin, levend virus
), een vaccin tegen gordelroos dat momenteel wordt
ontwikkeld door Sanofi Pasteur MSD / Merck & Co., Inc., vermindert de
totale hoeveelheid pijn en ongemak bij gordelroos met 61 procent
volgens een nieuw onderzoek dat het vaccin heeft vergeleken met een
placebo bij ruim 38.500 mannen en vrouwen van 60 jaar en ouder. In het
onderzoek verlaagde ZOSTAVAX bovendien de incidentie van hardnekkige
zenuwpijn -- de meest voorkomende complicatie van gordelroos, die
postherpetische neuralgie (PHN) wordt genoemd -- met 67 procent en de
incidentie van gordelroos met 51 procent.
'We zijn dolblij dat de uitkomsten van het onderzoek dat in The New
England Journal of Medicine is gepubliceerd voldoen aan of zelfs
uitstijgen boven de vooraf vastgestelde succescriteria', aldus Michael
N. Oxman, M.D, specialist in infectieziekten, werkzaam bij het San
Diego VA Healthcare System en de universiteit van Californië in San
Diego, alsmede onderzoeksleider en hoofdauteur van het artikel.
'Gordelroos is een veel voorkomende, vaak pijnlijke aandoening die
plotseling kan ontstaan bij iedereen die ooit waterpokken heeft gehad.
Mensen die last krijgen van de meest gebruikelijke complicatie van
gordelroos, te weten PHN, kunnen weken, maanden of zelfs jaren pijn
houden. Zelfs de aanraking van een hemd tegen het aangedane gebied kan
voor iemand met PHN bijzonder pijnlijk zijn.'
De Phase III Shingles Prevention Study die in The New England Journal
of Medicine van 2 juni staat gepubliceerd, omvatte een ruim vijf jaar
durend onderzoek in 22 onderzoekscentra verspreid over de hele
Verenigde Staten naar de preventie van gordelroos door het Department
of Veterans Affairs (VA) in samenwerking met het National Institute of
Allergy and Infectious Diseases (NIAID), een deel van de National
Institutes of Health (NIH) en Merck.
Onderzoeksresultaten: Afname pijnklachten en incidentie van zowel PHN
als gordelroos
Het onderzoek toont de werkzaamheid van ZOSTAVAX(tm) in vergelijking
met placebo aan met betrekking tot alle gemeten eindpunten:
ZOSTAVAX(tm) zorgde voor een significante vermindering van 61,1
procent (p kleiner dan 0,001) van de incidentie, ernst en duur (Burden
of Illness - BOI) van de pijn en het ongemak in relatie tot
gordelroos; de BOI-score bedroeg 2,21 voor de vaccingroep (N=19.254)
in vergelijking met een score van 5,68 bij de placebogroep (N=19.247);
ZOSTAVAX(tm) zorgde voor een significante verlaging met tweederde
(66,5 procent) (p kleiner dan 0,001) van de incidentie van hardnekkige
zenuwpijn na gordelroos (PHN); in de vaccingroep was er sprake van 27
PHN-gevallen (N=19.254) in vergelijking met 80 gevallen bij de
placebogroep (N=19.247);
ZOSTAVAX(tm) zorgde voor een significante afname van het totale aantal
gevallen van gordelroos met 51,3 procent (p kleiner dan 0,001); in de
vaccingroep was er sprake van 315 gevallen van gordelroos (N=19.254)
in vergelijking met 642 gevallen in de placebogroep (N=19.247).
'Het in dit onderzoek onderzochte vaccin ZOSTAVAX(tm) zorgde voor een
significante vermindering van de pijnklachten bij gordelroos en een
significante afname van het aantal gevallen van PHN. Het onderzochte
vaccin verlaagde ook het aantal gevallen van gordelroos op zich' aldus
Jeffrey L. Silber, M.D., senior director Biologics and Vaccines
Clinical Research bij Merck Research Laboratories, leider van het
researchteam van Merck voor het onderzoek en medeauteur van het
artikel. 'Het onderzochte vaccin bleek werkzaam voor deze eindpunten,
ongeacht geslacht, leeftijd of andere demografische aspecten van de
deelnemers.'
Over gordelroos
Gordelroos wordt veroorzaakt door de reactivering van het latent
aanwezige varicella-zostervirus, dat ook verantwoordelijk is voor
waterpokken. Gordelroos kan zich in eerste instantie manifesteren als
een tinteling, jeuk of pijn aan één kant van het lichaam of het
gezicht. Vervolgens ontwikkelt de aandoening zich tot een uitslag met
blaasvorming die in vrijwel alle gevallen gepaard gaat met pijn die
qua intensiteit en duur kan variëren.
Gordelroos kan complicaties meebrengen, waaronder een hardnekkige
zenuwpijn (PHN) naderhand. PHN kan maanden of zelfs jaren aanhouden en
uiteenlopen van een licht branderig gevoel tot een kloppende, stekende
pijn.
Iedereen die waterpokken heeft gehad -- en dat is in Nederland meer
dan 95 procent van de bevolking -- kan gordelroos krijgen. De
aandoening komt vooral voor bij ouderen. In In Nederland melden zich
alleen al 55.000 mensen per jaar bij de huisarts met klachten over
gordelroos. Dit betekent dat het aantal gevallen gordelroos
ruimschoots de 55.000 overtreft. Het aantal gevallen van gordelroos
zal naar verwachting toenemen door de vergrijzing.
Het is zelfs zo dat naar schatting de helft van alle mensen die de
leeftijd van 85 jaar bereiken op enig moment in hun leven gordelroos
zal hebben gehad. Circa 25 tot 50 procent van de gordelroospatiënten
boven de 50 jaar heeft achteraf last van hardnekkige, langdurige pijn
(PHN).
Bevindingen op veiligheidsgebied
Het aantal ernstige bijwerkingen, systemische bijwerkingen en
ziekenhuisopnames lag laag in het onderzoek. Tijdens de
veiligheidsanalyses die gedurende de eerste 42 dagen na vaccinatie
werden uitgevoerd, kwamen het aantal en de soorten ernstige
bijwerkingen van de vaccingroep (N=255/19.270) overeen met die van de
placebogroep (N=254/19.276). Ook de verdeling van de ernstige
bijwerkingen over de orgaansystemen was bij beide groepen gelijk.
Slechts vijf deelnemers hadden last van ernstige bijwerkingen die
volgens de onderzoekers mogelijk verband hielden met het vaccin. Het
betrof twee personen in de vaccingroep (verergering van astma en
reumatische polymyalgie) en drie personen uit de placebogroep
(anafylactoïde reactie, rheumatische polymyalgie en syndroom van
Goodpasture). In genoemde periode kwam varicella-achtige (waterpokken)
uitslag op de injectieplaats vaker voor bij de vaccingroep
(N=20/19.270) dan bij de placebogroep (N=7/19.276). Op andere plekken
kwam dit soort uitslag bij de vaccingroep echter net zo vaak voor
(N=18/19.270) als bij de placebogroep (N=14/19.276).
Bij een substudie naar bijwerkingen, die ruim 6600 deelnemers omvatte
van alle 22 onderzoekscentra, hadden meer mensen uit de vaccingroep
(N=1929/3345) één of meer bijwerkingen dan uit de placebogroep
(N=1117/3271), wat een hogere frequentie weergeeft van bijwerkingen op
de injectieplaats bij de vaccingroep. De bijwerkingen op de
injectieplaats die het meest werden vastgesteld bij de personen uit de
vaccingroep waren erytheem (roodheid) (N=1188/3345 oftewel 35,8
procent, in vergelijking met N=227/3271 oftewel 7,0 procent bij
placebo); pijn of gevoeligheid (N=1147/3345 oftewel 34,5 procent, in
vergelijking met N=278/3271 oftewel 8,5 procent bij placebo); zwelling
(N=871/3345 oftewel 26,2 procent, in vergelijking met N=147/3271
oftewel 4,5 procent bij placebo); en pruritus (jeuk) (N=237/3345
oftewel 7,1 procent, in vergelijking met N=33/3271 oftewel 1,0 procent
bij placebo). De reacties op de injectieplaats waren over het algemeen
licht van aard. Bij minder dan 2 procent van de personen in de
vaccingroep werden er andere bijwerkingen op de injectieplaats
vastgesteld.
In de substudie hadden significant meer mensen uit de vaccingroep last
van ernstige bijwerkingen (N=64/3345 oftewel 1,9 procent) dan uit de
placebogroep (N=41/3271 oftewel 1,3 procent; p=0,03); er was geen
sprake van significante verschillen in de verdeling van de ernstige
bijwerkingen over de lichaamssystemen of van de bijwerkingen op zich.
Uit een analyse van de ernstige bijwerkingen per deelnemer kwam geen
klinisch relevant verschil naar voren tussen de vaccingroep en de
placebogroep in de pathofysiologie, de aard, het tijdstip, de
intensiteit of de gevolgen van de bijwerkingen.
Over de Shingles Prevention Study
Alle deelnemers werden tussen november 1998 en september 2001
opgenomen in het onderzoek naar de preventie van gordelroos. De
follow-up werd in april 2004 afgerond. De deelnemers hadden allemaal
ooit varicella (waterpokken) gehad of ze hadden ten minste 30 jaar op
het vasteland van de Verenigde Staten gewoond. Ruim 95 procent van de
deelnemers werd tot aan de voltooiing van het onderzoek actief
gevolgd. Een onafhankelijke commissie voor de bewaking van de gegevens
en veiligheid heeft de veiligheidsinformatie en tussentijdse
uitkomsten van het onderzoek geëvalueerd.
De opzet van het onderzoek
Het gerandomiseerde, dubbelblinde, placebo-gecontroleerde onderzoek
werd uitgevoerd om vast te stellen of vaccinatie met een enkelvoudige
dosis van het te onderzoeken vaccin met verzwakt, levend virus, te
weten ZOSTAVAX(tm), het aantal gevallen en/of de ernst van gordelroos
en hardnekkige zenuwpijn (PHN) vermindert bij mannen en vrouwen van 60
jaar en ouder die nog nooit gordelroos hebben gehad. De deelnemers aan
het onderzoek werden willekeurig ingedeeld bij een groep die ofwel
ZOSTAVAX(tm) (N=19.270) ofwel een placebo (N=19.276) toegediend kreeg
en vervolgens gedurende gemiddeld 3,1 jaar gevolgd om te zien of er
zich gordelroos ontwikkelde. Als er een vermoeden van gordelroos
bestond, werden er een PCR-test (polymerase chain reaction) en een
viruskweek gedaan en werd de persoon in kwestie klinisch onderzocht
door een evaluatiecommissie bestaande uit vijf artsen gespecialiseerd
in gordelroos. Alle deelnemers bij wie gordelroos klinisch werd
vastgesteld kregen, indien geïndiceerd, een antiviraal middel
(famciclovir) alsmede de gebruikelijke behandeling tegen de pijn
aangeboden.
Het belangrijkste eindpunt van het onderzoek betrof de pijnklachten
(Burden of Illness - BOI) die de gordelroos veroorzaakt gedurende de
eerste zes maanden nadat de gordelroos zich in de vorm van uitslag
manifesteert. Deze factor wordt beïnvloed door de incidentie van pijn
en onbehagen dat gerelateerd is aan gordelroos. De ernst van de pijn
werd beoordeeld volgens een 'ergste pijn' score op een schaal van 0
tot en met 10 aan de hand van een gevalideerde vragenlijst (de Zoster
Brief Pain Inventory) waarbij de 0 staat voor geen pijn en de 10 voor
de ergst voorstelbare pijn. De deelnemers aan het onderzoek bij wie
zich geen gordelroos voordeed kregen een 0-score toegekend. De
BOI-score gaf de gemiddelde ernst weer van de aandoening onder alle
deelnemers in de vaccin- of placebogroep.
Tijdens het onderzoek werd ook het aantal gevallen van hardnekkige,
langdurige zenuwpijn na gordelroos (PHN) geëvalueerd bij de groep die
ZOSTAVAX(tm) had ontvangen in vergelijking met de placebogroep. PHN
werd gedefinieerd als pijn in relatie met gordelroos (aan de hand van
de Zoster Brief Pain Inventory gewaardeerd als groter/gelijk dan 3 op
een schaal van 0 tot en met 10) die meer dan 90 dagen na het ontstaan
van de uitslag door gordelroos aanhield of ontstond. Tevens werd in
het onderzoek het aantal gevallen van gordelroos in de groep die met
ZOSTAVAX was gevaccineerd geëvalueerd in vergelijking met de
placebogroep.
Over ZOSTAVAX(tm)
Merck heeft op 25 april 2005 in de Verenigde Staten voor ZOSTAVAX(tm)
een aanvraag voor registratie (Biologics License Application)
ingediend. De Food and Drug Administration (FDA) bepaalt binnen 60
dagen na die datum of de aanvraag van Merck als zodanig in behandeling
wordt genomen.
Sanofi Pasteur MSD heeft op 27 mei 2005 voor ZOSTAVAX(tm) een aanvraag
voor registratie ingediend bij de Europese registratie authoriteit
EMEA.
Over Sanofi Pasteur MSD
Sanofi Pasteur MSD is een joint venture van Sanofi Pasteur, de
vaccindivisie van sanofi-aventis, en Merck & Co. Inc. Sanofi Pasteur
MSD is het enige bedrijf in Europa dat zich uitsluitend op vaccins
richt, waarbij innovatie en expertise worden gecombineerd. Sanofi
Pasteur MSD is in staat de onderzoeksexpertise van Sanofi Pasteur en
Merck & Co. Inc., samen met hun teams over de hele wereld, in te
zetten voor de ontwikkeling van nieuwe vaccins voor Europa, met als
doel de bescherming tegen andere ziekten uit te breiden en bestaande
vaccins te perfectioneren voor een betere acceptatie, werkzaamheid en
verdraagbaarheid van vaccinatie.
Contactpersoon Sanofi Pasteur MSD
Drs Anthony Kievid, apotheker
Business Manager Nederland
Tel: 020 - 647 37 19 / 06 - 20 246 417