062 - De wereld draait om Groningen
Datum: 30 mei 2005
Gedurende de maanden juni t/m september maakt de Rijksuniversiteit
Groningen aan de bewoners en bezoekers van die stad duidelijk hoe de
wereld in elkaar zit. In de Martinikerk is een 17m lange slinger van
Foucault te bewonderen die laat zien dat de aarde draait. Langs de
Herestraat en Hereweg, in het centrum van Groningen, is een model van
het complete zonnestelsel opgesteld: één stap is twee miljoen
kilometer. Beide activiteiten zijn georganiseerd in het kader van het
wereldwijde jaar van de natuurkunde.
Op schaal 1 op 2½ miljard strekt het zonnestelsel - de zon en negen
planeten - zich uit over 2300 meter. Tussen het Waagplein/Grote Markt,
waar de zon (55cm diameter) bij Bakker Bart hangt, en de hal van het
Martini-ziekenhuis in Groningen-Zuid, waar planeet Pluto is te vinden
(1mm diameter), bevinden zich de acht andere planeten in de etalages
van verschillende winkels. Informatieve panelen bij alle hemellichamen
bieden nadere beschrijvingen en mooie kleuren-foto's. Het schaalmodel
geeft een goed beeld van de relatieve afstanden en afmetingen en in
het bijzonder van de "leegte" van het zonnestelsel. Een leuke en
leerzame wandeling voor de zomervakantie. Bakker Bart beloont diegenen
die minstens zes planeten hebben bezocht.
Historisch experiment
Voor wie nog twijfelt: de aarde draait echt en dat kan iedereen zelf
vaststellen in de Martinikerk in Groningen. Daar wordt een historisch
experiment, te weten de"Slinger van Foucault" herhaald. De proef -
voor het eerst uitgevoerd in 1851 - laat onomstotelijk zien dat de
aarde draait. Aan de slinger van 17 meter lang hangt een kogel van 25
kilogram: in 30 uur draait de aarde "onder" de slinger weg. Gedurende
die dertig uur worden staafjes rondom de slinger door de slinger omver
geworpen. De bezoeker kan na een kwartiertje kijken het effect al
waarnemen. De Groningse slinger is een replica van de slinger in de
Millennium toren in het Duitse Magdeburg en hing eerder in de Dom
aldaar. Met de plaatsing van de slinger in Groningen is een stukje
historie terug. De beroemde Groninger natuurkundige Kamerlingh Onnes
is in 1876 gepromoveerd op een proefschrift over `s-werelds beroemdste
slinger.
Wetenschapscircus
Op donderdag 2, vrijdag 3 en zaterdag 4 juni staat in de Groninger
binnenstad de natuurkunde centraal. Winkels, groot en klein, variërend
van een togamaker tot een gereedschapswinkel, geven gastvrijheid aan
RUG wetenschappers. Tijdens de openingstijden van de winkel worden er
verrassende proeven gedaan, veelal passend bij het aanbod van de
winkel.
Noot voor de pers:
De inwijding van de slinger vindt plaats op woensdagavond 1 juni en
geschiedt door twee jeugdige nazaten van Kamerlingh Onnes.
De inwijding van het zonnestelsel-op-schaal vindt plaats op
donderdagmorgen 2 juni, door een groep leerlingen van De Kimkiel
(school voor speciaal basisonderwijs), om 10 uur bij Bakker Bart
(Waagplein), waar de zon (ontwerp Lammert Joustra) zal worden
opgehangen.
"standhouders" van het zonnestelsel: Zon - Bakker Bart, Waagplein,
Mercurius - Schoenmode Meier, Herestraat 7,Venus - Jack & Jones,
Herestraat 14,Aarde - Woldringh Optiek, Herestraat 21,Mars - Manfield,
Herestraat 24,Jupiter - C & A, Herestraat 76-78,Saturnus - Glazen
display van Gemeente Groningen, Hereplein,Uranus - Antiek en Interieur
Anno 1850, Hereweg 70-72,Neptunus - voorm. Pizzeria Pino, Hereweg 97,
Pluto - hal Martini Ziekenhuis, lokatie Van Ketwich Verschuurlaan.
Meer informatie:
Slinger en wetenschapscircus:
Theo Jurriens, (050) 363 4346, e-mail: t.a.jurriens@rug.nl
Zonnestelsel:
Prof. dr. Peter Barthel (050) 363 4054 of pdb@astro.rug.nl
Rijksuniversiteit Groningen