Nieuwe beheerscontracten voor de NMBS-Groep
30/05/2005
Beheerscontracten zijn dé sleuteldocumenten in de verhouding tussen
overheidsbedrijven en de staat.
De wet legt per bedrijf wel de opdrachten van openbare dienst vast,
maar in een beheerscontract wordt op basis van onderhandelingen
beschreven hoe die opdrachten concreet worden vertaald in een
tijdskader van drie à vijf jaar. Daarin worden ook de taken van
openbare dienstverlening verduidelijkt die het bedrijf effectief zal
uitvoeren en de financiële middelen die de overheid daarvoor ter
beschikking stelt.
Drie afzonderlijke beheerscontracten
Het bijzondere aan de beheerscontracten 2005-2007 van de kersverse
NMBS-Groep is dat voor de allereerste keer de mobiliteitspolitiek van
de overheid voor het vervoer per spoor en de budgettaire middelen die
hiervoor worden uitgetrokken, wordt vertaald in drie afzonderlijke
contracten, die telkens worden onderhandeld met een van de drie
bedrijven van de Groep (NMBS-Holding, NMBS en Infrabel). De
doelstellingen en de kerntaken die erin beschreven staan moeten echter
op elkaar worden afgestemd om zeker te kunnen zijn van een coherent
geheel.
Wat zijn die gemeenschappelijke doelstellingen en kerntaken toegekend
aan de drie vennootschappen van de Groep?
Om te beginnen heeft de staat de drie ondernemingen eraan herinnerd
dat ze samen een essentieel element in het Belgische transportsysteem
vormen. Ze moeten aldus het marktaandeel van het, milieuvriendelijke,
spoorvervoer vergroten, en een voorname bijdrage leveren in het beleid
voor duurzame mobiliteit.
Logischerwijze wordt in de drie beheerscontracten de nadruk gelegd op
een brede waaier van aspecten van de kwaliteit van de dienstverlening:
onthaal, betrouwbaarheid, veiligheid, stiptheid, toegankelijkheid
(voor alle categorieën reizigers), parkings, intermodaliteit en
respect voor het leefmilieu.
* Kwaliteit op topniveau vormt in feite de rode draad doorheen de
drie beheerscontracten. Dit uit zich zowel in de voorwaarden op
het vlak van netheid, toegankelijkheid, uitrusting van de
stationsgebouwen (Holding), als die voor het onthaal van en de
informatie aan de reizigers, de regelmaat van de treinen (NMBS) of
de vlotheid van het verkeer (Infrabel).
· Veel aandacht gaat ook naar de veiligheid. Niet alleen de
exploitatieveiligheid (altijd al een stokpaardje van de NMBS) komt
uitgebreid aan bod, maar evengoed speciale maatregelen om de
veiligheid in stations en treinen te verhogen, voor reizigers en
personeel. De ploegen van Securail en B-Security worden versterkt
(onder meer dankzij een speciale toelage vanaf 2006), maar ook hun
actiemiddelen worden uitgebreid.
· Personen met beperkte mobiliteit worden ook niet vergeten:
nationaal oproepnummer, concept totale toegankelijkheid in 24
belangrijke stations, betere bereikbaarheid van de trein in stations
verspreid over het net, en bij ieder nieuw gebouwd of vernieuwd
station, aandacht voor specifieke maatregelen.
· Onthaal van de reizigers en in het bijzonder de
gemotoriseerde klanten: er zal speciaal worden gelet op de parkings
nabij de stations. Om de behoeften van de klanten zo goed mogelijk te
kennen, wordt een proef gedaan in een twaalftal stations met de
bedoeling de pendelaars prioritair en gratis toegang te verlenen. Op
basis van de bevindingen van deze test zal een actieplan voor
investeringen worden overgemaakt aan de Minister, met het oog op het
realiseren van een voldoende groot parkingaanbod in de drukst bezochte
stations.
· Intermodaliteit: de mobiliteit van personen verbeteren door
de overstap tussen vervoerwijzen te bevorderen, door het voeren van
een coherente investeringspolitiek bij de verschillende actoren.
· Bescherming van het milieu, een van de belangrijkste troeven
van het spoorwegvervoer.
Een van de speerpunten voor de drie vennootschappen van de NMBS-Groep
vormt het Gewestelijk Express Net. Onmisbaar, omdat het een antwoord
zal helpen bieden op de toenemende mobiliteitsdruk waar Brussel en
omgeving mee kampen. Een totale som van 1,6 miljard investeringen
wordt bevestigd. Tijdens de duur van dit beheerscontract worden de
eerste belangrijke stappen gezet om het openbaar vervoer extra troeven
te geven, zowel op het vlak van de infrastructuur als aan
aanbodszijde.
Financiële middelen
Twee soorten financiële middelen worden aan de NMBS-Groep toegekend:
investeringsdotaties en bijdragen voor de exploitatiekosten,
gegenereerd door de opdrachten van openbare dienst zoals voorzien in
de beheerscontracten.
De Staat garandeert een investeringsdotatie, waarvan het globale
bedrag voor de drie naamloze vennootschappen van publiek recht
bedraagt 815,0 miljoen in 2005 en 930 miljoen in 2006 . De
gegarandeerde dotatie voor de volgende jaren zal ten minste het
basisbedrag van 2006 zijn, plus een jaarlijkse indexering, plus een
reële verhoging van 10% per jaar, plus een jaarlijkse forfaitaire
stijging met 24,8 miljoen. De overheid heeft beslist om uit die
enveloppe, tussen 2006 en 2010, ieder jaar 10 miljoen te besteden aan
bijkomende investeringen op het vlak van de parkings.
Expoitatiedotatie
Wat de exploitatiekosten betreft, verbonden aan de diverse opdrachten
van openbare dienst (behalve GEN): die worden gecompenseerd voor een
bedrag van 1,084 miljard euro in 2005. Daarbij komen nog verschillende
specifieke contributies (woon-werkverkeer, veiligheid, GEN,
binnenlands hst-verkeer). Deze bedragen worden geïndexeerd.
Financiële stromen
2005 is een overgangsjaar: de nieuwe structuren krijgen vorm en de
taken, die voordien door een enkele onderneming werden uitgevoerd,
worden herverdeeld; nieuwe opdrachten en nieuwe rollen zullen met de
inwerkingtreding van de beheerscontracten moeten worden ingevuld; de
samenwerking tussen de drie ondernemingen van de groep moet worden
geformaliseerd in specifieke contracten en Service Level Agreements,
enz...
De middelen en de noden van elk onderdeel kunnen dus nog niet met
voldoende precisie worden bepaald, zodat het nog niet mogelijk is de
financiële tegenprestaties, eigen aan elk contract, definitief vast te
leggen.
Tot eind 2005 wordt de volledige som van de staatsbijdragen gestort
aan de Holding, die de opdracht heeft de nodige fondsen door te
storten aan de twee andere ondernemingen, voor de uitoefening van hun
eigen openbare opdrachten; dit gebeurt op basis van een voorlopige
verdeelsleutel.
Een definitieve verdeelsleutel zal - in samenspraak met de twee
filialen - door de NMBS-Holding worden voorgesteld aan de Minister van
Overheidsbedrijven, enerzijds op basis van de rekeningen van het
eerste semester van 2005 (en dus van de reële evolutie van de
financiën van de drie ondernemingen), anderzijds op basis van de
ondernemingsplannen 2006-2007. Indien hij met het voorstel akkoord
gaat, komt er een bijvoegsel bij elk beheerscontract, en kunnen de
precieze bedragen die elke onderneming toekomen, rechtstreeks kunnen
worden gestort.
Investeringsplannen
De beheerscontracten verwijzen naar twee soorten investeringsplannen:
Meerjarenplannen:
* 2006-2007, gebaseerd op het door de Regering goedgekeurde plan
2004-2007, waarvan een geharmoniseerde versie voor de hele groep
wordt opgesteld door de Holding in akkoordmet Infrabel en NMBS, en
voorgelegd aan de Minister voor 30 september 2005.
* 2008-2012, waarvoor elke onderneming een voorstelmoet uitwerken,
geharmoniseerd op het niveau van de Groep door de Holding, en
voorgelegd aan de Minister voor 31 maart 2007.
Jaarlijkse plannen: vertaling, jaar per jaar, van het globale
investeringsplan in een jaarinvesteringsprogramma.
Deze programmas worden door elke onderneming opgesteld en via de
Holding overgemaakt aan de Minister voor 15 november van het jaar
voorafgaand aan het jaar waarop ze betrekking hebben.
Ondernemingsplannen
Het lopende ondernemingsplan is het plan 2003 2005. Vanaf september
2005 moet het worden geëvalueerd door de drie ondernemingen en de
vakbonden. Deze paritaire evaluatie heeft een dubbele doelstelling:
· bepalen welke concrete maatregelen de Staat en de drie
ondernemingen moeten nemen om de schuld in de loop van het jaar 2008
te stabiliseren;
· als basis dienen voor de opstelling van een nieuw
ondernemingsplan 2006-2007, dat voor 15 december 2005 aan de Minister
moet worden voorgesteld.
Maatregelen die bijdragen tot de stabilisering van de schuld:
Het gaat met name om:
· het nakomen door de Staat van haar financiële engagement ten
opzichte van de NMBS-Groep om de groei te ondersteunen, een engagement
dat zich vertaald in een betekenisvolle verhoging van de
exploitatiedotatie voor de Groep (nieuwe dotatie voor het binnenlandse
hst-verkeer, voor de veiligheid, voor het GEN vanaf 2007) en een
verhoging van de investeringsdotatie;
· de verhoging van de totale inkomsten en in het bijzonder de
inkomsten van de goederen- en het binnenlandse reizigersverkeer
dankzij:
- voor wat Cargo betreft: de selectieve aanpassing van de tarieven
zonder negatieve gevolgen voor de getransporteerde volumes;
- voor wat het binnenlands reizigersverkeer betreft: een tarifaire
politiek die leidt tot een verhoging van het aantal reizigers met 30%
tussen 2000 en 2008 en tot een stijging van de inkomsten.
· de verbetering van de werkorganisatie en de
productiemiddelen aan de kant van de ondernemingen;
· de optimalisering van de bestelprocedures en de
kostenbeheersing;
· de verbetering van de productiviteit, vooral in de sectoren
die bloot staan aan concurrentie;
· de verhoging van de veiligheid van het personeel, en in het
bijzonder die van de treinbegeleiders.
Basis voor het plan 2006-2007 :
Dit plan zal, conform aan de wet, de volgende zaken omvatten:
· het schema van het vervoersaanbod in België;
· de investeringen;
· de toekomstige personeelsbehoeften;
· de vooruitzichten voor de evolutie van de
resultatenrekening;
· de beleidslijnen inzake commerciële activiteiten.
Ter herinnering: de definitieve verdeelsleutel van de staatsbijdragen
zullen worden bepaald op basis van deze nieuwe ondernemingsplannen,
die voor de Groep zullen worden geconsolideerd door de NMBS-Holding.
""
NMBS