Werknemer met slaapstoornis moet extra hard werken
30 mei 2005
Chronische slaapklachten gaan meetbaar gepaard met
prestatievermindering, ontdekte Michel Varkevisser in zijn door NWO
gefinancierde promotieonderzoek. Deze conclusie gaat tegen eerdere
bevindingen in. De promovendus stelt dat onder normale, dagelijkse
omstandigheden het lagere prestatieniveau vermoedelijk niet zichtbaar
is doordat de slapelozen extra energie investeren in het uitvoeren van
een taak. Varkevisser promoveert op 1 juni aan de Universiteit van
Amsterdam.
Varkevisser onderzocht zowel in een laboratorium- als in een
veldonderzoek hoe slaapproblemen de prestaties van werknemers
beïnvloeden. In tegenstelling tot eerdere bevindingen vond Varkevisser
onder strikt gecontroleerde laboratoriumomstandigheden een duidelijke
vermindering van het prestatievermogen van mensen die aan ernstige
slaapproblemen lijden. Een verklaring voor deze afwijkende observatie
is dat Varkevisser als een van de weinigen een volledig gecontroleerd
laboratoriumexperiment opzette. Hierbij werd gelet op onder andere
lichtblootstelling, zithouding, en voedselinname. Bovendien mochten de
mensen gedurende 24 uur niet slapen.
Na de gecontroleerde experimenten voerde hij een veldstudie uit,
waarbij werknemers met slaapproblemen een palmtop computer kregen met
daarop drie testen en een slaaplogboekje. Tijdens deze
observatieperiode rapporteerden de 'insomniacs' veel subjectieve
klachten als vermoeidheid, slaperigheid, verslechterde stemming en
verslechterd concentratievermogen. In tegenstelling tot deze
subjectieve klachten vond de onderzoeker geen verslechtering in
objectief functioneren.
De onderzoeker concludeert hieruit dat als mensen met chronische
slaapklachten op zichzelf aangewezen zijn (onder saaie
omstandigheden), ze verminderd functioneren. Onder (semi-)normale
omstandigheden kunnen ze echter extra inspanning in een taak steken,
waardoor het prestatieniveau relatief hoog blijft. Door deze extra
investering lijken ze redelijk mee te komen op het werk, maar dit gaat
op de lange termijn ten koste van hun lichamelijk welbevinden. Hun
stemming verslechtert en ze worden overmatig moe. Hierdoor is er een
verhoogde kans op ziekteverzuim.
Ongeveer twintig procent van de bevolking heeft regelmatig
slaapklachten, waarvan naar schatting zes procent chronische klachten
heeft. Opvallend genoeg komen slaapproblemen vrijwel nooit aan de orde
als mogelijke factor die een rol speelt in het ziekteverzuim van
werknemers. Bovendien zien veel eerstelijns hulpverleners, zoals
huisartsen, bedrijfsartsen, maar ook psychologen, chronische
slaapproblemen niet als een op zichzelf staande stoornis. Hierdoor
kiezen ze vaak niet de juiste behandeling en verwijzen ze de patiënt
niet tijdig door naar een instelling voor slaap- en waakstoornissen.
...........................
Meer informatie over dit onderzoek bij:
* drs. Michel Varkevisser (UvA, Psychonomie)
* t: +31 (0)15 278 4640, m.varkevisser@uva.nl
* promotie 1 juni, promotor prof. dr. G.A. Kerkhof, t: +31 (0)20 525
6739
Het onderzoek van Varkevisser maakt deel uit van het NWO-programma
Psychische Vermoeidheid in de Arbeidssituatie (PVA). Meer informatie
over dit programma bij:
* Charlotte Bos (NWO, Maatschappij- en Gedragswetenschappen)
* t: +31(0)70 344 0938, bosc@nwo.nl
* zie ook www.nwo.nl/pva of www.psychischenwerk.nl
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek