2005
Gebruik van antibiotica laagste in Europa
31 mei 2005
Wel bedenkelijke ontwikkelingen waarneembaar in resistentie
Het gebruik van antibiotica in de eerstelijns gezondheidszorg in
Nederland is stabiel laag: het ligt rond 10 DDD (gestandaardiseerde
dagdoseringen) per 1.000 inwoners. Dat betekent dat gemiddeld 1
procent van de Nederlandse bevolking een antibioticum gebruikt.
Nederland heeft daarmee het laagste gebruik buiten het ziekenhuis van
alle Europese landen. Toch is er ook in Nederland een toename van de
resistentie van bepaalde bacteriën tegen een aantal antibiotica.
Dat blijkt uit NethMap 2005, het derde jaarrapport dat de Stichting
Werkgroep Antibiotica Beleid (SWAB) publiceert in samenwerking met het
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Dit rapport
geeft informatie over het gebruik van antibiotica in Nederland en
antibioticaresistentie bij de meest voorkomende bacteriesoorten die
bij de mens ziekte kunnen veroorzaken. Het rapport wordt vrijdag 3
juni 2005 gepresenteerd tijdens het 6e SWAB-symposium in Utrecht.
Geslacht en leeftijd
In het rapport wordt voor het eerst gekeken naar verschillen in
antibioticagebruik tussen vrouwen en mannen en tussen verschillende
leeftijdsgroepen. Het blijkt dat vrouwen vaker antibiotica gebruiken
dan mannen. Dat verschil is terug te voeren op het veel hogere gebruik
van trimethoprim en nitrofurantoïne door vrouwen. Waarschijnlijk komt
dat door het feit dat vrouwen vaker last hebben van een
ongecompliceerde lage urineweginfectie, waarvoor deze middelen worden
voorgeschreven. Op latere leeftijd gebruiken mannen meer
fluorochinolonen, mogelijk doordat bij oudere mannen vaker een
gecompliceerde urineweginfectie voorkomt.
Ook verschillen in voorschrijfgedrag tussen huisartsen en medisch
specialisten komen in het jaarrapport aan de orde. Medisch
specialisten schrijven hun ambulante patiënten vaker een breed
spectrummiddel voor dan huisartsen, zoals co-amoxiclav,
fluorochinolonen of cotrimoxazol. Het is niet precies bekend voor
welke indicaties dat gebeurt.
Verder signaleert het rapport trends in antibioticumgebruik. Zo neemt
het gebruik van beta-lactamase gevoelige penicilline en van breed
spectrum penicilline langzaam af, terwijl het gebruik van de
combinatie co-amoxiclav en van antibiotica uit de groep macroliden
toeneemt.
Resistentie
Op het gebied van antibioticumresistentie signaleert het rapport een
aantal bedenkelijke ontwikkelingen. Zo is in de huisartsenpraktijk de
resistentie van E. coli voor amoxicilline (gebruikt tegen onder meer
urineweginfectie, luchtweginfectie, longontsteking, acute bronchitis,
middenoorontsteking en huidinfectie) gestegen tot meer dan 30 procent
(was in voorgaande jaren circa 20 procent). De resistentie van E. coli
tegen trimethoprim is in heel Nederland gestegen en heeft een niveau
van 23 procent bereikt. Trimethoprim is een van de middelen van eerste
keuze bij de behandeling van een ongecompliceerde urineweginfectie. De
resistentie tegen andere middelen (nitrofurantoïne en co-amoxiclav)
blijft gelukkig laag.
In de Nederlandse ziekenhuizen is de resistentie redelijk stabiel,
maar er zijn wel trends waar te nemen. Zo stijgt de resistentie tegen
fluorochinolonen (met name gebruikt tegen urineweginfecties) onder
isolaten van E. coli, Pseudomonas aeruginosa en Staphylococcus aureus.
Vóór de eeuwwisseling lag die nog op 5 procent, inmiddels worden
niveaus van 10 procent waargenomen. Verder stijgt de resistentie tegen
macrolide antibiotica onder isolaten van S. aureus en Streptococcus
pneumoniae naar 10 procent. De bruikbaarheid van deze middelen wordt
daarmee beduidend minder. De resistentie tegen de middelen van eerste
keuze tegen deze bacteriën (resp. meticilline en penicilline) is nog
steeds laag: 1 tot 3 procent. Maar voortdurende waakzaamheid en
controle blijven belangrijk.
De Stichting Werkgroep Antibiotica Beleid (SWAB) is in 1996 opgericht
op initiatief van de Vereniging voor Infectieziekten, de Nederlandse
Vereniging voor Medische Microbiologie en de Nederlandse Vereniging
voor Ziekenhuisapothekers. De SWAB wil de kwaliteit van het
antibioticagebruik in Nederland optimaliseren, om een bijdrage te
leveren aan de beheersing van resistentie-ontwikkeling en aan de
kosten van antibioticumgebruik.
Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) is het
onderzoeksinstituut van de overheid op het gebied van volksgezondheid
en milieu. Het RIVM verricht niet alleen zelf onderzoek, maar
verzamelt ook wereldwijd kennis en past die kennis toe. Het RIVM
brengt jaarlijks een groot aantal rapporten en adviezen uit. Bij het
RIVM, dat gevestigd is in Bilthoven, werken ongeveer 1550 mensen. Het
RIVM heeft de leiding over het European Antimicrobial Resistance
Surveillance System (EARSS), een onderzoek in 30 landen naar de
effectiviteit van antibiotica bij ernstige infecties.
Het 6e SWAB-symposium vindt plaats op 3 juni a.s. in Grand Hotel Karel
V in Utrecht, van 10.00 tot 16.00 uur. Meer informatie: www. Swab.nl.
Wanneer u interesse heeft om naar dit symposium te gaan kunt u contact
opnemen met secretariaat@swab.nl
Postbus 1, 3720 BA Bilthoven, T:030-2749111, F:030-2742971
Home Agenda Contact
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu