Proef met nieuw model strafvonnissen onderzocht
Toepassing van een nieuw model voor bewijs- en strafmotivering leidt tot een aanzienlijke verbetering van door rechters uitgesproken vonnissen. Wel vergt toepassing van het model veel extra inspanning van rechters en secretarissen. Dit blijkt uit de resultaten van een onderzoek dat gisteren in Arnhem werd gepresenteerd.
In het kader van het project PROMIS (PROject Motiveringsverbetering In Strafvonnissen) hebben rechters gedurende enige maanden in de jaren 2004 en 2005 geëxperimenteerd met een nieuw model tot verbetering van de motivering van strafvonnissen. Met name is gekeken in hoeverre de motivering van de bewezenverklaring en die van de opgelegde straffen konden worden verbeterd. Het doel van dit project is om genoemde verbetering te bereiken, maar dan wel met een gelijkblijvende inzet van mensen en middelen. PROMIS is een gezamenlijk initiatief van de strafsectoren van de rechtbanken Almelo, Arnhem, Utrecht, Zutphen en Zwolle en de strafsector van het gerechtshof Arnhem.
In het Eindrapport wordt de proef met de nieuwe methode door drie verschillende groepen geëvalueerd. Dat zijn de direct betrokken rechters en secretarissen zelf, officieren van justitie en advocaten die met PROMIS zaken te maken hebben gehad en een onafhankelijke toetsingscommissie bestaande uit de plaatsvervangend procureur-generaal bij de Hoge Raad, een president van een gerechtshof, een advocaat-generaal bij een hof, een journalist en twee hoogleraren.
Uit de ervaringen van rechters en secretarissen komt naar voren dat met name als het gaat om vonnissen die worden uitgesproken door een meervoudige kamer substantiële verschillen ten opzichte van de oorspronkelijke uitspraken zijn te constateren. Vooral de uitleg aan derden vormt naar hun idee een belangrijk winstpunt. Wel vergt toepassing van het nieuwe model een aanzienlijke verandering in de voorbereiding van de zaak, in de beraadslaging of in de uitwerking van het vonnis. Ook constateren rechters dat het schrijven van vonnissen met behulp van het nieuwe model aanzienlijk meer tijd in beslag neemt. Landelijke invoering is volgens hen dan ook alleen mogelijk als voldoende menskracht beschikbaar wordt gesteld.
De evaluatie onder de tweede groep, de advocaten en officieren van justitie, wijst uit dat driekwart van hen de motivering van de bewezenverklaring verbeterd acht. In de strafmotivering ziet ongeveer de helft een verbetering. Volgens deze professionals helpen de nieuwe vonnissen een betere keuze te maken wat betreft het al dan niet in hoger beroep gaan. Ook is volgens hen de gedachtegang van de rechtbank en het gerechtshof beter aan de cliënt uit te leggen en maakt het daarom de uitspraak vaak acceptabeler.
De toetsingscommissie, ten slotte, is eveneens positief over de PROMIS motivering. Vooral in zaken die vanwege een serieus bewijsprobleem tot uitgebreide nadere motivering aanleiding gaven, geven de vonnissen aanzienlijk meer inzicht in de gedachtegang van de rechter. De strafmotivering behoeft volgens de toetsingscommissie nog meer aanpassing. Over het algemeen werd er volgens hen namelijk nog te weinig tijd besteed aan het standpunt van de verdediging.
Bron: Raad voor de rechtspraak
Openbaar Ministerie