Erasmus Universiteit Rotterdam

Geweld blijkt vaak doel in zichzelf te zijn

Doorgaans wordt geweld gezien als middel om een doel te bereiken en dat doel wordt gezien als iets anders dan geweld zelf. In veel gevallen speelt de voldoening die aan geweld zelf wordt ontleend echter een rol in het plegen van geweld. Geweld is dan een doel in zichzelf. Daders van gewelddadige criminaliteit gebruiken soms meer geweld dan strikt 'nodig' is, bijvoorbeeld bij het plegen van een overval, omdat het geweld dat ermee gepaard gaat op zich wordt gewaardeerd. Dit stelt Willem Schinkel in zijn proefschrift Aspects of Violence, waarop hij 27 mei 2005 promoveert aan de Erasmus Universiteit.

Dat geweld binnen de populaire cultuur een zekere aantrekkingskracht heeft, is een veronderstelling die wel geleid heeft tot veel onderzoek naar de relatie tussen bijvoorbeeld televisiekijkgedrag en geweld, maar die nooit aanleiding is geweest om te bezien of geweldplegers zelf überhaupt een bevrediging ontlenen aan het plegen van geweld. Dit blijkt het geval te zijn, stelt de promovendus op basis van interviews met veroordeelde plegers van zware geweldsdelicten en op basis van een scholierenonderzoek in Rotterdam. Diepte-interviews met geweldplegers leiden tot de conclusie dat een aantal geweldplegers geniet van het plegen van geweld. Geweld is dan een waarde in zichzelf geworden en morele problemen verdwijnen daarmee naar de achtergrond.

Onderzoek onder scholieren laat hiernaast een sterk statistisch verband zien tussen geweldgebruik en een positief gewaardeerde beleving van geweld. Schinkel stelt dat geweld om het geweld zelf, dat hij 'autotelisch geweld' noemt, één aspect is van geweld überhaupt, waarbij de achtergrond van de dader bepalend is voor de aanwezigheid van dit aspect. Gevallen van zinloos geweld kunnen hier waarschijnlijk voor een groot deel mee worden verklaard. Deze gevallen worden 'zinloos' genoemd omdat niet een motief voor geweld buiten geweld zelf gevonden kan worden. In veel gevallen is het echter zo dat de 'zin' van geweld in het geweld zelf gelegen is.