Femke Halsema over 2 jaar Balkenende 2
19 mei 2005
Bijdrage van Femke Halsema aan het Verantwoordingsdebat met de regering.
We leven nu bijna drie jaar in een land met een rechtse meerderheid.
Bevalt het een beetje? Bent u gelukkiger dan drie jaar terug? Heeft u
het beter gekregen? Willen wij graag op deze manier verder? Het grote
bevolkingsonderzoek 21minuten.nl geeft een duidelijk antwoord op die
vragen. De bevolking is pessimistisch over de toekomst en maakt zich
zorgen over Nederland. De bevolking ervaart dit kabinet als een
rechtse winter. Mensen hebben het koud gekregen, voelen zich in de kou
gezet. zij vrezen polarisatie en zijn bang. Vanochtend werd nog eens
bekend dat laagopgeleide jongeren veel pessimistischer zijn geworden
over hun toekomst.
De steun voor het huidige regeringsbeleid is gering. Er is een kloof
tussen wat de bevolking wil en wat deze regering biedt. Geen wonder
dat het vertrouwen in het kabinet een historisch dieptepunt bereikt
van 19%. Graag van de premier een reactie op deze toch ook voor hem
zeer teleurstellende uitkomsten. En graag zonder positivo-retoriek
Uit 21minuten.nl blijkt wat mensen willen. De samenleving moet meer
solidair en bescheiden en minder materialistisch en behoudend worden.
Men verkiest een lagere druk op het milieu en een grotere
inkomenszekerheid boven hogere welvaartsgroei en lagere werkloosheid.
Wat men wenst wordt gekenmerkt door begrippen als `solidair',
`kwaliteit van bestaan', `gelijk' en `zelfstandig'.
De regering weigert fatsoenlijk te reageren op deze uitkomsten. Geen
wonder, want de uitkomsten zijn uiterst pijnlijk.
De kabinetten Balkenende 1 en 2 voeren nu 3 jaar lang hetzelfde
beleid. Balkenende 2 is precies halverwege. Daarom is dit moment
geschikt om een tussenbalans te maken, een mid term review. Het is te
waarderen dat de regering hier nu voltallig aanwezig is en zich bij
monde van de minister-president verantwoordt. Helaas voelen de
regeringsfracties die verantwoordelijkheid niet. Kennelijk nemen zij
de minister-president net zo weinig serieus als de bevolking.
Misschien zijn de coalitie collega's ook zo ontevreden over de
geleverde prestaties dat ze denken we kunnen beter buiten gaan
folderen.
Want uit de verantwoordingsstukken blijkt dat veel niet op orde is.
Uit de stukken wordt niet duidelijk welke doelen gehaald worden,
waarom sommige doelen tussentijds gewijzigd zijn en welke
beleidsconclusies getrokken worden. Hoe kan dat, vraag ik de premier.
Op zijn eigen terrein: het innovatieplatform, zijn de doelen en
prestaties zo vaag dat niemand nog weet wat daar eigenlijk gebeurt.
Dit moet voor hem - na 2 jaar aan het roer - toch ook een
teleurstellende constatering zijn? Om het vertrouwen van burgers te
winnen zou dit kabinet er alles aan moeten doen om te laten zien welke
resultaten behaald zijn en waar dit kabinet in 2007 op afgerekend wil
worden. Het geloofwaardigheidsprobleem wordt met deze verantwoording
alleen maar groter.
De schokkende aanslagen in New York en Madrid en de weerzinwekkende
moorden op Fortuyn en Van Gogh zorgden voor veel angst, onzekerheid en
verwarring. Prominente rechtse politici hebben die emoties, angsten en
tegenstellingen verder aangewakkerd. Mensen worden banger en
bevolkingsgroepen raken verder uit elkaar gedreven. Tegelijkertijd
wordt een conservatieve agenda doorgedrukt, waarbij burgerrechten
worden opgeofferd en de bevolking, en met name de nieuwkomers en
allochtonen, tot discipline en conformisme wordt gedwongen. Dit maakt
veel meer kapot dat ons lief is. Nederland wordt daar niet alleen
minder prettig maar ook minder veilig van.
De politiek van de angst werkt niet om mensen betrokken te maken, hoop
te geven, enthousiast te krijgen. Het kabinet is ook de gevangene
geworden van de dynamiek van de angst. Dat geldt zelfs bij één van de
meest hoopvolle naoorlogse projecten van vrede en veiligheid, de
vorming van de Europese Unie. De nieuwe Europese Grondwet versterkt en
verbetert dat project. De Grondwet zorgt voor een democratischer,
groener en socialer Europa dat meer een eigen rol kan spelen in de
wereld. Het fungeert ook als project van hoop voor hervormers in
landen die toe zijn getreden of willen treden tot de Europese Unie. De
Grondwet is hard nodig om grensoverschrijdende problemen aan te
pakken, zoals de luchtvervuiling en het internationale terrorisme. Het
kabinet weet dit project echter niet anders te verdedigen dan door
mensen angst aan te praten: oorlog, het licht uit, banenverlies als je
tegenstemt. Wij namen het initiatief voor dit referendum juist om te
breken met die dynamiek, om de politiek te dwingen de bevolking op een
positieve manier te betrekken. Maar de bekrompen politiek van angst
van dit kabinet staat een kosmopolitische politiek van hoop in de weg.
Zo blijkt uit onderzoek (Maurice de Hond) dat het meest genoemde
argument om tegen de grondwet te stemmen is "omdat ik tegen de
toetreding van Turkije tot de EU ben". GroenLinks wil dat de
regering het misverstand over Turkije ontzenuwt door nu toe te zeggen
dat het de mogelijkheden wil verkennen voor een EU-breed referendum
over de toetreding van Turkije tot de EU. In Frankrijk, Oostenrijk en
België is een nationaal referendum over Turkije al aangekondigd. In
Denemarken en Ierland is een referendum vrijwel een automatisme. Kies
dan voor de koninklijke weg: zorg voor een duidelijk moment waarop
apart over deze toetreding heel het Europese volk wordt geraadpleegd.
Overigens, minister Bot heeft in zijn Humboldt lezing (2 juni 2004) al
gepleit om in het algemeen na te denken over het instrument van een
EU-breed referendum. Graag een reactie.
Ook na 3 jaar Balkenende kwakkelt onze economie voort.
Honderdduizenden mensen hebben hun baan verloren. De regering slaagt
er nog steeds niet in om met effectief beleid voor meer banen te
zorgen. De Nederlandse economie is ook één van de slechtst presterende
Europese economieën. Het kabinet dient zich daar eindelijk voor te
verantwoorden; en belangrijker nog, daarvan te leren.
Datzelfde geldt voor de ontwikkeling van de koopkracht. De
inkomensverschillen zijn veel te sterk toegenomen: de hogere inkomens
konden zich onbekommerd verrijken, de lage inkomens leveren keer op
keer in. De premier lijkt daarvan te hebben geleerd, gezien zijn
uitspraak dat de hij meer wil opkomen voor de zwaksten: chronisch
zieken en ouderen met alleen AOW. Maar waarom lezen wij in het
Jaarverslag, waarbij het kabinet 41 speerpunten heeft geformuleerd,
dan helemaal niks over de inkomens!
Wij verwachten vandaag boter bij de vis. De Nederlandse schatkist
kreeg deze week een meevaller van 122 miljoen euro uit Brussel (over
het jaar 2004). GroenLinks wil dat dit geld wordt gebruikt voor de -
meest kwetsbaren - de nieuwe prioriteit die ook de premier heeft
geformuleerd. Graag een reactie.
Wie veel biedt, mag veel eisen, maar dit kabinet biedt geen enkel
perspectief. Wel voor de wapenindustrie, maar niet voor leerlingen in
overvolle klassen en verouderde gebouwen. Wel voor privé-klinieken,
maar niet voor ouderen die verpleging nodig hebben. Wel voor
topmanagers, niet voor leraren en verplegers die zich een slag in de
rondte werken voor een bescheiden loon. Er is ook wel perspectief voor
de auto-industrie, maar niet voor opgroeiende kinderen die steeds meer
last hebben van de luchtvervuiling. Het kabinet biedt wel perspectief
aan de bio-industrie, maar niet aan dieren, of de mensen die dieren
een fatsoenlijk bestaan gunnen.
Het milieubeleid is misschien wel de grootste mislukking van dit
kabinet. De verantwoording hierover is volstrekt onder de maat. De
`Milieubalans 2005' sprak vorige week boekdelen. Milieudoelen worden
voor 90% niet gehaald, terwijl die doelen vaak al veel te voorzichtig
zijn. Wat wel wordt bereikt, is te danken aan oud beleid. Het kabinet
stelt het noodzakelijke nieuwe beleid alsmaar uit. De gevolgen daarvan
vinden wij allen dagelijks aan den lijve. 18.000 mensen sterven 10
jaar te vroeg door slechte lucht. En de staatssecretaris zwaait alleen
maar machteloos met potjes roet, zonder ertegen op te treden. De
klimaatverandering versnelt. De natuur, de groene ruimte en
ecosystemen worden dagelijks verder aangetast. Niet omdat het niet
anders kan, maar omdat de regering het niet anders wil. Een grote
meerderheid van de Nederlanders denkt daar heel anders over. Zij geven
de voorkeur aan een land met een ontspannen samenleving waar veel
aandacht is voor natuur en milieu en waar de oude economie niet de
maat aller dingen is.
GroenLinks vindt het de hoogste tijd voor een linkse lente die hoopvol
is, optimistisch en laat zien dat het anders kan.
Op veel terreinen hebben wij concrete alternatieven aangedragen. Ik
verwijs naar onze tegenbegrotingen, die wij consequent - jaar na jaar
- indienen. Ik verwijs ook naar onze nota 100% samenleving. Waarin wij
een visie mét beleidsinstrumenten leveren voor de komende 30 jaar. Ook
vandaag denken wij constructief mee. Door een voorstel te doen, die de
campagne rond de grondwet kan versterken. Door de koopkracht voor de
meest kwetsbaren te verbeteren. Beide zaken worden door deze premier
als prioriteit gezien. Kom nu over de brug, haal de vorst uit de
grond. Anders zal de kiezer in 2006 en 2007 u - en ik zal het niet
betreuren - de Linkse Lente in de maag splitsen.
«
GroenLinks