Nieuws
19 mei 2005 - Inbreng Bibi de Vries in
Verantwoordingsdebat
Onderwerp : Inbreng Verantwoordingsdebat
Woordvoerder : Bibi de Vries
Datum : 19 mei 2005
Alleen gesproken woord geldt
Voorzitter, De VVD fractie is blij dat er meer vorm gegeven wordt aan het
Verantwoordingsdebat. Dit blijkt niet alleen uit de breed aangenomen
motie Blok. Ook de Kamercommissie voor de Rijksuitgaven heeft er veel aan
gedaan om te zorgen dat 'verantwoording van het kabinet' een fatsoenlijke
plek gaat krijgen in onze debatcultuur. Wat ons betreft is het geen
experiment, zoals onze vice-premier Zalm gisteren zei, maar definitief.
De cirkel moet rond zijn, geen begroting zonder verantwoording.
Verantwoordingsdag is de tegenhanger van de APB, en zo hoort het ook. Ook
een woord van dank aan het kabinet dat zij dit ondersteunt en hier
voltallig aanwezig is. Voor een kabinet, van welke signatuur dan ook,
moet het een feest zijn te vertellen wat er gepresteerd is en hoe dat
past in een toekomstbestendige lijn. Wat de VVD betreft gaat het dan ook
niet om alleen een financiële verantwoording, zo van 'kloppen alle
cijfers', maar gaat het vooral om een beleidsmatige verantwoording. 'Wat
zijn de doelen die we willen bereiken en is het bereikt', en zo niet, wat
gaan we daar aan doen; mede tegen de achtergrond van de
toekomstbestendigheid.
Voorzitter, de Algemene Rekenkamer is gezien haar reactie van gisteren
tevreden over de jaarverslagen, de rechtmatigheid en de constructieve
opstelling van de regering te verbeteren daar waar het kan. Een
compliment van de Algemene Rekenkamer krijg je niet zo snel en ik zou hem
maar in mijn zak steken.
Voorzitter, dit hervormingskabinet heeft een hoop bereikt:
- de wet werk en bijstand is ingevoerd;
- het schattingsbesluit WAO is ingevoerd;
- aandeelhouders hebben meer zeggenschap gekregen;
- de wet inburgering buitenland is aangenomen;
- de instroom van asielzoekers is gedaald;
- minder administratieve lasten;
- een vermindering van de wachtlijsten
en ga zo maar door. Een compliment aan het kabinet is op zijn plaats.
Maar is dit kabinet nu uitgeregeerd? Nee, er is nog veel te doen.
Voorzitter, de VVD fractie heeft een enkel thema geselecteerd voor dit
Verantwoordingsdebat waar wij beleidsmatig een aantal vragen hebben die
naar ons oordeel onvoldoende worden beantwoord. Ik zal het hebben over
onze overheidsfinanciën, de economie, ons onderwijs en veiligheid.
Allereerst de doelstelling van het kabinet 'gezonde overheidsfinanciën'.
Het kabinet heeft het financieel in 2004 redelijk gedaan. Ons tekort is
binnen de 3% gebleven en ook Europees gezien doen we het relatief goed.
Maar de vraag is of dit voldoende is. Gaarne hoor ik van de
Minister-president of hij vindt dat er sprake is van 'gezonde
overheidsfinanciën'. Niet alleen voor deze regeerperiode, maar ook
richting de toekomst. Het is de verwachting dat de staatsschuld aan het
eind van de kabinetsperiode hoger zal zijn dan aan het begin. In juli
2000 heeft het Ministerie van Financiën een degelijke verkenning van de
schuldpolitiek op lange termijn gepresenteerd. Hierin staat, ik citeer:
'Reductie van de overheidsschuld kan een belangrijke bijdrage leveren aan
het vrijspelen van budgettaire ruimte om de budgettaire last van de
vergrijzing op te vangen, danwel om structuurversterkende
lastenverlichting of beleidsintensiveringen te financieren. Analyses van
het CPB en de WRR laten zien dat bij een volledige afbouw van de schuld
in de komende 25 jaar, de toenemende vergrijzinguitgaven kunnen worden
opgevangen zonder dat te zijner tijd een budgettaire noodzaak ontstaat om
lasten te verhogen of collectieve aanspraken te beperken.
Gevoeligheidsanalyses geven aan dat deze conclusie ten aanzien van de
benodigde schuldafbouw redelijk robuust is voor diverse alternatieve
veronderstellingen. Omdat de na-oorlogse baby boom-generatie rond 2010 de
pensioengerechtigde leeftijd bereikt, waardoor de grijze druk na 2010 in
versneld tempo oploopt, zou vooral de komende 10 jaar een flinke stap
gezet moeten (en kunnen) worden op het gebied van de schuldreductie.
Bovendien moet er gestreefd worden naar begrotingsoverschotten van 1 à 2%
BBP.
De VVD fractie wil graag vóór de APB in september een nieuwe doorrekening
hebben van de schuldpolitiek op lange termijn. Zijn de maatregelen die
genomen zijn, meer mensen langer te laten werken genoeg om onze
vergrijzinglasten inclusief de AOW betaalbaar te houden. Hoeveel maken
deze maatregelen deel uit van het opvangen van de zogenaamde
'vergrijzinglasten' ten opzichte van de schuldreductie en ten opzichte
van de hervorming van de sociale zekerheid? De VVD wil een degelijke
analyse hiervan ook voor de APB zodat we hier op terug kunnen komen. Het
is goed als hier straks in de miljoenennota aandacht aan wordt besteed.
Gaarne een toezegging. Gaarne vragen wij de Minister President een
beschouwing te geven, mede in dit kader, over de te verwachten
ontwikkeling van de beroepsbevolking en de samenstelling hiervan tot +/-
2025. In de verantwoording over 2004 vinden wij hier niets over terug. In
de groeibrief van 2004, geschreven door de Ministers van Economische
Zaken en Sociale Zaken, staat dat onze welvaart afhankelijk is van de
economische groei. In dezelfde groeibrief van juli 2004 wordt gezegd dat
onze overheidsfinanciën een acuut probleem zijn. Een tweede acuut
probleem, aldus de groeibrief, is onze concurrentiepositie. De leidende
vraag hierbij is 'hoe gaan wij ons geld tussen nu en bijvoorbeeld 2025
verdienen?' Zo'n 20 jaar geleden kon je zeggen: ' Nederland -
transportland'. Is dat nu nog zo? De transportsector staat al jaren onder
druk. Het is een internationale branche. Veel concurrentie. De lonen zijn
ten opzichte van de arbeidsproductiviteit te veel gestegen zoals in
zoveel sectoren. Een ander probleem was en is ons wegennet. We praten al
sinds jaar en dag over het oplossen van de files en wat gebeurt er? Ze
nemen alleen maar toe! We kennen de verhalen van rekeningrijden, en nu is
de kreet 'knelpuntenheffing', pré-tolheffing of tolheffing. Maar naar het
oordeel van de VVD fractie zal het anders betalen voor mobiliteit, het
rapport Nouwen, waarschijnlijk de files niet oplossen. De files kunnen
alleen verminderd worden als er extra in de wegcapaciteit wordt
geïnvesteerd. De vraag is: deelt de Minister President deze visie. Is de
Minister President met de VVD fractie van mening dat dit kabinet ook de
procedures om een weg aan te leggen sterk moet vereenvoudigen. Welke
plannen kunnen we op dit terrein van de Minister van Verkeer en
Waterstaat alsmede de Staatssecretaris van milieu verwachten? Gaarne een
reactie. In 2004 is het kabinet er niet in geslaagd de files te
verminderen. Wat gaat ze hier aan doen?
Zo'n 20 jaar geleden had Nederland een heel sterke naam in het kader van
de financiële dienstverlening. Ons fiscale stelsel droeg daaraan bij. Wij
haalden hoofdkantoren naar Nederland. Hoe staat dat er nu voor? Dit staat
onder druk. Het bedrijfsleven internationaliseert, bedrijven fuseren.
Blijven de hoofdkantoren hier? Graag een schets. Hoe staat het met de
'rokende schoorstenen', de bedrijven waar daadwerkelijk geproduceerd
wordt? Telt Nederland op dit punt nog mee? Ook hiervan zie je niets in de
stukken.
Toegegeven, het tarief van de VPB is één van de factoren die voor ons
vestigingsklimaat van belang is. Het kabinet is van plan de
vennootschapsbelasting te verlagen naar 26,9% zoals ook in de groeibrief
staat. Klinkt mooi, maar het is geen echte lastenverlichting. We doen het
op z'n Hollands: lastenverschuiving. En wat schieten we hier mee op? Hoe
meet je dan, in het kader van de VBTB, wat dit oplevert? Deze regering
heeft ook tot doel de arbeidsmarkt weer dynamischer te maken. Ook in de
groeibrief van 2004 wordt gezegd: 'een soepeler werkend ontslagstelsel,
zowel wat betreft kosten als procedures,leidt ertoe dat 'outsiders'
sneller in het arbeidsproces worden opgenomen. Waarom zien we bij de
verantwoording op dit punt geen krachtige stappen? We weten het allemaal
wel, maar waarom gebeurt het niet? Wanneer komt het kabinet nu met
maatregelen?
Terug naar 'hoe gaan we ons geld verdienen'. Welke richting gaat het
volgens de Minister President uit? Is het transport, is het
dienstverlening, is het techniek, is het de export? Ook professor Heertje
zei afgelopen zaterdag op de radio 'waar moeten we het van hebben? Er
moet een complete heroriëntatie komen van de economie. Meer
kennisintensieve activiteiten.' Wat vind de Minister President van deze
opmerking? We kunnen wel een innovatieplatform hebben, maar gaat het niet
om structuur versterkende maatregelen? Waar excelleert Nederland nu,
bouwen we dat uit, investeren we er in? In dit kader is het ook van
belang hoe ons onderwijs functioneert. In het financieel jaarverslag van
het Rijk staat ook als doelstelling om meer mensen in de bèta en
techniekopleidingen te laten instromen. Prima natuurlijk, maar sluit dit
aan op waar we als land moeten excelleren? Blijven mensen hier of gaan ze
naar het buitenland? Zijn we straks afhankelijk van kenniswerkers uit het
buitenland? En hoeveel dan? Moeten ze hoog opgeleid zijn of laag, en in
welke sectoren. Deze vraag is mede van belang tegen de achtergrond van de
afnemende beroepsbevolking. De VVD-fractie vindt het derhalve van groot
belang om een degelijke analyse van het kabinet te ontvangen over de
combinatie van de lange termijn schuldpolitiek, de betaalbaarheid van de
vergrijzing inclusief de AOW, de afnemende beroepsbevolking in relatie
tot de nodige economische groei. Hierbij moet tevens bekeken worden of
ons onderwijs echt aansluit op de arbeidsmarkt. Wat ons betreft mag deze
beleidsoverstijgende analyse in de miljoenennota. De VVD wil dat het
kabinet dit thema opneemt in haar verantwoording.
Ook in het MBO is ons onderwijs onvoldoende afgestemd op de arbeidsmarkt.
In het MBO zitten de opleidingen administratie en economie tjokvol en
voor de technische richtingen neemt de belangstelling af. Welk gericht
beleid voert het kabinet om dit probleem te verhelpen? Dit mis ik in de
verantwoording over 2004. De regering meldt ons dat het aantal voortijdig
schoolverlaters is afgenomen met zo'n 10%. Dat klinkt mooi. De oorzaken
van deze vermindering zijn niet te vinden in de stukken. Is dit alleen de
slechte economische situatie of is het direct gerelateerd aan het
kabinetsbeleid? Gaarne een reactie.
Wat de VVD nog veel meer zorgen baart is het cumulatief effect van die
vroegtijdig schoolverlaters. Per jaar komen er veel jongeren zonder
papieren van school. In 2004 was dit 63,849. Als je dat met voorgaande
jaren optelt wordt het heel veel. Dit is wel een deel van onze
beroepsbevolking waar we het van moeten hebben. Doet het kabinet wel
genoeg op dit punt, danwel waar gaat de Minister van Onderwijs harder
trekken. Immers, in het jaarverslag van OCW wordt gezegd dat het maar
zeer de vraag is of de einddoelstelling van 50% minder (dan in 2002)
vroegtijdige schoolverlaters in 2010 zal worden behaald. Actie dus.
Welke?
Voorzitter, dan nog een aantal korte opmerkingen over veiligheid. In twee
jaar tijd is de criminaliteit met 10% afgenomen. En bovendien zijn er
meer dan één miljoen mensen bijgekomen die zich niet langer onveilig
voelen. Een fantastisch, maar toch ook broos resultaat. Want elke keer
als het fout gaat, zoals de vrijlating van Samir A. of de moord op Theo
van Gogh, slinkt het vertrouwen van de mensen in de overheid. Ook in het
rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau getiteld 'sociaal en
cultureel rapport 2004' staat beschreven dat mensen zorgelijk zijn over
de toekomst van hun veiligheid. Hoe vallen deze constateringen te rijmen
en wat gaat het kabinet hier aan doen.
Voorzitter, het is ook van belang dat burgers makkelijker aangifte kunnen
doen. Hoe vaak hoor je niet dat als iemand naar het politiebureau gaat er
geen tijd is of dat men een aantal dagen later maar moet komen. Wat is de
oorzaak van minder aangiftes, is dat alleen minder criminaliteit of ook
omdat de mensen afhaken om aangifte te doen.
Tot slot het aantal politieagenten. Het kabinet is er in 2004 in geslaagd
om 300 mensen van Defensie over te laten gaan naar de politie. Dat is een
mooi begin, waar het echter niet bij mag blijven. Daarom vraag ik het
kabinet hoeveel personeel er in 2005 over zal worden genomen van
Defensie. Het is prima dat de Minister van BZK opnieuw extra geld
uittrekt voor de politie. Extra geld betekent wat ons betreft extra
politie; dus bovenop de bestaande streefcijfers. Hoeveel politie zal er
bijkomen met de beloofde 10,5 miljoen? Met andere woorden: wat kunnen we
verwachten?
Voorzitter, afrondend: de VVD steunt de hervormingsagenda van dit
kabinet. Maar we zijn er nog niet!
VVD