ChristenUnie
Bijdrage debat Verantwoording Jaarverslagen 2004 donderdag 19 mei 2005
- 12:32
Door: André Rouvoet
MdV,
Minister Zalm maakte gisteren van de gelegenheid gebruik om nog eens
te benadrukken dat het VBTB-gedachtengoed niet is bedoeld om het
gevoerde beleid aan de hand van strikt kwantitatieve maatstaven te
beoordelen. VBTB is niet te reduceren tot een kwestie van verzamelen
van indicatoren en cijfers. Ook vorig jaar waarschuwde hij al tegen
cijferfetisjisme en daar waren we het van harte mee eens: De Tweede
Kamer is geen Rekenkamer.
De verantwoordingsdebatten zijn ingesteld om meer continue en
systematische aandacht te geven aan de beleidsmatige aspecten van het
(gevoerde) beleid. De jaarverslagen en het debat daarover moeten ertoe
bijdragen dat we meer inzicht krijgen in de motieven en de effecten
van het overheidshandelen. Niet alleen het wel of niet realiseren van
doelstellingen van het beleid moeten helder zijn, ook het hoe en het
ten koste waarvan tellen mee.
Daarmee is tegelijk duidelijk dat dit debat niet op zichzelf staat,
niet geïsoleerd is van de andere debatten. Ook tussendoor vindt
verantwoording plaats en soms ook correctie. Ik wil maar zeggen: we
moeten voorzichtig zijn met het spreken over het verantwoordingsdebat
Dit doet echter niets af van het grote belang van dit debat. Begroten
en verantwoorden gaan over dezelfde zaken en moeten dus in nauwe
samenhang met elkaar worden gezien. De motie Blok c.s. - door een
ruime meerderheid van de Kamer gesteund - heeft dat nadrukkelijk
onderstreept en noemt het zelfs een hoogtepunt in het parlementaire
jaar. Ik deel het gevoel van collega Bos over de wijze waarop een deel
van de Kamer haar aandeel in de opwaardering van dit
verantwoordingsdebat inhoud geeft.
Intern moeten we nog maar eens goed evalueren wat we als TK nu
eigenlijk willen met het verantwoordingsproces en -debat. Het is toch
een rare figuur dat het kabinet de verantwoording ten opzichte van de
volksvertegenwoordiging serieuzer neemt dan de controleur zelf!
Rechtmatigheid, Bedrijfsvoering en Beleidsinformatie
Terug naar de verantwoording. De ARK heeft het FJR 2004
goedgekeurd. 23 van de 25 jaarverslagen voldoen aan de eisen. Ook de
bedrijfsvoering van de ministeries is verbeterd, alleen BuZa en
Defensie voerden het bedrijf minder goed in vergelijking met 2003. Ook
de beleidsinformatie wordt als deugdelijk beoordeeld , maar bij de
bruikbaarheid van beleidsinformatie worden nog vraagtekens gezet. Een
punt dat weliswaar onderkend wordt, maar het komt het proces van
verantwoorden niet ten goede dat er onvoldoende zicht is op de
maatschappelijke effecten (outcome) van beleid. Slechts 16% van alle
doelstellingen geeft een concreet en relevant beeld van de beoogde en
gerealiseerde maatschappelijke effecten; hierbij de oproep aan het
kabinet om prioriteit te geven aan de outcome van gewoon beleid,
evenals het kabinet dat ook doet bij hun beleidsprioriteiten!
Niet alles gaat goed. Zo heeft het ministerie van VROM problemen met
de controle van huursubsidies en energiepremies en het ministerie
van VWS heeft het subsidiebeheer niet op orde. De Rekenkamer acht de
aangekondigde maatregelen echter toereikend, zodat de bezwaren zijn
opgeheven. Bij uitvoeringsproblemen wordt nogal eens het
verbouwingsargument van stal gehaald. Klinkt logisch, maar is een
reorganisatie of hervorming een rechtvaardiging voor het feit dat de
verkoop tijdens de verbouwing minder goed gaat?
Ten behoeve van een verantwoording midden in een kabinetsperiode -
naar we aannemen - wordt eens te meer duidelijk dat niet alleen
einddoelen, maar ook tussendoelen nodig zijn om helder te krijgen of
uitvoering van beleid op schema ligt. In het FJR worden daarom van een
aantal speerpunten de doelstellingen nader geconcretiseerd, maar
tussendoelen ontbreken veelal. Operationaliseren van doelstellingen,
het realiseren van beleidsdoelen en het meten van effecten zijn niet
eenvoudig, met name waar het gaat om de zachte beleidsterreinen. Maar
daarmee komt het kabinet wat mij betreft toch niet weg, want ook op de
hardere terreinen die eenvoudig te kwantificeren zijn, laat het
kabinet steken vallen. Bijvoorbeeld op het terrein van mobiliteit en
infrastructuur is de subdoelstelling geformuleerd om op de
weginfrastructuur het achterstallig onderhoud te verminderen met 45%
in 2007 en vervolgens heeft dat zijn uitwerking gekregen in de
begroting 2004 in een te onderhouden areaal, maar streefwaarden of
cijfers over achterstallig onderhoud ontbreken. Onderkent het kabinet
dat op dit vlak nog volop verbeteringen mogelijk zijn en worden er
voor volgend jaar meer afrekenbare tussendoelen geformuleerd, waarbij
duidelijk is waar we vandaan komen en wat als referentie dient?
Economie
Als het om de overheidsfinanciën gaat is 2004 nog redelijk afgelopen.
Dat was meer geluk dan wijsheid, al zal het kabinet natuurlijk wijzen
op de vruchten van de uitvoering van hun hervormingsagenda Feit is dat
de economische groei hoger is uitgevallen door de sterk aantrekkende
wereldhandelsgroei, waarbij de Nederlandse export een klein graantje
kon meepikken (die exportgroei is inmiddels ook weer verdwenen). Deze
economische groei lijkt gezien de meest recente gegevens niet het
begin van een structureel herstel, maar slechts een tijdelijke
opleving (getuige de kleine krimp van het bbp met 0,1% in het eerste
kwartaal, al is er nog geen sprake van een recessie ). We doen het
in economisch opzicht in ieder geval slechter dan onze buurlanden. En
dan kan de minister van financiën misschien niet verrast zijn over de
meest recente cijfers, zorgwekkend is het wel.
Pijnpunt aan de aanbodzijde blijft onze concurrentiepositie en aan de
vraagzijde het gebrek aan consumentenvertrouwen en dientengevolge een
niet aantrekkende binnenlandse consumptie. Vraag aan de M-P: is er
zijns inziens een verband tussen het gebrek aan consumentenvertrouwen
en het gebrek aan vertrouwen in het kabinet en wat denkt het kabinet
te kunnen doen teneinde het consumentenvertrouwen in opwaartse
richting te doen bewegen?
Gebrek aan vertrouwen: één van de meest hardnekkige en fundamentele
problemen waarmee we momenteel te maken hebben. Weinig vertrouwen in
de politiek in het algemeen en in het kabinet in het bijzonder; weinig
consumentenvertrouwen, waardoor de hand op de knip blijft. Dit kabinet
is dus zeker niet uitgeregeerd. Uitdagingen te over, waarbij het
herstellen van vertrouwen door vertrouwenwekkend beleid absolute
prioriteit dient te krijgen. Het gaat er niet alleen om de dingen goed
te doen - waarin het kabinet getuige de jaarverslagen redelijk goed in
geslaagd is, maar juist en vooral ook om de goede dingen goed te doen!
_______________________
Samen te vatten in de drie basis-VBTB-vragen: wat willen we
bereiken (beleid) , wat gaan we daarvoor doen (bedrijfsvoering) en wat
mag dat kosten (financiën).
Financieel Jaarverslag van het Rijk
Dat betekent dat de informatie betrouwbaar, concreet en relevant
is.
Onrechtmatige verplichtingen ter grote van 37 miljoen aangegaan.
Immers, boekhoudkundig zit het wel goed, maar de beleidsmatige
aspecten laten nog aan duidelijkheid te wensen over.
Op jaarbasis betekent dat 0,3% krimp. Ook de werkgelegenheid is in
het eerste kwartaal met 78.000 banen gekrompen.
---