Ministerie van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid
Postbus 90801
2509 LV Den Haag
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer Anna van Hannoverstraat 4
der Staten-Generaal Telefoon (070) 333 44 44
Binnenhof 1a Telefax (070) 333 40 33
2513 AA `s-GRAVENHAGE
Uw brief Ons kenmerk
ARBO/M&A/2004/79836
Onderwerp Datum
Onderzoek ongevallen chemische industrie 18 mei 2005
Hierbij bied ik u het onderzoeksrapport aan `Trend of incident, een verkennend onderzoek naar de
relatie tussen organisatie, onderhoud en veiligheid in de procesindustrie'. Dit onderzoek is u
toegezegd naar aanleiding van kamervragen over het relatief grote aantal incidenten met gevaarlijke
stoffen in de chemische industrie in de periode 2002-20031. Bij deze incidenten was er sprake van
een ernstig risico voor de veiligheid en gezondheid van de betrokken werknemers. In reactie hierop
heeft mijn voorganger in een overleg met vertegenwoordigers van o.a. VNO-NCW en Deltalinqs2
en het Ministerie van VROM besloten tot de uitvoering van het onderhavige onderzoek. De
vertegenwoordigers van de industrie zijn bij de begeleiding van het onderzoek betrokken, evenals
het Ministerie van VROM vanwege de eventuele effecten buiten het bedrijfsterrein.
De onderzoekers hebben gekeken naar de invloed van twintig jaar maatschappelijke,
beleidsmatige en bedrijfsmatige trends op de veiligheid in de procesindustrie. Ook hebben ze
gekeken wat het doorzetten van deze trends voor de veiligheid in de komende tien jaar kan
betekenen.
De conclusie luidt dat de veiligheid in de chemische industrie de afgelopen 20 jaar is toegenomen,
maar dat economische invloeden deze positieve ontwikkeling onder druk zetten. Een veelheid aan
factoren speelt hierbij een rol: zo hebben de aandacht voor veiligheidscultuur naast organisatorische
en technische aspecten en betere samenwerking tussen bedrijven, overheden en
brancheverenigingen een positief effect op de veiligheid. Factoren van met name economische
aard, zoals toegenomen concurrentie, beïnvloeden de veiligheid op negatieve wijze. Uiteraard moet
worden opgemerkt dat het moeilijk is een direct verband aan te tonen tussen algemene
(economische) ontwikkelingen binnen een industrietak en het optreden van incidenten. De
1 In juni heeft u een tussenrapportage van dit onderzoek ontvangen (A&G/W&O/2004/33997)
2 Deltalinqs behartigt de gezamenlijke belangen van de haven- en industriële bedrijven in de Mainport
Rotterdam.
2 ARBO/M&A/2004/79836
onderzoekers signaleren echter in de praktijk een breed gedeelde perceptie dat de veiligheid de
komende jaren niet verder zal toenemen en mogelijk zelfs zal afnemen.
Geconstateerd moet worden dat de beheersing van de risico's van grote hoeveelheden gevaarlijke
stoffen niet uitsluitend met wetgeving en handhaving kan worden afgedwongen. Deze risico's
worden gekenmerkt door een relatief kleine kans op ongevallen, maar áls het mis gaat kunnen de
gevolgen zeer ernstig zijn. Het voorkómen van dit type ongevallen vereist een voortdurende
waakzaamheid, ook als een bedrijf gedurende een periode geen incidenten meemaakt. Dit stelt niet
alleen hoge eisen aan het veiligheidsmanagement, maar ook aan het veiligheidsbewustzijn en de
veiligheidscultuur in de bedrijven.
Het bedrijfsleven is de primair verantwoordelijke voor de veiligheid in de bedrijfstak. Ik zal
vertegenwoordigers van de chemische industrie hierop aanspreken en gezamenlijk met het
ministerie van VROM met hen in overleg treden over de conclusies en beelden die in het rapport
naar voren komen. Onderwerpen die ik hierbij aan de orde stel zijn onder meer: de mogelijke
invloed van economische druk op veiligheid, veiligheidsmanagement en onderhoudsmanagement in
het bijzonder, het dreigend personeelstekort in de bedrijfstak en versterking van de uitwisseling van
geleerde lessen uit incidenten in het verleden. De industrie in de regio Rotterdam heeft in 2003 het
initiatief genomen voor de Deltalinqs University, waar geleerde lessen onderling worden
uitgewisseld. Ik zal het bedrijfsleven vragen een dergelijk initiatief ook in andere delen van het land
op te pakken. Het is mijn bedoeling het overleg met het bedrijfsleven een jaarlijks vervolg te geven,
waarbij voortgang en afspraken op het gebied van veiligheid besproken worden.
Verder loopt binnen mijn departement momenteel het programma Versterking Arbeidsveiligheid.
Dit richt zich specifiek op het vergroten van het veiligheidsbewustzijn in bedrijven3. Binnen het
programma wordt specifiek aandacht geschonken aan de chemische industrie en met diverse
bedrijven worden gesprekken gevoerd over deelname aan het programma. Ervaringen en goede
praktijken worden hierbij breed gecommuniceerd.
Tenslotte handhaaft de Arbeidsinspectie op de uitvoering van de wettelijke voorschriften ter
preventie van zware ongevallen. Deze voorschriften richten zich specifiek op de wijze waarop
bedrijven met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen de veiligheid organiseren: het identificeren van
de risico's en het treffen en onderhouden van passende maatregelen. Ten behoeve van het toezicht
op deze wetgeving is begin 2003 een aparte directie bij de Arbeidsinspectie opgericht. Door de
onderzoekers geïdentificeerde thema's zoals de kwaliteit van veiligheidsmanagement en
onderhoudsmanagement hebben een prominente plaats binnen het werk van deze directie.
Ten aanzien van de samenwerking tussen de verschillende toezichthoudende instanties
(Arbeidsinspectie, lokale en provinciale overheden en brandweer) stellen de onderzoekers dat
verdere professionalisering mogelijk is. Mijn collega van VROM heeft u eind vorig jaar naar
3 Ik heb u onlangs geïnformeerd over de voortgang van het Programma Versterking Arbeidsveiligheid (TK 2003-
2004, 25 883 nr. 30, 27 augustus 2004)
3 ARBO/M&A/2004/79836
aanleiding van de evaluatie van het Besluit risico's zware ongevallen 1999 op de hoogte gesteld
van een gezamenlijk plan ter verbetering van de samenwerking (vrom041000).
Daarnaast lopen er bij VROM op het gebied van externe veiligheid (veiligheid van omwonenden)
diverse trajecten die te maken hebben met de risico's van gevaarlijke stoffen.
De Staatssecretaris van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(H.A.L. van Hoof)
Bijlage: Onderzoeksrapport `Trend of incident, een verkennend onderzoek naar de relatie tussen
organisatie, onderhoud en veiligheid in de procesindustrie'
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid