Toespraak burgemeester tijdens Herdenkingsbijeenkomst Laurenskerk
EMBARGO TOT WOENSDAG 4 MEI 19.30 UUR
GESPROKEN WOORD GELDT
4 mei 2005
Herdenkingsbijeenkomst Laurenskerk
Vanavond herdenken wij hier in onze Laurenskerk de vele slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog.
Wij herdenken de miljoenen mensen die in concentratiekampen zijn omgekomen.
Wij herdenken al die moedige mannen en vrouwen die hun verzet met de dood hebben moeten bekopen.
Wij herdenken hen die hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid. Die omkwamen in de strijd, door vervolging of uitputting, door oorlogsgeweld of door dwangarbeid.
Vandaag herdenken wij, zestig jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog, ook al diegenen die sindsdien hun leven hebben gegeven in oorlogen en vredesmissies.
Dat doen we door straks twee minuten stil te zijn. Stil te zijn én stil te staan bij datgene wat niet in één gedachte is te vatten: de waanzin van de oorlog en het voorrecht van de vrijheid.
Er zijn Rotterdammers die de waanzin van de Tweede Wereldoorlog bewust hebben meegemaakt. De angst en de verschrikking ervan lieten zich niet uit hun geheugen wissen. De pijnlijke herinneringen hebben zij altijd met zich moeten meedragen. Voor die Rotterdammers is deze vierde mei een dag van pijn. Met hén leven we mee.
Maar verreweg de meeste Rotterdammers hebben de Tweede Wereldoorlog niet zelf meegemaakt. Toch zijn zij er nauw mee verbonden, want de oorlog - iedere oorlog - grijpt diep in, generaties lang. Een oorlog slaat wonden, die de tijd nooit of maar heel langzaam heelt. Een oorlog laat littekens achter, ook bij hen die hem niet zelf hebben meegemaakt.
Een oorlog laat diepe sporen na in de geschiedenis van ons land, en zeker in de geschiedenis van onze stad. Geschiedenis is niet iets van gisteren of van vroeger, maar loopt door in het heden en bepaalt in grote mate ons handelen van vandaag.
Wie weet heeft van de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog, van de angst en de honger, van het lijden en de pijn, die weet ook van de ervaringen en trauma's die anderen in ons midden, in andere oorlogen, hebben opgelopen.
Oorlog is niet voorbij; oorlog maakt nog steeds slachtoffers, elke dag weer, overal in de wereld. We kunnen de beelden van vernietiging en terreur dagelijks zien. En ze doen ons beseffen hoe wezenlijk van belang vreedzaam samenleven is. Vreedzaam samenleven: ongeacht afkomst, ongeacht geloof, ongeacht politieke overtuiging en ongeacht geaardheid.
Als we de geschiedenis van de oorlog kennen, beseffen we hoe bevoorrecht wij zijn dat we mogen leven in een democratische rechtstaat, met alle vrijheden die de Grondwet ons geeft. Vrijheid is onze belangrijkste waarde; de vrijheid om te laten zien wie we zijn, om uitdrukking te geven aan onze identiteit, om te laten zien wat onze aard is en onze kleur.
Elk jaar is er een dichtwedstrijd voor jongeren over het thema vrijheid. Dit jaar won Eveline van Rijswijk de eerste prijs met het gedicht Kleur. Zij is 17 jaar en verwoordt op de volgende manier haar beeld van oorlog en van vrijheid.
Kleur
Ongekleurd blijven de beelden
Door een netvlies vastgelegd
geen kleur
die ooit voor oorlog is ontworpen
Toch kijk ik,
Naar scherp genomen foto's,
Tekeningen
En etsen
Van trieste blikken
En onleefbare plaatsen
En ik weet
Eens was
Het grijs van dit beton
Geen overeenkomst
Tussen het zwarte en het witte
Enkel vrijheid
Kent kleur
Tot zover het gedicht van Eveline van Rijswijk.
Enkel vrijheid kent kleur.
Enkel vrijheid toont de kleurenrijkdom van een samenleving.
Vrijheid is de belangrijkste waarde, maar we weten ook hoe kwetsbaar die waarde kan zijn, zeker ook in deze tijd, en hoe belangrijk het is om daarvoor op te komen - altijd opnieuw. Opkomen voor vrijheid, opstaan tegen onderdrukking.
Daarom staan we vandaag stil bij diegenen die toentertijd hebben gevochten voor die waarde.
Bij diegenen die hun leven op het spel hebben gezet, omdat vrijheid toen niet gold.
Bij diegenen die voor ónze vrijheid hun leven hebben gegeven.
Zij blijven altijd in onze gedachten.
---- --
Gemeente Rotterdam