Lucille Werner schudt Nederland wakker met mis(s)-verkiezing
---
Omslag CG-Raad Nieuws'
De media hadden de laatste tijd veel aandacht voor het plan van Lucille
Werner om een tv-programma te maken met een Mis(s)-verkiezing van vrouwen
met een handicap. Niet zomaar een lekker programma wil Werner maken.
Positieve beeldvorming en een beter zelfbeeld, daar streeft zij naar. In het
najaar is het programma op de buis te zien.
Een vraaggesprek
Werner presenteert zich als een ware ambassadeur van haar programma. Hoewel
ze druk is met de laatste zaken rond de presentatie van haar boek 'Het leven
loopt op rolletjes', neemt ze alle tijd om ons te woord te staan over haar
tv-programma waarin jonge vrouwen met een handicap met elkaar de competitie
aangaan. In dat programma, benadrukt zij, gaat het om meer dan alleen de
schoonheid van de dames. Werners Mis(s)-verkiezing kreeg echter ook al enige
kritiek te verduren.
Hoe staat het ervoor met de plannen voor het programma?
Goed! Er zijn al enkele omroepen geïnteresseerd in de uitzending. Het wordt
echt kiezen, dat is een bijzondere situatie.
Bij de presentatie van mijn boek hoop ik bekend te kunnen maken bij welke
omroep we het gaan uitzenden.
Op het forum van de CG-Raad kunt u meepraten over de mis(s)-verkiezing die
door Lucille Werner wordt georganiseerd.
Klik hier
Is dit werkelijk het tv-programma dat je wilt maken?
Het liefst zou ik portretten maken van sterke vrouwen en mannen met een
handicap, maar dan kijkt er niemand. Daar is de tijd nog niet rijp voor.
Helaas werkt het zo in omroepland. Dus moet je eerst een knal geven, en dat
doen we met de Mis(s)-verkiezing.
De Mis(s)-verkiezing zie je dus als een tussenstap en niet als je eigenlijke
doel?
Nee zeker niet. Ik kies nu voor een grote knal, zodat het opvalt. Ik ben
ervan overtuigd dat dit gebeurt met de Mis(s)-verkiezing. Positieve
beeldvorming en een beter zelfbeeld streef ik na. Als ik dat zou proberen
met die prachtige portretten, dan bereik ik de grote massa niet. Dat gaat te
langzaam. Het gaat me om die grote massa. Die is nieuwsgierig. Men vraagt
zich af hoe het zal gaan en wat we durven. Het is controversieel. Het wekt
discussie op, heerlijk.
Je hebt inderdaad al flink wat kritiek te verduren.
Eigenlijk valt me dat nog tegen. Na het bericht in de Telegraaf, kreeg ik
juist veel aanmeldingen van jonge meiden die mee willen doen. Eigenlijk
heeft er nergens gestaan dat het programma er niet mag komen.
Annemarie Postma was zeer kritisch.
Luister, Annemarie ken ik goed. We houden zelf die discussie een beetje op
gang. Als we het helemaal met elkaar eens zouden zijn, zijn we de discussie
weer kwijt. Annemarie zal uiteindelijk wel haar aandeel hebben in het
geheel. Zo praten we er ook over met elkaar. Alsjeblieft, zeg ik tegen haar,
kom met je ideeën en opmerkingen.
Jij wilt in één klap veel aandacht creëren. Postma zegt: het deugt niet als
er alleen gehandicapte meiden meedoen, het moet een geïntegreerd programma
worden van meiden met én zonder handicap. Maar wil jij eigenlijk niet
hetzelfde als wat Postma voorstaat?
Kijk, ik wil ook het liefst vrede op de hele wereld. Snap je wat ik bedoel?
Nee. Wil je ook die mix?
Natuurlijk wil ik dat en natuurlijk wil ik de volledige integratie! Alleen
zijn we nog niet zover. Dit is een eerste stap. En dit wordt een nieuwe
persoonlijkheids-contest wereldwijd. De gewone Miss-verkiezingen scoren niet
eens meer op de buis. Daar kijkt niemand meer naar. Ik houd helemaal niet
van groepen, ben ik wars van. Wat ik bedoel met die wereldwijde vrede, is
dat daar ook discussies aan voorafgaan. Maar we zijn nog helemaal niet klaar
voor een programma waarin gehandicapte en niet-gehandicapte dames met elkaar
concurreren. Dus dit is een kleine stap. Zie het als een platform voor een
discussie over het leven met een handicap. Dit moet er gewoon komen. Er
schrijven zich al veel dames in en dan heb ik het niet over tien of twintig
maar over honderden meiden. Na één stukje in de Telegraaf. We hebben nog
geen promo's.
Ook verstandelijk gehandicapte dames?
Nee, die hebben zich nog niet aangemeld, maar die mogen zich ook
inschrijven. Iedereen mag komen. Het woord handicap vind ik trouwens fout.
'Gehandicapten' verwijst naar een massa mensen met allemaal verschillende
beperkingen en eigenschappen. Iemand die dik is, is niet gehandicapt maar
kan zich soms wel gehandicapt voelen. Je zult zien dat het uiteindelijk meer
dan een Mis(s) verkiezing wordt.
Die discussie wil je waarschijnlijk niet in het programma zelf. Het zal toch
een lekker programma moeten zijn en geen politiek correcte discussieshow.
Zeker niet. Het is een heel brutaal, gewaagd en controversieel programma.
Waar moet die discussie dan gaan plaatsvinden?
Vooraf. Op het moment dat je het programma lanceert, krijg je discussie.
Iedereen haakt daar graag op in. In zekere zin lift Annemarie ook mee op het
programma, zij kan weer vertellen hoe zij denkt over beeldvorming. Zo werkt
dat gewoon. Ben dus maar blij dat die verkiezing er komt. We zitten dadelijk
ook bij BenW, Alive and Cooking, noem maar op. En dat terwijl we het over
een onderwerp hebben, waar niemand over wil praten. Nu willen ze het wel.
Dat is essentieel, om iets te doen aan de maatschappelijke positie.
Je zult mensen tegenkomen die zeggen: doe je iets voor gehandicapten en dan
kom je weer met een stereotiepe manier van vrouwen benaderen.
Het schoonheidsplaatje? De dames die meedoen, hebben niet de ideale maten,
niet de ideale lengte enzovoort.
Maar we beoordelen de dames wel op hun uiterlijke, fysieke kwaliteiten. Als
object.
Niet alleen! Natuurlijk speelt uiterlijk een rol, want het is een
Miss-verkiezing. Maar we kijken ook naar persoonlijkheid.
Ik kan me voorstellen dat iemand volgens de normen knapper of mooier is dan
de ander, dan zou de ander toch kunnen winnen omdat zij kracht toont,
inspirerend is en iets te vertellen heeft. We zullen de dames opdrachten
geven. Zoals: creëer zoveel mogelijk publiciteit rond jezelf, zorg dat je
een dag de persoonlijke assistent wordt van een topmanager in een
topbedrijf. Dan zie je hoe geweldig zij functioneren. Dan krijgt de
beeldvorming een draai.
Zijn dit zaken die ook in je boek aan de orde komen?
Mijn boek gaat helemaal over empowerment en eigen kracht. Als je dat gelezen
hebt, durf je naar buiten te komen. Dat is belangrijk. Mensen ontmoeten te
weinig gehandicapten, terwijl toch één op de tien Nederlanders iets heeft.
Maar als je op straat loopt, zie je dat te weinig.
Dat heeft ook te maken met zichtbaarheid en onzichtbaarheid van een
handicap.
Natuurlijk. Maar toch zie je bijvoorbeeld te weinig mensen met een
verstandelijke handicap. Ik zou ze graag willen ontmoeten en ik denk dat
iedereen er zo over denkt. Ergens is er dus nog iets dat moet gebeuren om
mensen bij elkaar te krijgen. Daarom maak ik de Mis(s)-verkiezing.
De kritiek zal zich erin vastbijten dat je met het programma niet die
ontmoeting verwezenlijkt, maar gehandicapten toch weer bij elkaar drijft en
op een catwalk zet om bekeken te worden. Aapjes kijken met een zak chips
binnen handbereik.
Dit is nou een keer voor de groep mensen met een handicap, waarom mag je
daar geen programma voor maken?
Dat mag wel, maar je krijgt zo alleen niet de ontmoeting die je wilt. Je
haalt misschien de meiden juist uit hun context, uit hun geïntegreerde leven
en brengt ze opnieuw als groep bij elkaar.
Ja, dan zouden de Paralympics, waar ik ambassadeur van ben, ook niet mogen
bestaan.
Dat is een ander onderscheid. Onze wereldrecordhoudster Annette Roozen kan
niet tegen Nellie Cooman lopen.
Oké. Het gaat bij de Mis(s)-verkiezingen niet om dergelijke prestaties en
niet om de tijd. Ik zal nooit sneller kunnen lopen dan iemand die goed ter
been is. Ik denk dat deze Mis(s)-verkiezingen uiteindelijk gemixt kunnen
zijn, maar je moet eerst laten zien dat we kúnnen mixen. Dat is het
verschil. Er zijn ook dames en heren op de Paralympics die tijden halen van
de niet-gehandicapte zwemmers. Ik weet zeker dat techniek en betere
prothesen helpen de snelheden te benaderen van de niet-gehandicapte
sporters. Wellicht komt er in de sport ook een mix. Maar dat kun je nu niet
vragen. Dat kun je nu nog niet verwachten. Ik zeg erbij dat de
Mis(s)-verkiezing wel degelijk integrerend werkt. In de jury zitten ook
gezond ogende mensen. De meiden krijgen opdrachten om dingen te doen in de
maatschappij, waardoor de mensen de meiden leren kennen zoals ze zijn,
zonder dat die handicap opvalt. Het kijkerspubliek gaat daar helemaal in
mee.
In Amerika bestaat zoiets trouwens al.
De Miss Wheelchair-verkiezing bedoel je?. Maar niet een gemixte verkiezing.
Nee, al won tien jaar geleden een dame met een auditieve handicap wel de
reguliere Miss USA verkiezing. En de meiden die aan de Wheelchair
verkiezingen meedoen, hebben een CV waar je u tegen zegt. Ze worden op hun
prestaties beoordeeld. En er is geen badpakken ronde. Met uitstraling win je
het daar uiteindelijk, maar wat vooral telt is wat je allemaal bereikt hebt.
Ik doe, denk ik, wel een badpakkenronde. De vrouwen sturen zelf foto's in
van zichzelf in badpak en bikini. Je moet begrijpen dat wij alle rondes die
we bedenken toetsen bij de dames zelf en bespreken in de Taskforce Handicap
en Samenleving. Wij zijn echt geen stelletje cowboys. Er is ook een
telefonische steekproef gehouden. Die badpakronde was een gewaagd plan. We
dachten: we gooien hem erin en we zien wel. We kunnen altijd nog terug. Als
blijkt dat die ronde op de een of andere manier schade zou aanbrengen aan de
beeldvorming, zouden we haar er onmiddellijk uithalen. We zijn niet uit op
dat type sensatie. Het verraste ons dat vrouwen zelf ongevraagd foto's in
badpak of bikini opsturen. De brutaliteit van die meiden heeft ons verbaasd.
Die meiden schrijven dat ze verschrikkelijk blij zijn dat er eindelijk een
uitlaatklep voor ze is en dat ze kunnen laten zien hoe mooi ze zijn.
Schoonheid wordt tot nu toe niet geassocieerd met het hebben van een
handicap. Daarom gaan de meiden zo ver. Het is een soort coming-out voor ze.
Dit ben ik, willen ze zeggen, en ben ik niet mooi? Ik had dit niet verwacht,
poseren in badpak leek me erg confronterend.
Je moet een keuze maken: of het zit er wel of het zit er niet in. Dat moet
voor iedereen hetzelfde zijn.
Natuurlijk. Het is alles of niets.
Weet je hoe ze in andere landen tegen je plan aankijken?
België en Frankrijk hebben al contact gezocht. Het concept gaat dus al over
de grenzen. Ik voel gewoon dat dit het moment is. Later heb ik gehoord dat
er in het verleden ook Miss-verkiezingen zijn georganiseerd voor donkere
vrouwen toen zij nog niet volledig geaccepteerd waren. Door de verkiezing
hebben die vrouwen zich sterker kunnen manifesteren.
Ik herinner me een rel in een Afrikaans land en een discussie over de rol
van de vrouw in de samenleving.
Kijk naar die foto hier, van die zakenmevrouw met een beenprothese [affiche
van een Noorse campagne - redactie]. Dat is toch niet zo maar een vrouw die
daar zit. Dit straalt kracht en wijsheid uit. Ons programma voegt ook iets
toe aan vrouwen met een handicap. Een handicap is een instrument dat je kunt
gebruiken. Je kunt er af en toe ruzie mee hebben en in gevecht mee zijn,
maar je moet het wel koesteren als een goede vriend. Je komt er samen altijd
weer uit. Er zijn momenten dat je je handicap best eens kunt bedanken.
Kun je daar een voorbeeld van geven?
Ik herinner me dat ik voor de casting van het programma Showtime naar Joop
van den Ende moest. Wist hij veel dat hij iemand met een handicap liet
komen. Als hij me zou zien, vroeg ik me van tevoren af, zou hij dan nog zo
blij zijn? Op zijn kantoor begaf ik me zo snel mogelijk naar een stoel om te
kunnen zitten. Uiteindelijk vertelde ik hem: dat lopen van mij, dat gaat
niet helemaal fraai. En toe zei hij: je denkt misschien dat dit in de wereld
van glamour en glitter in je nadeel zal werken maar er komt een tijd dat het
in je voordeel werkt. Niet lang daarna ging ik naar Londen om David Bowie te
interviewen. Ik zat te wachten op mijn beurt. Iedereen kreeg slechts tien
minuten om met hem te praten. Toen sprak ik met mezelf af dat ik gebruik zou
gaan maken van mijn handicap. Wie weet val ik op, dacht ik. En dat gebeurde.
Bowie zag mijn manier van lopen en ging ineens rechtop zitten. Hij vond het
een bijzondere situatie. Na tien minuten kregen we het signaal dat het
afgelopen was, maar Bowie zei direct: nee, nee we zijn nog niet klaar en hij
begon te vertellen over de ups en downs in zijn leven. Na vijfentwintig
minuten liep ik die kamer uit en had ik meer beeldmateriaal dan de anderen.
Toen bedankte ik mijn benen voor het goede werk dat ze hadden gedaan. Dat
bedoel ik met het instrument. Dat zullen de vrouwen in de verkiezing ook
laten zien. Koester je handicap als iets bijzonders.
Hoe moeten mensen die handicap gebruiken? Uit talloze onderzoeken blijkt dat
het een probleem is om te solliciteren met een zichtbare handicap, vaak
voelen mensen zich al afgeschreven op het moment van binnenkomen.
Het is helemaal niet erg om af en toe je handicap te verbergen. Soms heb je
er geen zin in. Als ik ergens naartoe bel om te zeggen dat ik er wil werken,
zeg ik niet als eerste dat ik een handicap heb. Houd het dan achterwege en
ga er gewoon heen. Besef dat je kracht in jezelf zit. Het is maar net hoe je
je opstelt. Zelf dus niet gaan zeuren over je handicap in zo'n gesprek. Als
je binnenkomt met je handicap, heb je een lach op je gezicht, geef je een
stevige handdruk en vertel je waarom je dat werk ziet zitten en hoe je dat
denkt te gaan doen. Dan denk ik dat je veel meer kracht uitstraalt dan wie
dan ook. De werkgever zal denken: ik kan geen betere krijgen dan deze
krachtige persoon. Dat denk ik echt. En geloof me, ik heb alle baantjes
gedaan. Ik heb zoveel sollicitatiegesprekken gehad en ik heb nooit
geschreven dat ik een handicap had. Het is natuurlijk een ander verhaal als
je bang bent dat je een gebouw niet in kunt. Dat is een probleem, dat erken
ik. Maar wat is er mooier, als je echt die baant wilt, dan er naartoe te
gaan en te bellen en te zeggen dat je er niet inkomt. Breng de ander in
verlegenheid. Iedereen zal moeten vechten in het leven. Ook de mensen zonder
handicap of mensen met onzichtbare handicaps. Iedereen moet overtuigen in
een functie, dus waarom praten we nu weer over groepen?
Omdat telkens weer aangetoond wordt dat de groep die geen groep is meer
problemen ondervindt. Dat begint al in het onderwijs en zonder goede
opleiding maak je minder kans op een leuke baan.
Wat is dan een probleem in het onderwijs?
De toegankelijkheid die je net noemde, maar ook de bejegening en
bijvoorbeeld de extra tijd die sommige mensen nu eenmaal nodig hebben om
examens te doen of de aangepaste leesvormen die mensen met een leeshandicap
nodig hebben om hun studie tot een goed einde te brengen.
Duidelijk. Maar ik sprak toevallig laatst een moeder die een zoontje heeft
met een been dat niet helemaal goed was, maar echt nog wel beter dan het
mijne. Zij vroeg zich af of haar kind naar een reguliere school moest. Toen
dacht ik bij mezelf: natuurlijk moet dit kind naar een reguliere school.
Sommige ouders stellen zich misschien iets te beschermend op.
Dat is inherent aan de betutteling in de maatschappij. Daar hebben we dat
groepjesgedoe aan te danken. Je kunt nooit zeggen dat mijn Mis(s)-verkiezing
over groepjes gaat als de hele samenleving uit groepjes bestaat. Ik zal in
een groepje moeten beginnen om ons eruit te vechten. Die ellende van
groepjes hebben we zelf gecreëerd. Stop de mensen maar weg in de
verzorgingsstaat. Dat is erg genoeg en nu moeten we er zelf uit zien te
komen. Ik kan me daar heel kwaad over maken.
Sinds wanneer maak jij je daar eigenlijk kwaad over? Je was toch een
televisiester, een tv-babe zoals je wordt genoemd.
Ik heb altijd gedacht dat ik mijn hand niet moet ophouden maar dat ik het
zelf moet doen.
Dat je dit zelf voelt en denkt is begrijpelijk. Nieuw is dat je jouw
opvattingen in het openbaar uitspreekt. Het lijkt zelfs alsof je nog meer
door idealisme gedreven wordt dan door je wil om een lekker programma te
maken.
De afgelopen jaren heb ik duizenden brieven gekregen. Ik heb altijd gevoeld
dat ik een keer een statement moest maken, voor deze mensen. Ik moest daar
een keer iets mee doen.
Je voelt je een soort spreekbuis nu?
Ja, omdat mensen mij zagen als een spreekbuis. In het land tour ik al drie
jaar met Jan Vayne en laten we zien hoe fantastisch mensen met een handicap
musiceren. Ik wilde een keer voor de grote massa een knal geven. Dat wil je
als programmamaker. Er komt een dag, dacht ik, en dan geef ik een mep en dan
zal iedereen wakker worden. Dat gevoel heb ik al jaren. Nu heb ik de juiste
formule gevonden.
Wellicht ook omdat je als tv-persoonlijkheid nu iets opgebouwd hebt? Men kan
toch niet meer om je heen en je hebt vast veel zelfvertrouwen opgebouwd.
Zoiets doe je niet als je aan het begin staat van je eerste programma.
Absoluut. En ook omdat ik kritiek kreeg van lotgenoten die zeiden dat ik me
altijd achter een desk verschuil. Waarom loop je nooit in beeld, zeiden ze,
dat zou voor de beeldvorming zo belangrijk zijn. Dat heeft me wel geraakt.
Maar ik kon er niet zoveel aan doen, dat was het concept van het programma.
De presentatrice van Lingo loopt ook niet.
Daarom. Toch dacht ik dat mijn criticasters gelijk hadden en dat ik zou
moeten lopen. Ik heb echter nooit een programma gehad waarin de
presentatrice vol in beeld loopt. Dat ga ik nu wel doen. Ik ga zelf
presenteren en ik zal lopen! Ik vind het leuk om dit programma zelf te doen.
Dit is wat ik terug wil doen. En daarna ga ik weer gewoon programma's maken.
Maar dit wilde ik per se doen.
Kun je nog iets meer zeggen over waar je boek over gaat?
In Het leven loopt op rolletjes laat ik zien hoe je je handicap op een
positieve manier kunt gebruiken in het leven. Het is een gegeven dat je het
hebt. En het is bijzonder dat je dat hebt, zelfs zo bijzonder dat een ander
er nog wel eens jaloers op kan zijn. Die handicap is een uitdaging. Sterker
nog, iemand met een handicap loopt voor op de rest. Het is een trendycap.
Het woord handicap analyseer ik ook. Uiteindelijk geef ik weer hoe mensen
met en zonder handicap met elkaar kunnen leven, zodat het leven op rolletjes
loopt.
Je benadert het wel erg positief allemaal.
Af en toe moet je het aandurven om het op een andere manier te doen. Het
frustreert mij wel eens als ik lees hoe de samenleving integratie wil
bevorderen door gemeentelijke platformpjes in het leven te roepen waar
mensen vijf minuten met elkaar mogen praten. Dan denk ik: waar zijn we hier
mee bezig, dit schiet toch niet op! Het moet via de media en daarom doe ik
het op deze manier. Maar dan ook klappen met die media, niet voorzichtig te
werk gaan. We mogen er toch zijn zeker of niet? Nou dan laten we dat even
zien! De miss die gekozen wordt kan daarna alle programma's langs. Deze
verkiezing zal jaarlijks op de buis blijven, daar blijf ik wel mee bezig.
Het zou te gek zijn als België het gaat overnemen. Daar hopen ze nu al dat
het programma hier op de publieke zender komt, zodat ze mee kunnen kijken.
Frankrijk vraagt beeldmateriaal aan. Je moet het een beetje lekker maken
voor de media. Media zijn hier echt wel op uit, als het maar in een brutaal
jasje wordt gestoken.
Kun je iets zeggen over hoe je zelf met jouw eigen hendicap bent omgegaan?
Door zuurstofgebrek bij mijn geboorte loop ik moeilijk. Het is goed als
mensen weten dat ik zelf ook iets heb. Ik heb altijd zelfstandig gewoond. Ik
ben geboren in Eindhoven en op mijn vierde naar Colombia verhuisd. Handicaps
komen daar veel voor. Daar is het helemaal niet zo'n issue, tot op zekere
hoogte. Het is natuurlijk altijd belangrijk dat er een basiszorg is en dat
is daar niet altijd het geval. Niemand hoefde voor mij te zorgen, om mijn
handicap. Ik wilde altijd de regie over mijn leven voeren. Ik wilde niet
naar aparte scholen. Ik was daar wel lastig in. Protesteerde tegen
fysiotherapie, omdat de handicap toch niet weg zou gaan. Nou dan ging ik
liever paard rijden. Van die handicap kwam ik toch niet meer af. Mijn
handicap heeft ook niet één naam, behalve dan 'handicap'. Ik heb een
gedeeltelijke verlamming en wat spasmen. Ik heb heel hard moeten vechten.
Het heeft mij heel veel gekost om in de wereld van televisie terecht te
komen. Dat moet je doen door maar door te gaan. En overtuigen dat jij het
kan.
Hoe ben je in de media terecht gekomen?
Als kind wilde ik popster worden. Mijn ouders vonden dat vreselijk. Zij met
haar kwetsbaarheid Ik kon echt zingen. Maar dat dansen was toch een beetje
lastig. Het zit in je dat je iets in de spotlights wilt doen. Ik ben model
geweest. Langzaam ontstond het idee om iets voor tv te gaan doen. Van de
aftiteling van tv schreef ik namen over die vaak voorbij kwamen. Ik maakte
lijsten en schreef die mensen brieven dat ik leuke acts kon doen. Zo kwam ik
binnen. Al werd ik wel veel afgewezen, niet om mijn handicap maar omdat ik
een Brabants accent had Ik heb veel redactiewerk gedaan en daar heb ik van
geleerd. Pas zes jaar daarna ben ik op het scherm begonnen. Ik ben blij dat
het zo is gegaan.
---
Chronisch zieken en Gehandicapten Raad Nederland