Gemeente Harenkarspel


28-04-2005
Tekenbeet kan Lyme-ziekte veroorzaken

Vooral tussen maart en oktober zijn teken actief in bossen en duinen. Ze leven in struikgewas en hoog gras en zien eruit als kleine spinnetjes. Wordt een teek niet binnen 24 uur verwijderd, dan loopt men risico dat de ziekte van Lyme wordt overgedragen. Zonder behandeling kan deze ziekte chronische klachten veroorzaken aan hart, zenuwstelsel, gewrichten en huid.
Er is vooralsnog geen uitzicht op een effectief vaccin. Daarom is preventie zo belangrijk.

Waar komen tekenbeten in Nederland veel voor?
Een aantal infectieziekten die veroorzaakt worden door virussen, bacteriën en parasieten kunnen worden overgebracht door teken. De belangrijkste voor Nederland is de bacterie Borrelia burgdorferi, die de ziekte van Lyme veroorzaakt.
Tekenbeten en de ziekte van Lyme komen veelvuldig voor in heel Nederland. Toch zijn duidelijk een aantal risicogebieden te onderscheiden. Op de Veluwe, de Achterhoek, de Utrechtse Heuvelrug, de Kempen in Noord-Brabant, het zuiden van Friesland, Drenthe en de duingebieden werden meer tekenbeten en de ziekte van Lyme gezien dan in de rest van Nederland.

Hoe vaak komen tekenbeten en ziekte van Lyme voor? Uit een onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) blijkt dat jaarlijks naar schatting 61.000 mensen met een tekenbeet en 12.000 mensen met de ziekte van Lyme zijn gezien door de huisartsen.
Niet iedereen gaat met een tekenbeet naar de huisarts, het daadwerkelijk aantal tekenbeten zal dan ook groter zijn (circa 15 keer zo groot) dan uit het huisartsenonderzoek is gebleken.

Toeristen recreëren vaak in bos- en natuurgebieden waar veel teken voorkomen. Juist in het voorjaar, de zomer en de herfst, wanneer teken actief op zoek zijn naar een prooi, zoeken toeristen deze gebieden op. De teek komt vooral voor in bosrijke gebieden waar voldoende geschikte gastheren aanwezig zijn. De belangrijkste gastheren zijn vogels, egels, knaagdieren zoals hazen, konijnen en muizen en grotere zoogdieren zoals honden, herten, reeën en mensen. In onbeboste gebieden kan de teek ook voorkomen mits er genoeg gastheren, zoals schapen of rundvee aanwezig zijn.

Waar moet u precies op letten?
Een teek op de huid ziet eruit als een klein, spinachtig beestje. De teek zuigt zich vast in de huid en voedt zich met bloed. Een kwart van alle teken in Nederland draagt de bacterie bij zich die de ziekte van Lyme veroorzaakt. Deze bacterie kan worden overgedragen als de teek langer dan 24 uur in de huid zit vastgezogen. De kans dat iemand ziek wordt na een tekenbeet is overigens klein: ongeveer één procent. Vanwege de klachten die de ziekte kan veroorzaken, is het echter belangrijk om een tekenbeet te voorkomen. Of, als men toch wordt gebeten, de teek zo snel mogelijk uit de huid te halen.

Tekenbeet voorkomen?
Het is verstandig om na een dag in de natuur altijd de huid te controleren. Teken nestelen zich met name op warme vochtige plekken op de huid, zoals in liezen, oksels en knieholtes. Bij kinderen zitten ze ook in de hals, op het hoofd en bij de haargrens achter de oren. De kans op een tekenbeet is overigens klein als men op de paden blijft, contact met struikgewas en hoog gras vermijdt en de huid bedekt houdt met kleding.
Komen er in een natuurgebied veel teken voor, dan is het ook mogelijk om de huid te beschermen met een 30% DEET-bevattend insectenwerend middel (verkrijgbaar bij drogist of apotheek).

Een teek verwijderen
Een teek moet binnen 24 uur uit de huid te worden gehaald. Dat gaat zo:

1. Gebruik een pincet, bijvoorbeeld een epileer- of tekenpincet.
2. Zet het pincet over de teek, zo dicht mogelijk op de huid.
3. Trek de teek voorzichtig met een draaiende beweging uit de huid. Druk de teek niet plat!

4. Ontsmet het wondje met 70% alcohol of jodium. Noteer de datum. Ontstaan er klachten,
dan is die datum voor de huisarts belangrijk.
Let op: verdoof de teek niet vooraf met alcohol, olie, een brandende sigaret of een ander middel. Het risico op besmetting kan dan toenemen.

Ziekteverschijnselen
Het is normaal dat er na het verwijderen van een teek een rood vlekje op de plek van de beet komt. Verschijnt er een rode ring die steeds groter wordt, dan kan die op de ziekte van Lyme wijzen. Zo'n ring ontstaat tussen de drie dagen en drie maanden na de beet. Ook aanhoudende koorts na een tekenbeet kan op de ziekte wijzen. In beide gevallen is het verstandig naar de huisarts te gaan en de datum van de tekenbeet te vermelden. De ziekte van Lyme is goed te behandelen met antibiotica, mits men er op tijd bij is.

Meer informatie?
Nadere informatie is verkrijgbaar bij de GGD Kop van Noord-Holland, telefoon 0224-720620.
De folder "Teken & de ziekte van Lyme" kunt u downloaden van de website van postbus 51: www.postbus51.nl