Arnhem, 21 april 2005
Gezamenlijk PERSBERICHT van NVRD, VNG en Stichting Natuur en Milieu
Nederland Schoon sluit ogen voor zwerfafval
Gemeenten krijgen de zwarte piet toegespeeld
Stichting Nederland Schoon veegt in haar nieuwe onderzoek over
zwerfafval ten onrechte de vloer aan met de gemeenten. Er zou zoveel
zwerfafval zijn, omdat de gemeenten huishoudelijk afval en veegafval
niet snel genoeg opruimen. De NVRD (vereniging voor afval- en
reinigingsmanagement), de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten)
en Stichting Natuur en Milieu zijn zeer verbaasd over deze conclusie.
In het onderzoek wordt geen verband gelegd tussen zwerfafval en
(wegwerp)verpakkingen. Nederland Schoon, die zich onafhankelijk noemt,
kiest daarmee de kant van de verpakkingsindustrie. Volgens de drie
organisaties moet zwerfafval op de eerste plaats worden voorkomen.
Daartoe moet de verpakkingsindustrie minder verpakkingsmateriaal
gebruiken en statiegeldsystemen invoeren. Daarnaast zijn uiteraard ook
goed gedrag van de consument en voldoende afvalbakken nodig om de
hoeveelheid zwerfafval te reduceren.
Via convenanten zijn de landelijke overheid, het bedrijfsleven en de
gemeenten bezig de milieudruk en aantasting van de leefomgeving door
verpakkingen aan te pakken. Een van de afspraken uit deze convenanten
betreft de verplichting van het bedrijfsleven om het aantal flesjes en
blikjes in het zwerfafval met 80% te verminderen. Nu dit niet lijkt te
lukken wordt met de vinger naar gemeenten gewezen.
De gemeenten zijn in het bijzonder betrokken omdat zij de zorg hebben
voor het opruimen van verpakkingsafval en zwerfafval. Uit de lokale
lasten (lees: door de burger) moet het inzamelen en opruimen worden
betaald. Door het toenemend aantal verpakkingen op de markt als gevolg
van de trend dat steeds meer buitenshuis wordt geconsumeerd, is de
verwachting dat de kosten voor de bestrijding van zwerfafval alleen
maar zullen toenemen.
Vertekend beeld
Tot dusver heeft het bedrijfsleven geen oplossing geboden voor het
zwerfafvalprobleem. Het volumeaandeel van verpakkingen in het
zwerfafval is volgens gemeenten en reinigingsdiensten aanzienlijk.
Onderzoek in omringende landen (o.a. Duitsland) bevestigt dit beeld.
In het onderzoek van Nederland Schoon is de samenstelling van het
zwerfafval bekeken op basis van tellingen. Dit geeft voor wat betreft
de samenstelling en het toerekenen van de kosten voor het opruimen een
vertekend beeld. Snoeppapiertjes en peuken tellen daardoor net zo hard
mee als frietbakjes of lege blikjes, terwijl deze vormen van
zwerfafval zowel visueel als wat betreft volume en opruimkosten veel
zwaarder wegen.
Afname totale hoeveelheid zwerfafval
In de studie van Nederland Schoon is specifiek gekeken naar de
effecten van afvalinzameling en reiniging op het ontstaan van
zwerfafval. In dit veldonderzoek wordt, in tegenstelling tot de
berichtgeving in de Volkskrant, geconstateerd dat de totale
hoeveelheid zwerfafval over alle locaties na inzameling juist afneemt.
Dit is vooral te danken aan de grote inspanningen van gemeenten.
In nagenoeg alle gemeenten worden minicontainers en ondergrondse
afvalcontainers gebruikt: dan ontstaat nauwelijks zwerfafval.
Overigens speelt niet alleen de manier van inzamelen een rol, maar is
ook het aanbiedgedrag van een burger van invloed op het ontstaan van
zwerfafval. Dit is in het onderzoek niet meegenomen.
Bovendien wordt bij het reguliere machinaal vegen niet direct al het
zwerfafval verwijderd. Dit is eenvoudig te verklaren omdat met name de
grotere delen van het zwerfafval, zoals blikjes en flesjes, niet goed
bereikbaar zijn en vaak alsnog handmatig moeten worden verwijderd. Een
ander deel van het zwerfafval zit vast of verplaatst zich door
verwaaiing.
Zwerfafval niet loskoppelen van producentenverantwoordelijkheid
Met het onderzoek pleit de Stichting Nederland Schoon ervoor om de
zwerfafvaldiscussie los te koppelen van de verpakkingen. De NVRD, VNG
en Stichting Natuur en Milieu voelen daar niets voor. De
verpakkingsindustrie is immers voor tenminste een deel
verantwoordelijk voor het ontstaan van zwerfafval. De drie partijen
vinden dan ook dat zwerfafval onderdeel moet blijven van de discussie
rondom producentenverantwoordelijkheid.
Bij een producentenverantwoordelijkheid voor verpakkingen hoort ook de
verpakking die op straat ligt. Het is dus niet meer dan logisch dat
het bedrijfsleven bijdraagt aan de kosten van opruimen. De NVRD, VNG
en Stichting Natuur en Milieu willen samen met de landelijke overheid
en het betrokken bedrijfsleven graag nadere afspraken maken over de
aanpak van zwerfafval.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met NVRD: Marcel Aarnink,
tel. 026-3771333, e-mail aarnink@nvrd.nl, VNG: Karin Braams, tel:
070-3738393 of Stichting Natuur en Milieu: Marijke Brunt, tel.
030-1221328.
Stichting Natuur en Milieu