Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut

het weer nader verklaard

Voor de natuur is het gunstig weer


Het weer blijft gunstig voor de natuur. De nachtvorst is verdwenen en de temperatuur blijft op een redelijk niveau, er komt weer wat regen, maar evenmin ontbreekt de zon. De ontwikkeling gaat heel geleidelijk.

Wie er in het weekend op uit ging, kon merken dat de natuur zich volop uitleeft. Vele planten staan in bloei, vogels zijn druk in weer met territoriumzang, zijn bezig met de nestbouw of hebben al jongen. Er vliegen opvallend veel kleine koolwitjes rond. De gierzwaluwen zijn terug gekeerd. Er bloeien nog sleedoorns, maar hun helder witte bloementooi is grotendeels overgenomen door de wilde kers en de vogelkers. De krentenbomen zijn zo goed als uitgebloeid. De peren bloeien en de kastanjebomen zijn getooid met hun witte bloemkaarsen. Ook op de bodem ontbreekt het niet aan bloemen. Opvallend is de plaatselijk overdadige bloei van pinksterbloemen. Zij vormen licht lila vlekken in de weilanden. Door het zonnige weer van de laatste dagen zijn de paardebloemen massaal gaan bloeien Gele linten sieren de wegbermen. Dat geel kan plaatselijk ook afkomstig zijn van koolzaad, dat al bloeit sinds eind maart. De paardebloemen kleuren op sommige plaatsen ook hele weilanden geel, een mooie afwisseling met het felle kleurenpalet van de bloeiende tulpenvelden. Ook andere wilde planten bloeien volop: judaspenning, look zonder look, stinkende gouwe, smeerwortel, dotterbloem en fluitenkruid. Het fluitenkruid is in korte tijd letterlijk omhoog geschoten. In de natuur gaat alles snel, de eerste planten hebben al zaden gevormd zoals de ruwe veldkers, een familielid van de pinksterbloem, en klein hoefblad, waarvan de bloemen nu zijn vervangen door witte pluizenbollen van behaarde zaden. Veel paardebloemen tonen eveneens hun in de bolvorm gerangschikte zaadpluizen.

De berken stuiven

Er staan al vele bomen in blad. De paardekastanje ging voorop, gevolgd door esdoorns, wilgen, populieren, lijsterbessen en berken. De populieren zijn vlak na het uitlopen prachtige kaneelbruin van tint, wat een bij zonnig weer een schitterend effect geeft. Relatief laat ten opzichte van vorige jaren zijn de eiken en beuken, die in het midden van het land nog nauwelijks zijn uitgelopen. De loofbossen tonen hun prille groen maar voor de eiken en beuken kan dit nog even duren. Deze winter zijn de beuken aan de late kant want zij lopen na 1988 gemiddeld tien dagen eerder uit dan in de jaren daarvoor.

Berken stuiven nu volop

Door het droge en zeer zonnige weer van de laatste dagen zijn de berken nu volop tot bloeien gekomen. Sinds half april is er vrij veel berkenstuifmeel in de atmosfeer De weersomstandigheden droegen er toe bij dat er een tijd lang weinig stuifmeel in de lucht zat. Bovendien was dat stuifmeel dat geen allergische reacties bij daarvoor gevoelige personen veroorzaakte. Sterke allergische reacties geeft het stuifmeel van grassen en berken. De eerste grassen zijn nu ook gaan bloeien, maar veel stuifmeel geeft dit nog niet. Matige allergische reacties veroorzaakt het stuifmeel van hazelaar en els. Beide bomen zijn echter uitgestoven evenals de populieren. Wilgen.en essen produceren nog wel stuifmeel.

door Baltus Zwart, oud- meteoroloog KNMI

Bomen, struiken en kruiden illustreren vervroeging van de lente na 1987

(bron: B. Zwart, Meteorologica, 1-2000 en recente waarnemingen)

Begin bladontplooiing of Gemiddelde datum Gemiddelde datum Verschil in bloei dagen 1975-1988 1988-2002 Van boom en plant

Oude beuken KNMI-park 1 mei 22 april 9 dagen

Eiken KNMI-park 3 mei 24 april 9 dagen

Vroegste kastanje KNMI-park* 7 april 19 maart 19 dagen

Idem (begin bloei)* 4 mei 15 april 19 dagen

Appel 7 mei 23 april 14 dagen

Peer 22 april 11 april 11 dagen

Prunus serrulata (Oosterse 25 april 17 april 8 dagen Kers)

Magnolia ("Tulpenboom") 18 april 3 april 15 dagen

Hamamelis 14 januari 4 januari 10 dagen

Forsythia 25 maart 5 maart 20 dagen

Cornus mas (Gele Kornoelje) 1 maart 10 februari 19 dagen

Hazelaar (begin stuiven) 7 februari 19 januari 19 dagen

Zwarte Els (begin stuiven) 2 maart 13 februari 17 dagen

Crocussen KNMI-park 7 maart 19 februari 14 dagen

Gele Trompetnarcis (Dutch 30 maart 11 maart 19 dagen Master)

Speenkruid 29 maart 2 maart 27 dagen

Fluitenkruid 25 april 8 april 17 dagen

Klein Hoefblad 24 maart 26 februari 26 dagen

Paardebloem 15 april 13 maart 33 dagen


* Gekapt in 2000

Bron: Baltus Zwart. Wat doet de natuur als het klimaat verandert. Meteorologica, maart 2000.

Baltus Zwart volgt de ontwikkelingen in de natuur en schreef daarover een aantal bijdragen in Weermagazine en Meteorologica.

Literatuur:

J.P.M. Woudenberg. Geschiedenis van de Landbouwmeteorologie in Nederland tot 1972. Technisch rapport KNMI, TR 116, De Bilt 1989.

Overeem, Aart en Arnold J.H. van Vliet en Rudolf de Groot (Wageningen Universiteit). Vervroeging van het hooikoortsseizoen in een warmer klimaat? Meteorologica 1-2003.

Natuurkalender: klimaatverandering in je achtertuin

Het VARA-programma "Vroege Vogels", zondagochtend tussen 8 en 10 uur op radio 1, besteedt onder de naam "De Natuurkalender" , aandacht aan het uitlopen van de bloeiende natuur en het verschijnen van vlinders en vogels. Het project, dat vorig jaar startte is een groot succes; talloze natuurliefhebbers volgen de ontwikkelingen in hun tuin en geven de informatie trouw door. De opzet is om met hulp van Nederlanders gestructureerd fenologische waarnemingen uit Nederland te verzamelen en analyseren. Door oude en nieuwe gegevens te vergelijken kan inzicht worden verkregen in het verband tussen de fenologie en het klimaat en of de fenologie al is veranderd door de temperatuurstijging. U kunt zelf uw eigen natuurkalender bijhouden en uw waarnemingen doorgeven via internet of de fenolijn (035 67 11 338). De gegevens komen van pas bij een internationaal onderzoek van de Wageningen Universiteit.

Te laat opgestaan? Luister Vroege Vogels in Real Audio

Lente in het weer nader verklaard

Index het weer nader verklaard

Laatste wijziging: 25 april 2005

Harry Geurts, PR & Voorlichting KNMI
Copyright © KNMI