150 jaar spoorwegen in de Kempen: een rijk verleden met toekomst
26/03/2005
Op 23 april 1855 stoomde de eerste trein van Kontich naar Turnhout.
Dit was het startschot voor een rijke spoorgeschiedenis in de regio
Kempen. De NMBS wil dit verleden èn de toekomst tijdens het
feestweekend van 23 en 24 april onderstrepen met uniek treinmaterieel.
Anderhalve eeuw nadat een stoomtrein voor het eerst door de Kempen
reed, zal een stoomlocomotief tijdens het feestweekend opnieuw tussen
Lier en Turnhout stomen. Historische K- en L-rijtuigen worden
getrokken door een even historische stoom- en diesellocomotief. De
liefhebbers van dit zorgvuldig bewaarde historische patrimonium kunnen
tijdens de terugrit kennis maken met de moderne dubbeldekstreinen.
Een rijk verleden met toekomst
Op 20 december 1851 besliste het Parlement om een spoorweg aan te
leggen tussen Kontich en Lier. De Chemin de fer de Lierre à Turnhout
kreeg een concessie om het spoorverkeer in dit dun bevolkt gebied
zonder enig industrieel belang te organiseren. In 1880 besloot de
Staat de concessie terug te kopen.
In de jaren vijftig werd de treindienst tussen Lier en Turnhout
vervangen door een busdienst. In 1970 was het opnieuw mogelijk om met
de trein te reizen in deze regio.
De NMBS spant zich in om te beantwoorden aan de
mobiliteitsontwikkelingen. Zo biedt de dienstregeling vanaf 1998 een
rechtstreekse verbinding op weekdagen aan van Turnhout naar de
hoofdstad. Tijdens het weekend rijden rechtstreekse treinen vanuit
Turnhout naar de Antwerpse metropool.
De mobiliteitsuitdaging voor de regio wordt steeds groter. De werken
aan de Antwerpse ring zijn een goed voorbeeld van de manier waarop de
NMBS op de mobiliteitsvraag inspeelt. Zo werd naar aanleiding van de
werken de zitplaatscapaciteit op de verbinding Herentals Lier
Antwerpen flink uitgebreid. De reistijden tussen Antwerpen-Centraal en
stations zoals Lier (17 minuten) en Herentals (31 minuten) zijn dan
ook aantrekkelijk. Vlak bij de afrit van de autosnelweg E313 werd een
nieuwe stopplaats Wolfstee gebouwd met een ruime autoparking. Een
piekuurtrein vanuit Turnhout brengt havenwerknemers in 48 minuten naar
de halte Antwerpen-Noorderdokken.
Ook de industriële ontwikkelingen in de omgeving van
Herentals-Albertkanaal werden door de NMBS op de voet gevolgd. Ander
voorbeeld van de NMBS projecten voor het goederenvervoer is het
opnieuw in gebruik nemen van de IJzeren Rijn.
In 2006 wordt de lang verwachte uitbreiding van de spoorcapaciteit
tussen Turnhout en Herentals verwezenlijkt. Met de aanleg van een
kruisingsspoor in Tielen is het mogelijk om het aanbod fiks te
verhogen.
Deze investering gaat samen met een volgehouden inspanning om het
onthaal in de stations en stopplaatsen te verbeteren.
Oud en nieuw treinmaterieel tijdens het feestweekend
De stoomlocomotief type 29
Na afloop van de Tweede Wereldoorlog bestelde de NMBS 300 locomotieven
type 29. De NMBS had toen dringend nood aan stoomlocomotieven ter
vervanging van het vernietigde of beschadigde materieel om deel te
nemen aan de heropleving van de economische activiteiten. De nationale
industrie kon echter niet aan de vraag voldoen. Daarom werd de
bestelling geplaatst bij Noord-Amerikaanse fabrikanten. Deze
stoomlocomotieven vormden lange tijd een vertrouwd beeld in het
Kempense spoorweglandschap.
Begin van de jaren vijftig nam België afscheid van de stoomtractie. De
locomotief 29.013 reed op 20 december 1966 tussen Aat en Denderleeuw
de laatste door een stoomlocomotief getrokken trein. De machine werd
echter niet gesloopt zoals meestal gebeurt, maar kreeg een plaats in
de museumbewaarplaats in Leuven. Bij het jubileum vijftig jaar NMBS in
1976 werd de machine terug bij allerlei evenementen ingezet.
Diesellocomotief 201.010
Begin van jaren vijftig besliste de NMBS geleidelijk de stoomtractie
af te schaffen en te vervangen door elektrische en dieseltractie. Met
een licentie van Baldwin en Westinghouse bouwde Cockerill te Seraing
55 diesellocomotieven type 201 (later reeks 59 genoemd). In de jaren
1960 trokken ze reizigers- en goederentreinen in de Kempen.
Halverwege de jaren tachtig begon de NMBS met het geleidelijk afvoeren
van de reeks 59. De locomotieven werden nadien nog wel ingezet voor
werktreinen op de aan te leggen hogesnelheidslijnen.
De NMBS bewaarde locomotief 5910 en schilderde de machine in de
originele kleuren met het originele bedrijfsnummer 201.010 om speciale
gelegenheden op te luisteren.
De historische rijtuigen
Na de Eerste Wereldoorlog beschikte de NMBS voor de reizigersdienst
over veel verouderd houten materieel. In 1931 bestelde de NMBS 312
metalen L-rijtuigen bij de Belgische industrie. Typisch is de
toegangsdeur per compartiment. Nadat ze in 1981 buiten dienst werden
gezet, bewaarde de NMBS enkele exemplaren.
Begin van de jaren dertig nam de NMBS de K1-rijtuigen in dienst. Na de
oorlog bestelde de NMBS K2- en K3-rijtuigen. Het voornaamste kenmerk
van deze rijtuigen zijn de deuren aan het uiteinde die toegang geven
tot een balkon. Voor de drie reeksen werden er meer dan 800
K-rijtuigen geleverd. Ze werden in de jaren negentig vervangen door
moderner materieel.
De dubbeldekstreinen M6
In 1999 bestelde de NMBS 210 M6-dubbeldeksrijtuigen, samen goed voor
35 treinstellen. Een dubbeldekstrein kan tot 1572 reizigers een
zitplaats aanbieden. Naast deze grote capaciteit is het moderne
comfort een troefkaart.
Daarom bestelde de NMBS eind vorig jaar nog eens 70 M6-rijtuigen. In
32 van deze rijtuigen wordt een stuurpost ingebouwd wat een flexibele
trek en duwcombinatie mogelijk maakt.
Om de verwachte volkstoeloop op te vangen, vervangt de NMBS tijdens
het feestweekend de gebruikelijke treinen door dubbeldekstreinen. Deze
rijden volgens dezelfde dienstregeling. Een mooie gelegenheid om
kennis te maken met het hedendaagse treincomfort.
De stoomtreinen praktisch
Kaartjes voor de stoomtrein kunnen vanaf 6 april worden gekocht in de
Belgische stations zolang de voorraad strekt. Een heen- en terugrit
voor het traject Lier - Turnhout kost 5 euro voor volwassenen en 4
euro voor kinderen 12 jaar. Met dit ticket mag maar één rit met de
stoomtrein worden afgelegd. Bij het aankopen van de tickets moet ook
worden gekozen met welke stoomtreinrit men meerijdt. Met deze regeling
kunnen een maximum aan belangstellenden een stoomtreinrit meemaken. De
terugrit wordt afgelegd met de dubbeldekstrein naar keuze.
Dienstregeling stoomtrein op zaterdag 23 en zondag 24 april:
Lier
Kessel
Nijlen
Bouwel
Herentals
Tielen
Turnhout
Vertrek
9u50
9u59
10u08
10u19
10u41
10u51
aankomst 11u00
Vertrek
13u50
13u59
14u08
14u19
14u41
14u51
aankomst 15u00
Turnhout
Tielen
Herentals
Bouwel
Nijlen
Kessel
Lier
Vertrek
11u50
12u03
12u30
12u42
12u54
13u04
aankomst 13u11
Vertrek
15u50
16u03
16u30
16u42
16u54
17u04
aankomst 17u11
Dienstregeling dubbeldekstrein op zaterdag 23 en zondag 24 april:
Lier
Kessel
Nijlen
Bouwel
Herentals
Tielen
Turnhout
Vertrek
7u12
7u17
7u22
7u27
7u35
7u41
aankomst 7u48
Vertrek verder om het uur volgens zelfde dienstregeling, laatste trein
vertrekt in Lier om 23u12
Turnhout
Tielen
Herentals
Bouwel
Nijlen
Kessel
Lier
Vertrek
7u12
7u19
7u27
7u33
7u38
7u43
aankomst 7u48
Vertrek verder om het uur volgens zelfde dienstregeling, laatste trein
vertrekt in Turnhout om 21u12
NMBS