VVD



Nieuws

14 apr 2005 - Inbreng Jozias van Aartsen bij debat normen en waarden

Tweede-Kamerfractie

,,De politiek gaat meer over het samen-leven van zestien miljoen mensen in dit land, dan over de waarden die individuen zelf aan hun leven geven."

Dat zei VVD-fractievoorzitter Jozias van Aartsen tijdens het debat over normen en waarden.

Hieronder kunt u zijn volledige inbreng downloaden.

14 april 2005

Downloads

Normenenwaarden Jozias van Aartsen

Onderwerp: Inbreng normen- en waardendebat
Woordvoerder: Jozias van Aartsen
Datum: Donderdag 14 april 2005

Mijnheer de Voorzitter,

Het debat tot nu toe overziend, moet ik de minster-president complimenteren. Al op 5 maart 2004, in de kabinetsreactie op het WRR-rapport (Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid) dat wij vandaag bespreken, wees de minister-president op het risico dat discussies over normen en waarden "tot een Babylonische spraakverwarring leiden". Ik kan de minister-president een vooruitziende blik niet ontzeggen. Hij heeft veel losgemaakt. Ik ben benieuwd hoe hij zo dadelijk alles weer zal vastmaken. Want vooralsnog zijn de verschillende fracties, net als de volkeren in Genesis na de Babelepisode, "over de gehele aarde verstrooid" (Gen. 11: 9).

Laat ik hier de liberale opvatting van mijn fractie over de thematiek aan toevoegen. Dat kan in kort bestek. Om te beginnen is het zaak de normen en de waarden helder van elkaar te onderscheiden. Want nu zijn 'normenenwaarden' onderhand één woord geworden. Dat helpt ons niet verder.

Onder waarden kunnen we mijns inziens al die zaken verstaan die mensen van ultiem belang vinden in hun leven. Het zijn de doelen die richting geven aan onze voorkeuren en daarmee aan ons handelen. Dat beperkt zich niet tot 'fatsoen' of 'respect'. Ook geluk is een klassieke waarde. Schoonheid en waarheid zijn dat. Net als autonomie. Waarden zijn dus inderdaad zeer belangrijk. Zij zijn het - en niet de normen - die het leven de moeite waard maken. Waarden geven zin aan het leven. Ze zijn in beginsel niet verplichtend. Met normen is dat heel anders. Normen zijn wèl verplichtende gedragregels. Zij geven aan dat wij, in ons individuele streven naar waarden als geluk, waarheid of familie, bepaalde dingen moeten doen of juist laten, meestal met het oog op de omgang met anderen. Houd rechts is een goed voorbeeld. Doe een ander niet wat U niet wilt dat U geschiedt, is dat ook. De WRR vat het in zijn rapport goed samen: "Waarden scheppen ruimte, normen brengen beperkingen aan."

Dat maakt duidelijk waarom wij in deze Kamer meer moeten spreken over normen dan over waarden. De politiek gaat meer over het samen-leven van zestien miljoen mensen in dit land, dan over de waarden die individuen zelf aan hun leven geven. Wat dat betreft voelt mijn fractie zich thuis bij het betoog van de WRR. Terecht legt de WRR de nadruk sterk op de normen, op "de last" van normoverschrijdend gedrag. Ook wijst de raad erop dat de relatie tussen normen en waarden niet zo eenduidig is als de MP zou willen geloven. Waarden zijn geen voldoende voorwaarde voor normbevestigend gedrag. Neem de waarde van de 'familie'. Uit naam van familiewaarden kun je je oude moeder verzorgen, maar ook de verkrachter van je dochter neerschieten of een brief van een broer uit de gevangenis smokkelen. Zo zijn er meer voorbeelden. Waarden bieden geen garantie voor normen.

Mijn fractie voelt daarom ten principale minder voor een waardenoffensief dan voor normhandhaving. Het gaat om de regels, om de wet. Binnen de regels die wij in een democratie met zijn allen afspreken, is ieder vrij te doen en denken wat hij wil. Daaraan hechten wij zeer.

Juist op het vlak van democratisch burgerschap bevinden zich de waarden waar de politiek - en wij dus hier - zich wel wezenlijk om moeten bekommeren. Daar liggen de voorwaarden voor onze vrije samenleving. Dan gaat het om: respect voor de wet, het erkennen van ieders gelijkheid voor de wet, het respecteren van het geweldsmonopolie van de overheid, het erkennen van de politieke pluraliteit als uitdrukking van maatschappelijk verschil, en dergelijke zaken meer. Ook de morele plicht te stemmen reken ik hiertoe.

Voor het bevorderen van deze waarden kent mijn fractie groot belang toe aan het onderwijs. Dat is de plek waar kinderen burgers worden die in onze samenleving kunnen meedoen. Daar moeten dus ook de normen worden overgebracht. De minister-president zegt hierover: "Daarbij gaat het (.) niet om één speciale les in waarden en normen (.), maar om het totale normbesef dat de school in alle aspecten van haar handelen overdraagt op de leerlingen." Deze beperking vind ik positief. Evenzo zal een apart vak burgerschapsvorming, en ik citeer nu het concept Liberaal Manifest dat in mijn partij wordt bediscussieerd, alleen maar leiden tot "ijl geklets". Het onderwijs-in-democratie moet op natuurlijke wijze deel uitmaken van het lesrooster: bij Nederlands, bij geschiedenis, bij maatschappijleer, bij literatuur en in de praktijklessen van het VMBO.

Datzelfde geldt, zou ik tot besluit willen zeggen, voor ons hier. Ook wij hebben weinig aan "één speciaal debat in normen en waarden". Het gaat, naar analogie, "om het totale normbesef dat de politiek in alle aspecten van haar handelen overdraagt op de burgers". Dat volstaat.