Ministerie van Verkeer en Waterstaat

Hogesnelheidslijn-Zuid

Onderzoeksrapport,
Accountantsverslag bij
voortgangsrapportage 16

Peildatum 1 januari 2005

Inhoudsopgave

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


1 Onderzoeksrapport 3


2 Belangrijke ontwikkelingen inzake het project 6


2.1 Het project 6

2.2 Projectorganisatie 7


3 Budgettaire situatie 8


4 Onderzoeksaanpak 9

4.1 AARD EN Reikwijdte van het onderzoek 9


5 Bevindingen 10

5.1 Toereikendheid projectorganisatie 10

5.2 Opzet en inhoud Voortgangsrapportage 12

5.3 Kwaliteit en Volledigheid VAN IN DE VoortganGsrapportage OPGENOMEN INFORMATIE 12


6 Bijlagen 15

Onderzoeksrapport

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Opdracht

In opdracht van de Minister van Verkeer en Waterstaat hebben wij in het kader van de "procedureregeling grote projecten" inzake het project Hogesnelheidslijn-Zuid (HSL-Zuid) een onderzoek ingesteld naar:

de toereikendheid van de projectorganisatie in 2004 wat betreft de beheersmaatregelen met betrekking tot de planning, de voortgangsbewaking, de budgetbewaking, de interne informatievoorziening en het risicomanagement;

de opzet van de voortgangsrapportage per 1 januari 2005;

de kwaliteit en de volledigheid van in deze voortgangsrapportage opgenomen informatie.

De door ons onderzochte voortgangsrapportage per 1 januari 2005 is als bijlage bij dit rapport gevoegd. Deze voortgangsrapportage is opgesteld onder verantwoordelijkheid van de Minister van Verkeer en Waterstaat.

De opzet van de projectorganisatie is afgeleid van een binnen het ministerie vastgesteld beheersmodel.

Werkzaamheden

Ons onderzoek is verricht overeenkomstig algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot assurance-opdrachten. Op grond van deze richtlijnen hebben wij onze werkzaamheden zodanig gepland en uitgevoerd dat een deugdelijke grondslag is verkregen voor ons oordeel over de door ons onderzochte punten.

Toereikendheid projectorganisatie

Wij hebben de opzet, het bestaan en de werking van specifieke onderdelen van de projectorganisatie - waaronder de administratieve processen en interne controlemaatregelen - beoordeeld aan de hand van het op het project van toepassing zijnde beheersmodel, door middel van interviews en de beoordeling van de relevante documentatie ter zake. Wij hebben hierbij met name aandacht besteed aan de beheersmaatregelen met betrekking tot de planning, de voortgangsbewaking, de budgetbewaking, de interne informatievoorziening en het risicomanagement.

Opzet van de voortgangsrapportage

Wij hebben beoordeeld of de opzet van de voortgangsrapportage voldoet aan de voor dit project relevante informatie-eisen zoals opgenomen in de "procedureregeling grote projecten".

Kwaliteit en volledigheid van in de voortgangsrapportage opgenomen informatie

Ter zake van de in de tekst en tabellen 2 tot en met 5 opgenomen historische financiële informatie in hoofdstuk 4 paragrafen 2 en 3, zijn wij nagegaan of de daarin opgenomen gerealiseerde verplichtingen, uitgaven en ontvangsten op een juiste wijze zijn ontleend aan de jaarrekening van het Infrastructuurfonds over 2004. Voorts hebben wij beoordeeld of deze informatie consistent is met de voortgang van het project.

Ter zake van de in de tekst en tabel 6 opgenomen toekomstgerichte financiële informatie in hoofdstuk 4 paragraaf 4 Realisatieprogramma Hogesnelheidslijn hebben wij inlichtingen ingewonnen bij functionarissen van de organisatie, beschikbare documenten beoordeeld en zijn wij nagegaan of de beschikbare informatie op een consistente wijze is verwerkt.

Ter zake van de in de tekst en tabellen opgenomen niet-financiële informatie in hoofdstukken 3, 4 en 5 zijn wij nagegaan of de hierin gepresenteerde informatie is ontleend aan interne informatie en rapportages die door het management worden gebruikt voor de beheersing van het project.

Oordeel

De opzet van de projectorganisatie HSL-Zuid is in 2004 in overeenstemming met het voor de grote projecten algemeen van toepassing zijnde beheersmodel en voldoet wat betreft het bestaan en de werking aan de eraan te stellen eisen.

De opzet van de voortgangsrapportage voldoet aan voor dit project relevante informatie-eisen zoals opgenomen in de "procedureregeling grote projecten".

Ter zake van de in de tekst en tabellen 2 tot en met 5 opgenomen historische financiële informatie in hoofdstuk 4 paragrafen 2 en 3, hebben wij vastgesteld dat de daarin opgenomen verplichtingen, uitgaven en ontvangsten op een juiste wijze zijn ontleend aan de jaarrekening van het Infrastructuurfonds over 2004. Voorts is deze informatie consistent met de voortgang van het project.

De in de tekst en tabel 6 opgenomen toekomstgerichte financiële informatie in hoofdstuk 4 paragraaf 4 Realisatieprogramma Hogesnelheidslijn is op een consistente wijze tot stand gekomen.
Gegeven de onzekerheid die inherent is aan toekomstgerichte informatie kan de realisatie overigens in belangrijke mate afwijken van het gepresenteerde beeld van de mogelijke toekomstige ontwikkelingen.

Ter zake van de in de tekst en tabellen opgenomen niet-financiële informatie in de hoofdstukken 3, 4 en 5 hebben wij vastgesteld dat de hierin gepresenteerde informatie is ontleend aan interne rapportages die door het management worden gebruikt voor de beheersing van het project.

Toelichting

In hoofdstuk 2 is een korte beschrijving van de voortgang van het project en van de ontwikkelingen in de projectorganisatie opgenomen. In hoofdstuk 3 wordt de budgettaire situatie toegelicht. De onderzoeksaanpak en de gedetailleerde bevindingen worden in respectievelijk hoofdstuk 4 en 5 weergegeven.

Belangrijke ontwikkelingen inzake het project

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2.1 Het project

Het project HSL-Zuid betreft de realisatie van een hogesnelheidstreinverbinding vanuit Amsterdam, via Schiphol en Rotterdam, naar Antwerpen en Parijs. Deze verbinding dient onderdeel uit te maken van het Europese hoofdnet van hogesnelheidslijnen en dient de groeiende mobiliteit te accommoderen en een bijdrage te leveren aan de substitutie van weg- en vliegverkeer naar treinverkeer.

De geplande startdatum voor het commercieel vervoer van de HSL-Zuid is ongewijzigd gebleven. Deze datum, 1 april 2007, wordt door de projectorganisatie nog steeds gezien als een reële startdatum. Gedurende de verslagperiode is de civiele onderbouw nagenoeg gereed gekomen. Het zuidelijke deel is grotendeels opgeleverd en ter beschikking gesteld aan de Infraprovider. Voor het noordelijke deel zal dit grotendeels in het eerste kwartaal van 2005 plaatsvinden.
In enkele gevallen is sprake van een vertraging ten opzichte van de planning. Het betreft hier met name vertragingen bij het aanbrengen van de brandwerende bekleding in de boortunnel, de afbouw van een aantal tunnelgebouwen, en de geluidsschermen. In samenwerking met de Infraprovider worden mogelijkheden onderzocht om eventuele vertragingen in de onderbouw op te vangen in de bovenbouw.
De Infraprovider, een private partij, is verantwoordelijk voor de realisatie van de bovenbouw van de spoorlijn ten behoeve van de HSL-Zuid. De Infraprovider is begonnen met het aanbrengen van de spoorrails en de bovenleidingportalen.

Zowel de Infraprovider als de vervoerder, HSA, dienen door middel van het opstellen van een Integrale Safety Case aan te tonen dat de veiligheid van de infrastructuur in voldoende mate is gewaarborgd. Een Independent Safety Assessor (ISA) beoordeelt samen met de Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW) de Integrale Safety Case.

De realisatie van de koppeling van de ERTMS-beveiligingssytemen aan de Nederlands-Belgische grens staat onder tijdsdruk. Naar aanleiding hiervan is besloten om via het realiseren van een zogenaamde gateway een oplossing te creëren. Voorts wordt in de voortgangsrapportage melding gemaakt van het feit dat de tijdige aanpassing van de Thalys-treinen aan het ERTMS- beveiligingssysteem onder druk staat.

Ten aanzien van het vervoer hebben gesprekken plaatsgevonden over de reistijden in België tussen de Minister en de Belgische federale Minister van Begroting en Overheidsbedrijven.
Op 6 maart 2005 heeft dit geresulteerd in een aantal door beide Ministers onderschreven gezamenlijke conclusies over de toekomstige samenwerking tussen de vervoerders bij de exploitatie van de HSL-Zuid. De Tweede Kamer is hierover schriftelijk geïnformeerd met brief d.d. 11 maart 2005.

2.2 Projectorganisatie

De aanleg van de HSL-Zuid bevindt zich in een fase dat de onderbouwcontracten in een afrondend stadium zijn gekomen. De onderbouw wordt opgeleverd en aan de Infraprovider ter beschikking gesteld. In 2004 is de Infraprovider gestart met de aanleg van de bovenbouw.
De vorenvermelde ontwikkelingen hebben eind 2003 geleid tot het aanpassen van de organisatie waarbij gekozen is voor een meer centrale sturing, hetgeen in 2004 verder is geoperationaliseerd.
Centraal is een aantal hoofdafdelingen ingericht op basis van belangrijke thema's zoals bovenbouw, systeemintegratie, vervoer, veiligheid en infrabeheer.
Thema's zoals systeemintegratie krijgen hierdoor meer onafhankelijke aandacht.
Voor de verschillende centrale afdelingen zijn in 2004 kwaliteitsmanagementsystemen geïmplementeerd. Uit door een externe auditor uitgevoerde audits is gebleken dat deze systemen in opzet toereikend zijn.

De decentrale projectbureaus Noord en Zuid zijn per 1 maart 2005 geïntegreerd tot één projectbureau voor de onderbouw.

Een belangrijk onderdeel van de managementcyclus bij het project HSL-Zuid betreft het uitvoeren van interne en externe audits op basis van de uitkomsten van de risico-analyses. In 2004 is een aantal integrale audits op thema's zoals oplevering en overdracht, systeemintegratie, management van lange termijn risico's, externe kwaliteitsborging voor de bovenbouw en de beheersing van de activiteiten van de Infraprovider uitgevoerd. Op basis van de bevindingen worden verbetermaatregelen geïnitieerd.

Met het instellen van een programmateam voor de oplevering en overdracht is een accent gelegd op een betere beheersing van de afstemming van de raakvlakken tussen de projectorganisatie HSL-Zuid, de onderbouwaannemers en de Infraprovider. Een externe auditor heeft een audit uitgevoerd en heeft naar aanleiding daarvan geconcludeerd dat de projectorganisatie de meest risicovolle aspecten van de realisatie van de HSL-Zuid ten aanzien van het proces van opleveren en overdragen in voldoende mate heeft geïdentificeerd.

De beheersing van het bovenbouwcontract heeft in 2004 speciale aandacht gekregen van de projectorganisatie. Naast een audit door de projectorganisatie op de beheersing van de activiteiten van de Infraprovider is onderzocht op welke wijze mutaties op het bovenbouwcontract zullen worden beheerst.

Om de toename van het aantal relaties en afhankelijkheden tijdens de bovenbouw-, integratie- en testfase inzichtelijk te maken is het planningsinstrument verder geoptimaliseerd. Hiertoe is in 2004 onder andere een extern planningsoverleg ingesteld. Hierbij worden de verschillende partijen bijeen gebracht en worden de individuele planningen op elkaar afgestemd. Hiermee beoogt de projectorganisatie om in een vroegtijdig stadium eventuele planningsproblemen inzichtelijk te maken.

Budgettaire situatie

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

De in de voortgangsrapportage aangegeven budgettaire situatie per


1 januari 2005 kan als volgt worden samengevat (x E 1 mln): (exclusief beschikbaarheidsvergoeding Infraprovider)

Oorspronkelijk toegekend budget 3.413 Mutaties als gevolg van scopewijzingen e.d. 1.656 Mutaties als gevolg van loon- en prijsontwikkelingen 946 Toevoeging BTW 635
---
Budget prijspeil 2004 6.650 Aangegane verplichtingen 6.431
---
Verplichtingenruimte 219

Aangegane verplichtingen 6.431 Gerealiseerde uitgaven 5.933
---
Nog te betalen op aangegane verplichtingen 498

Uit dit overzicht blijkt dat het totale projectbudget per peildatum 1 januari 2005 E 6.650 mln. (exclusief beschikbaarheidsvergoeding Infraprovider) bedroeg en dat daarvan per 1 januari 2005 E 6.431 mln. was verplicht.
Voorts was er ultimo 2004 E 5.933 mln. betaald op de aangegane verplichtingen.

Het in totaal benodigde bedrag uit de risicoreservering bedroeg per
1 januari 2005 volgens de bestaande inzichten E 589 mln. Dit bedrag sluit aan bij de door de projectorganisatie aangeleverde onderliggende informatie.
In de begroting van het Infrastructuurfonds is reeds een bedrag van E 287 mln. vanuit de risicoreservering toegevoegd aan het artikelonderdeel HSL-Zuid (03.03.01). De besteding van deze middelen vindt plaats nadat het ministerie van Financiën hiertoe instemming heeft verleend. Naar verwachting zal derhalve per peildatum nog E 302 mln. aan artikelonderdeel 03.03.01 dienen te worden toegevoegd ten laste van de risicoreservering.

Onderzoeksaanpak

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.1 AARD EN Reikwijdte van het onderzoek

Wij hebben in het kader van de "procedureregeling grote projecten" een onderzoek uitgevoerd naar de toereikendheid van de projectorganisatie in 2004 en de kwaliteit en de volledigheid van de in Hoofdstuk 3 tot en met 5 in voortgangsrapportage 16 opgenomen informatie.

Dit onderzoek is uitgevoerd in overeenstemming met de richtlijnen inzake assurance-opdrachten.

De toereikendheid van de projectorganisatie is op basis van de volgende criteria getoetst:
? is de opzet van de projectorganisatie afgeleid van een door het ministerie vastgesteld beheersmodel en is deze opzet toereikend; ? zijn er toereikende beheersmaatregelen, zoals die ter zake van de planning, de voortgangsbewaking, de budgetbewaking, de interne informatievoorziening en het risicomanagement en functioneren deze.

De opzet, de kwaliteit en de volledigheid van de voortgangsrapportage zijn op basis van de volgende criteria getoetst:
? is de opzet van de voortgangsrapportage in overeenstemming met de afspraken die terzake zijn gemaakt met de Tweede Kamer; ? is de niet-financiële informatie in de voortgangsrapportage consistent met de opgenomen financiële informatie en is deze niet-financiële informatie ontleend aan de interne informatievoorziening; ? is de financiële informatie wat de realisatiecijfers betreft, in overeenstemming met de door ons gecontroleerde jaarrekening van het Infrastructuurfonds en is deze informatie consistent met de voortgang van het project en, wat betreft de toekomstgerichte cijfers, in overeenstemming met de interne informatievoorziening.

Bevindingen

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5.1 Toereikendheid projectorganisatie

De opzet, het bestaan en de werking van de projectorganisatie zijn toereikend en sluiten aan op het door het ministerie van Verkeer en Waterstaat vastgestelde beheersmodel. Dit model vormt het uitgangspunt voor de wijze waarop grote projecten moeten worden beheerst en de norm waaraan de projectorganisatie moet voldoen.

Risicomanagement is een belangrijk onderdeel van de besturing en beheersing van het project HSL-Zuid. De opzet en werking van het systeem van risicomanagement zijn door een externe auditor beoordeeld. Daarbij is vastgesteld dat het risicomanagementsysteem zowel in opzet als in werking toereikend is.

In het risicoregister is momenteel een groot aantal (ca 450) risico-items in behandeling waarvan de beheersbaarheid een permanent aandachtspunt vormt. Hierbij wordt opgemerkt dat slechts een beperkt deel van de risico's de omvang van het risicoprofiel bepaalt. Deze risico's krijgen extra aandacht.

Ten aanzien van de werking van het systeem zijn door de externe auditor, in het kader van het streven naar een continue verbetering, een aantal aandachtspunten voor optimalisatie aangegeven.

Met behulp van het risicoregister wordt verantwoording afgelegd over de financiële en planningsrisico's en worden de risico's gemonitord. In de voortgangsrapportage zijn de belangrijkste risico's gekwantificeerd. Hierbij wordt een stijging (ten opzichte van de voorgaande VGR) van E 27 mln. van de boven het huidige projectbudget te verwachten meerkosten gesignaleerd.

Een belangrijk onderdeel van het risicoregister bestaat uit planningsrisico's. In het kwaliteitsmanagementsysteem zijn procedures voor de integrale planning opgenomen. In rapportages van in- en externe audits is geconcludeerd dat in het algemeen sprake is van een toereikende integrale planningssystematiek.
Aandachtspunten ten aanzien van de planningssystematiek betreffen:
1. de summiere planningsinformatie van diverse externe partijen (met name Infraspeed);

2. het omgaan met vertrouwelijke planningsinformatie van en naar externe partijen in relatie tot het geven van een zo volledig mogelijk beeld. Wij adviseren om de externe partijen nadrukkelijker te bewegen om in voldoende mate informatie aan te leveren. Overigens is de contractuele positie van de Staat niet zodanig dat deze informatie afgedwongen kan worden.

Een essentieel onderdeel van de managementcyclus bij de directie HSL- Zuid vormt het uitvoeren van interne en externe audits. Binnen de projectbureaus worden op basis van risico-analyses en een daaruit voortvloeiende auditplanning, audits uitgevoerd op de interne (IKB) en externe (EKB) processen. Daarnaast worden door interne en externe auditors audits uitgevoerd op de proces- en projectbeheersing binnen de HSL-Zuid.
Op grond van de vorenvermelde audits concluderen wij dat de EKB- systematiek bij design- en constructcontracten in voldoende mate werkt.

Op een groot aantal contracten van het project Rotterdam-West zijn de Uniforme Administratieve Voorwaarden (UAV) van toepassing. Het financieel belang van deze contracten bedroeg in 2004 ca E 49 mln. In een aantal gevallen ontbreken toereikende onderbouwingen van de geleverde prestaties, waardoor het leggen van een relatie tussen het gefactureerde bedrag en de voortgang van het werk in onvoldoende mate mogelijk is. Hierdoor kon onvoldoende zekerheid worden verkregen omtrent de rechtmatigheid van de desbetreffende uitgaven. De vorenvermelde tekortkomingen worden naar onze mening enerzijds veroorzaakt door een gecombineerde beheerssystematiek waarbij zowel de UAV bepalingen als de EKB-systematiek van toepassing zijn en anderzijds door de relatieve onbekendheid met de UAV systematiek van de desbetreffende medewerkers. Deze hebben namelijk vooral een "spoortechnische" achtergrond.
Het is van belang dat de projectorganisatie extra aandacht geeft aan de beheersing van deze contracten en dat verder richting wordt gegeven aan de frequentie en diepgang van de noodzakelijke controlehandelingen om de rechtmatigheid van de uitgaven in voldoende mate te kunnen waarborgen.

Het komt nog regelmatig voor dat contracten niet tijdig worden afgesloten of dat geen/niet tijdig wijzigingsovereenkomsten worden afgesloten. Mede daardoor is inzake de verschillende onderbouw contracten in afwijking van de contractuele bepalingen in december 2004 de indexering ad E 26,3 mln. over oktober en november 2004 betaald, terwijl deze betaling pas in januari 2005 had mogen plaatsvinden.

Verbeterpunten vormen verder het tijdig bijstellen van verplichtingen en het juist en tijdig opnemen van vorderingen in de administratie.

5.2 Opzet en inhoud Voortgangsrapportage

De opzet en de inhoud van de voortgangsrapportage zijn gebaseerd op het binnen het ministerie geldende beheersmodel en informatieprofiel. De voortgangsrapportage is tot stand gekomen op basis van de interne kwartaalrapportages. Wij hebben vastgesteld dat de informatie in de voortgangsrapportage consistent is met de informatie uit de kwartaalrapportages en overige interne verslagen en documenten. De structuur en de omvang van de voortgangsrapportage is gewijzigd ten opzichte van de voorgaande voortgangsrapportage. Vooral de informatie over de voortgang van het project is minder uitgebreid maar naar onze mening op een toereikende wijze weergegeven.

5.3 Kwaliteit en Volledigheid VAN IN DE VoortganGsrapportage OPGENOMEN INFORMATIE

5.3.1 Scope

Er hebben zich gedurende de verslagperiode geen scopewijzigingen voorgedaan. De financiële omvang van de scope sluit aan met het voor de HSL- Zuid in het Infrastructuurfonds opgenomen bedrag. In 2004 is een bedrag van E 113 mln. vanuit de risicoreservering toegevoegd aan het projectbudget.

5.3.2 Planning

De in hoofdstuk 3 paragraaf 2 "Voortgang en Planningsrisico's per mijlpaal" en hoofdstuk 5 paragraaf 2 "Belangrijkste beïnvloedbare risico's" opgenomen informatie over de planning en de voortgang van het project zijn ontleend aan het onderliggend planningssysteem en aan de interne rapportages. Wij hebben een marginale toets uitgevoerd op de consistentie van deze informatie met andere informatie uit de voortgangsrapportage. Hieruit kwamen geen bijzonderheden naar voren.

Als startdatum voor de gehele HSL-lijn wordt 1 april 2007 voorzien. De betrouwbaarheid van de vigerende planning staat enigszins onder druk met name als gevolg van het veelal ontbreken van goede planningsinformatie van de diverse externe partijen en een veelal globale onderbouwing van de tijdseffecten van risico's. Hierdoor is onvoldoende duidelijk of de planning haalbaar is. Ondanks dat de oplevering van de onderbouw op enkele onderdelen achterloopt op de planning is de projectorganisatie van mening dat de startdatum nog steeds haalbaar is. Hiervoor dienen dan wel toereikende beheersmaatregelen te worden genomen.

Recent is door de projectorganisatie een analyse uitgevoerd op basis waarvan geconcludeerd is dat nog steeds op tijd gestuurd dient te worden. Wij adviseren de komende tijd het eventuele omslagpunt voor sturen op tijd permanent te monitoren. Hierbij dient tevens expliciet te worden afgewogen of de kosten voor de inzet van beheersmaatregelen nog opwegen tegen het belang van het mitigeren van de desbetreffende risico's.

5.3.3 Financiën

In de paragrafen 4.2 en 4.3 van de voortgangsrapportage wordt ingegaan op het projectbudget en de daarbij behorende verplichtingen en kasrealisaties. Wij hebben vastgesteld dat deze informatie in overeenstemming is met de jaarrekening van het Infrastructuurfonds.

De projectkosten zullen naar de huidige inzichten van de projectorganisatie, exclusief de vanaf 2006 te betalen 25-jarige beschikbaarheidsvergoeding,
E 6.952 mln. bedragen.

5.3.4 Risicoparagraaf

In hoofdstuk 5 van de voortgangsrapportage zijn de belangrijkste risico's weergegeven. Naast een indeling op basis van de 5 hoofdgroepen is tevens een indeling opgenomen op basis van de mate waarin de risico's nog beïnvloedbaar zijn. Dit is aanvullende informatie in vergelijking tot de informatie in de voorgaande voortgangsrapportage. Naast een toelichting van de risico's is tevens een kwantificering van de risico's opgenomen. De geschatte bedragen zijn ontleend aan het onderliggende risicomanagementsysteem.

In de kwartaalrapportages 2004 van de directie HSL-Zuid wordt ook melding gemaakt van risico's die kunnen optreden na de realisatiefase en die betrekking hebben op de relatie met België, HSA en bestaand spoor. De directie HSL-Zuid identificeert en signaleert deze risico's en voert hierover periodiek overleg met Directoraat-Generaal Personenvervoer (DGP). Wij benadrukken dat de taken en verantwoordelijkheden met betrekking tot deze risico's zo spoedig mogelijk in overleg met DGP expliciet moeten worden vastgelegd.

In paragraaf 5.2 van de voortgangsrapportage wordt ingegaan op de risico's die mogelijk kunnen optreden na de realisatiefase. Onderscheid wordt gemaakt tussen risico's waarvoor in de realisatiefase beheersmaatregelen zijn getroffen, waarvan de kosten ook nog doorlopen in de exploitatiefase en risico's die mogelijk optreden in de exploitatiefase en waarvoor op dat moment beheersmaatregelen getroffen dienen te worden. In de voortgangsrapportage wordt gesproken over verwachte kosten van E 22,3 mln.
Wij adviseren om de volledigheid van de (kwantificering) van deze risico's onafhankelijk te laten toetsen.

Wij adviseren ook de risico's die zich tijdens de exploitatiefase kunnen voordoen en betrekking hebben op de relatie met België, HSA en bestaand spoor zoveel mogelijk te kwantificeren.

5.3.5 Projectorganisatie

In de voortgangsrapportage wordt niet gerapporteerd over de ontwikkelingen ten aanzien van de projectorganisatie.

Wij zijn gaarne bereid een en ander nader toe te lichten.

Den Haag, 5 april 2005

DEPARTEMENTALE AUDITDIENST
MINISTERIE VAN VERKEER EN WATERSTAAT

H. Varenbrink RA

Bijlagen

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Voortgangsrapportage 16 HSL-Zuid