ChristenUnie
Toespraak André Rouvoet: Vernieuwing van de politiek Zaterdag 9 April
2005 - 18:26
Uitgesproken tijdens het Ledencongres van de ChristenUnie
Beste vrienden en vriendinnen, het is dat het congres van D66 vorige
week z'n knopen telde, anders was dit het eerste van een hele serie
verkiezingscongressen geworden! In de week van de bijna-crisis vroeg
een journalist mij of de ChristenUnie er klaar voor was. Ik heb hem
gerust gesteld: de stickers en de folders moeten nog gedrukt worden,
maar we zijn natuurlijk altijd klaar om de kiezer te ontmoeten en
verantwoording af te leggen! En als het erop aankomt, hebben we ook al
een motto hebben we al: ChristenUnie, voor geheid beleid!.
Maar zonder gekheid: het is beter dat de verkiezingen nog even op zich
laten wachten. Niet alléén vanwege het landsbelang, zoals allerlei
D66-prominenten ineens om het hardst betoogden kennelijk hadden ze
ontdekt dat er zoiets bestaat. Nee, de voornaamste reden is een
andere. Nederland is in verwarring, sinds de Fortuyn-revolutie, wordt
er gezegd en niet ten onrechte. Maar eerlijk gezegd denk ik dat vooral
Den Haag in verwarring is! Hebt u dat nou ook, dat gevoel dat veel
partijen zichzelf niet meer zijn, de weg een beetje kwijt zijn? Kijk,
vroeger had je grofweg de socialisten, de liberalen en de
confessionelen. Toen wist je nog wat je aan de partijen had, waar ze
voor stonden. Kom daar vandaag de dag maar eens om. Zetelwinst en
populariteit zijn belangrijker dan herkenbaarheid en consistentie. En
dus is het motto zeggen wat je denkt, wat vaak neerkomt op zeggen wat
de mensen willen horen.
En dan heb ik het echt niet alleen over de LPF en Geert Wilders. Ook
gevestigde partijen ontdoen zich langzaam maar zeker van hun
ideologische verenpak.
* Neem nou D66, u weet wel: die partij die het bestel wilde laten
ontploffen en de macht bij de kiezers wilde leggen. Onder het
motto meedoen is belangrijker dan winnen heeft deze club zo
ongeveer alles waar ze ooit voor opgericht zijn prijsgegeven om
maar niet naar de kiezers te hoeven. Hans van Mierlo zégt wel dat
hij nooit meer iets over kroonjuwelen wil horen, maar reken maar
dat het hem pijn doet dat zijn partij ze na 40 jaar aan de wilgen
heeft gehangen!
* En wat te denken van de PvdA? Wouter Bos pleitte deze week in een
lezing voor meer verschillen en minder gelijkheid. Waren
gelijkheid en spreiding van kennis, inkomen en macht niet dé
idealen van de PvdA van Joop Den Uyl en Wim Kok?
* Intussen vergeet de VVD dat de partij staat voor Vrijheid en
Democratie en komt in een onliberaal manifest met vergaande
voorstellen om de vrijheid van godsdienst en de vrijheid van
onderwijs in te perken. Dan denk je: waar is de tijd van Wiegel
gebleven? Misschien is er nog hoop voor de VVD nu opnieuw de grote
vraag is: Doet ie het of doe ie het niet?
* En ook het CDA lijkt zich los te maken van haar wortels. Notabene
nu de partij na acht jaar oppositie als grootste partij in het
kabinet zit, zetten de christen-democraten de christelijk-sociale
traditie in de koelkast en islijkt er in het politieke woordenboek
geen plaats meer voor rentmeesterschap. Het is veelzeggend dat
tientallen partijprominenten het CDA hebben opgeroepen om
christelijk-sociaal te worden en dat daarbij voortdurend de
ChristenUnie als voorbeeld wordt genoemd hoe dat moet.
* Zélfs de SGP is in beweging en warempel niet op de minst
belangrijke themas: de theocratie en de positie van de vrouw.
Overigens, en dan ben ik volstrekt serieus: ik juich het van harte
toe dat de verschillende opvattingen van bijvoorbeeld de jongeren
en senator Holdijk, serieus worden genomen. Dat komt de
samenwerking met de ChristenUnie alleen maar ten goede!
Een kernprobleem is dat vooral de grote partijen voortdurend naar
elkaar én naar de kiezer kijken. Daardoor verschieten ze van kleur en
gaan ze steeds meer op elkaar lijken. Dan moet je niet gek opkijken
als VVD-minister Hoogervorst en PvdA-Kamerlid Samson pleiten voor een
tweepartijenstelsel, waarbij je mag kiezen tussen lichtgrijs en
donkergrijs En PvdA-leider Bos laat zich kennen als een conservatief
door een halve eeuw terug in de tijd te willen en de Tweede Kamer te
halveren; in feite een forse verhoging van de kiesdrempel en dus een
effectief middel om de kleinere partijen met een uitgesproken en
herkenbaar profiel uit de parlementaire democratie te duwen. Weg
veelkleurigheid! Hoezo bestuurlijke vernieuwing?!
Daar hebben we de afgelopen weken toch al fraaie staaltjes van gezien.
De grote winst is natuurlijk wel dat de onzalige voorstellen van dit
kabinet voor een districtenstelsel definitief van de baan zijn. En ook
om het voorlopige afscheid van de gekozen burgemeester zullen we geen
traan laten. Op dat punt heb ik mij overigens verbaasd over de
opstelling van CDA-fractievoorzitter Maxime Verhagen, die naar
aanleiding van het debat in de Eerste Kamer andere partijen verweet
dat ze niet staan voor hun opvattingen. Even op een rijtje: het CDA is
sinds mensenheugenis en ook in zijn verkiezingsprogramma 2002 voor de
kroonbenoeming van de burgemeester, volgens het regeerakkoord van
Balkenende I niet meer, in de verkiezingscampagne van 2003 weer wel en
volgens het regeerakkoord van Balkenende II weer niet. t Zal mij
benieuwen wat er in het volgende verkiezingsprogramma komt te staan
Maar we zouden onszelf als ChristenUnie tekort doen als we er mee
zouden volstaan om te juichen over het feit dat de bestuurlijke
vernieuwing op een laag pitje is gezet. Natuurlijk, wij vinden dat je
de afstand tussen de kiezers en de politiek niet moet proberen te
overbruggen met allerlei stelselwijzigingen. Wat er mis is in de
politieke cultuur los je niet op met een verandering van geknutsel aan
de structuur. Maar er zijn wel degelijk knelpunten. Wie de analyse in
het post-Fortuyn tijdperk serieus neemt en de ChristenUnie doet dat
kan niet afzijdig blijven in het debat over modernisering van de
politieke en staatkundige verhoudingen in ons land. En in dat opzicht
zijn we tot nu toe sterker geweest in het aangeven wat we niet willen
en veel minder in het duidelijk maken wat wij wél willen.
De uitdaging voor ons is om de vernieuwing van de politieke cultuur
door te trekken naar het politieke systeem en de analyse van wat er
mis is in de verhouding tussen bestuur en burgers handen en voeten te
geven via eigen voorstellen voor politieke hervormingen. Laten we
minister Pechtold maar op weg helpen met zijn brede agenda. Daar horen
ook themas bij als de politieke cultuur, de betekenis van politieke
overtuigingen voor een vitale democratie, integriteit en
betrouwbaarheid van politici, de ontdemocratisering als gevolg van de
gemeentelijke schaalvergroting en het verminderen van het aantal
Statenleden. En wat dacht u van de directe verkiezing van de Eerste
Kamer, zoals onlangs door Egbert Schuurman bepleit? Of het punt waar
ons raadslid Schutte uit Rozenburg deze week op wees: een heldere
toewijzing van verantwoordelijkheden, ook op lokaal niveau.
Laat onze nieuwe voorzitter deze handschoen oppakken en een stevige
commissie in het leven roepen die zijn tanden hier gaat inzetten. We
hebben genoeg mensen in huis met een klinkende reputatie op dit
terrein! Niet alleen zeggen wat je níet wilt, maar ook helder en
constructief zijn in wat je wél wilt. Geen bestuurlijke vernieling,
maar politieke reformatie!
Vrienden en vriendinnen, ik prijs me gelukkig dat we als ChristenUnie
temidden van alle partijpolitieke verwarring een geheel eigen positie
hebben. En dat zeg ik niet alleen, dat is ook het oordeel van de
parlementaire pers: de ChristenUnie is een zelfstandige en
onafhankelijke partij, die niet meewaait met ieder zuchtje wind, die
als enige niet valt in te delen in de blokken coalitie en oppositie,
met een eigen, consistent en herkenbaar profiel en een stevige stek in
het parlement. Ik ben niet chauvinistisch, maar ik zou het bijna
worden! Zeker als we zien dat we met zn drieën regelmatig mooie
resultaten boeken. Een paar voorbeelden: de politiek stond jarenlang
met de rug naar de industrie toegekeerd, maar dankzij Arie Slob is het
tij gekeerd en kwam er een Industriebrief, waarmee de internationale
concurrentiepositie van Nederland verbeterd kan worden; dankzij een
amendement van Tineke Huizinga investeert Nederland fors in het
tegengaan van de ontbossing van veenwouden in Indonesië cruciaal voor
de bescherming van het klimaat op aarde; en eindelijk heeft de
Eerste Kamer unaniem het wetsvoorstel strafbaarstelling van
discriminatie van gehandicapten aanvaardt, dat jaren geleden via een
motie van mijn hand van het paarse kabinet is afgedwongen. Jan Troost,
het was een voorrecht om er samen met jou aan te trekken!
Overigens: wie uit mijn tevredenheid over onze stabiele positie zou
concluderen dat er in de ChristenUnie geen beweging zit, moet ik
teleurstellen. Het denken staat bij ons niet stil. Gelukkig niet! Dat
leidt soms ook tot echte vernieuwing van ons politieke denken. Zo
mocht ik op 22 januari bij ons eerste lustrum een appèl over
relatiepolitiek in ontvangst nemen: een nieuw en eigentijds accent
binnen het authentiek christelijk-sociale denken van de ChristenUnie.
Aandacht voor de betekenis van relaties in een sterk
geïndividualiseerde samenleving, zeg maar van ik naar wij: dat is toch
typisch ChristenUnie?!
Het hoort ook bij ons om vanuit onze principiële uitgangspunten en
binnen de kaders van ons programma constructieve antwoorden te zoeken
op grote vragen. Ik denk aan het debat over de orgaandonatie. Er is
een enorm tekort aan orgaandonoren. De politiek worstelt daar al jaren
mee. Dat is voor veel mensen letterlijk een zaak van leven of dood. De
politiek worstelt daar al jaren mee. Bij het zoeken naar een oplossing
voor dit probleem was ons principiële uitgangspunt dat iedereen de
mogelijkheid moet hebben om nee te zeggen en niemand tegen zijn wil
als donor geregistreerd wordt. Niemand heeft recht op de organen van
een ander. Het menselijk lichaam is geen eigendom van de staat. Anders
gezegd: orgaandonatie moet een bewuste keuze blijven, een daad van
naastenliefde. Pas toen aan onze principiële voorwaarden tegemoet werd
gekomen, vonden wij het verantwoord om voor een nieuw
registratiesysteem te stemmen. Misschien deelt niet iedereen onze
conclusie dat begrijp ik. Maar ik mag toch hopen dat we het er
hartgrondig over eens zijn dat een partij als de ChristenUnie er niet
zomaar in mag berusten dat er jaarlijks honderden mensen overlijden
als gevolg van het feit dat nog steeds veel mensen hun bereidheid tot
donorschap niet hebben laten vastleggen. Dat is óók een pro-life
kwestie!
Nu we het daar toch over hebben: weet u wat mij in de hele toestand
rond de bijna-crisis en het Paasakkoord heeft verbaasd? Dat kennelijk
alleen D66 een verlanglijstje mocht indienen. Dat er een vorm van
compensatie voor de gesneuvelde burgemeester moest komen: oké. Maar
wat ik werkelijk niet begrijp is dat het CDA deze onverwachte
midterm-review niet heeft aangegrepen om te eisen dat de zgn.
immateriële paragraaf uit het Hoofdlijnenakkoord, waarin onder meer
gesproken wordt over extra aandacht voor palliatieve zorg en hulp bij
ongewenste zwangerschap, nou eindelijk eens handen en voeten krijgt.
Bovendien was dit een gouden kans om tegen D66 en VVD te zeggen:
Vrienden, we willen best met jullie doorgaan, maar weet één ding: als
jullie doorgaan met die paarse fratsen en antireligieuze provocaties
rond de vrijheid van godsdienst, de smalende godslastering en de
vrijheid van onderwijs, dan speel je met vuur.
Vrienden: ik verzeker u dat er niet eens over gesproken is. De angst
voor een kabinetscrisis en voor verkiezingen was te groot. D66 móest
binnenboord blijven en dus mocht alleen Boris Dittrich zijn eisen op
tafel leggen. Voor D66 was het inderdaad: nieuwe ronde, nieuwe kansen,
waarbij ze zelfs gedaan kregen dat ons omroepbestel op de schop gaat.
Voor het CDA was het in alle opzichten: nieuwe ronde, gemiste kansen.
En als het nou toch fout was gelopen, zou de ChristenUnie dan bereid
zijn geweest de plaats van D66 in te nemen? Ook die vraag is ons de
afgelopen weken vele malen gesteld. Eerlijk gezegd zagen we dat niet
zomaar gebeuren. Natuurlijk, we hebben in april 2003 gesproken over
deelname aan een kabinet met CDA en VVD. Maar, evenmin als met de
sociaal-democraten van de PvdA, is samenwerking met de liberalen van
de VVD probleemloos. Dat hangt natuurlijk samen met ons geheel eigen
politieke profiel. Ik mag er misschien aan herinneren dat de
ChristenUnie in die formatiegesprekken een lijstje met punten had waar
we toch echt wel even over moesten spreken, als het serieus zou
worden. Nou, dat werd het uiteindelijk niet, maar dat lijstje dat heb
ik nog! En dat is de laatste twee jaar bepaald niet korter geworden.
Kortom: van een even stuivertje wisselen met D66 kon geen sprake zijn.
Laat ik het maar eens hardop zeggen: als ik zo af en toe van die
hard-liberale en uitgesproken paarse geluiden van mensen als Ayaan
Hirsi Ali en Geert Dales hoor, dan denk ik met heimwee terug aan die
ouderwets-liberale, gematigde VVD van Hans Wiegel. De grote vraag is
natuurlijk bij wie Jozias van Aartsen zich het meest thuisvoelt.
Zijn gelonk naar de sociaal-liberalen van D66 stelt mij eerlijk gezegd
allerminst gerust en zou het CDA óók zorgen moeten baren! Daarom is
het ook zo onbegrijpelijk dat Balkenende eind vorig jaar al riep dat
hij na 2007 verder wil met deze coalitie. Dan gaat hij dus opnieuw met
gebonden handen de verkiezingen in. Van de VVD heb ik zon
liefdesverklaring nog niet gehoord en ook D66 hield zaterdag wijs
genoeg de handen vrij. Jan Peter, ik begrijp dat niet!
Hoe dan ook: voorlopig mag deze coalitie nog even verder. Ik hoop
vurig dat we in de tijd die Balkenende II nog rest een koerswijziging
te zien krijgen op concrete punten:
* Versterking van de hulp aan vrouwen die ongewenst zwanger zijn,
zoals die bijv. door de VBOK wordt verleend.
* Verbetering van de palliatieve zorg.
* Herstel van de koopkracht van ouderen, chronisch zieken,
gehandicapten en gezinnen.
* Een verantwoord beheer van Gods schepping: rentmeesterschap.
* Een menswaardig asielbeleid, wat ons betreft dus met een genereus
pardon voor al die uitgeprocedeerden die hier al vele jaren zijn!
* Een snelle aanpak van de dramatische omstandigheden in de
verpleeghuiszorg.
Het CDA heeft in 2003 tienduizenden stemmen van ons te leen gekregen
goed voor een paar zetels. Ik had er misschien vrede mee gehad als de
christen-democraten daar heel veel goeds mee hadden gedaan. Maar
oordeel zelf is dat zo? Na de kabinetsformatie werd ons van allerlei
kanten toevertrouwd: als jullie twee zetels meer hadden gehad, was
niet D66 maar de ChristenUnie toegetreden tot dit kabinet Daarom zeg
ik: beste kiezers, als u de christelijke politiek wéér wilt versterken
met een strategische stem: kies dan voor de ChristenUnie! En: beste
Maxime, betoon je een goed rentmeester en doe nog iets goeds met de
zetels die je te leen hebt gekregen, want over uiterlijk twee jaar
willen we ze terug!
Tot slot. Nog even geen verkiezingen dus. Maar wel een stembus en een
campagne: nl. voor het referendum over de Europese Grondwet. Als het
aan de ChristenUnie ligt, stemt u tégen. Deze Grondwet brengt het
Europa dat wij voor ogen hebben niet dichterbij. Integendeel. Een
Europa dat zn grenzen kent, een Europa dat er is voor de nationale
lidstaten en niet andersom, raakt steeds verder weg. De Bijbel
waarschuwt ons voor al te grote samenballing van macht. Dat ziet ook
op Europa. Macht is verleidelijk en kan een doel op zichzelf worden.
Dat geldt voor Brussel, maar ook voor Den Haag of voor de lokale
politiek. Het hart van de christelijke politiek is nu juist dat we
niet streven naar macht, maar de macht dienstbaar willen maken aan de
gerechtigheid. Dat is de gerechtigheid van het Koninkrijk van God. Dat
is echt politieke reformatie. En dáár ligt de missie van de
ChristenUnie!
---