Lagendijk: tijd voor klare taal over Kosovo's toekomst
Kaart van Kosovo 7 april 2005
Voor Kosovo is het nu of nooit: er moet zo snel mogelijkheid duidelijkheid
komen over de toekomstige status van de voormalige autonome provincie van
Servië. Onafhankelijkheid onder voorwaarden is de enige levensvatbare optie.
Dit is de boodschap die GroenLinks-europarlementariër Joost Lagendijk mee
terugbrengt van zijn bezoek aan het VN-protectoraat.
GroenLinkser Lagendijk was de afgelopen jaren in het Europees
Parlement verantwoordelijk voor het jaarlijkse rapport over de
Westelijke Balkan. Hij reist sinds 1999 jaarlijks naar Kosovo om ter
plekke poolshoogte te nemen.
Toekomstscenario's uitsluiten
Afgelopen week sprak hij in Pristina en Mitrovica met woordvoerders
van de Verenigde Naties en de Europese Unie, met verschillende
politieke leiders van zowel Albanezen als Serviërs en met plaatselijke
commentatoren. Zijn belangrijkste bevinding: "De EU moet zich
duidelijker uitspreken over wat we voor hebben met Kosovo: door een
aantal toekomstscenario's uit te sluiten weten de betrokkenen waar ze
aan toe zijn en kan het vinden van een bevredigende oplossing versneld
worden."
Groot-Albanië onwenselijk
Lagendijk roept de Europese Commissie en de Raad op om Albanezen en
Serviërs duidelijk te maken dat een terugkeer naar de situatie van
vóór 1999 ondenkbaar is. Dat jaar maakten NAVO-bombardementen op
Joegoslavië een einde aan de pogingen tot etnische zuivering van
Kosovo door Slobodan Milosevic en werd de provincie een
VN-protectoraat. Ook moet de EU onderstrepen dat het nooit zal
toestaan dat Kosovo aansluiting zoekt bij andere landen of gebieden in
de regio: een "Groot-Albanië" is onwenselijk. Tenslotte moet Europa
helder uitleggen dat een opdeling van Kosovo uitgesloten is. Aldus
weten alle partijen waar ze aan toe zijn als ze met elkaar rond de
tafel gaan zitten om over de toekomst van Kosovo te spreken.
Schwung
Het was Lagendijk's eerste bezoek sinds de gewelddadige onlusten in
maart vorig jaar, toen Kosovaarse Albanezen Servische huizen en kerken
in brand staken. Bij die rellen kwamen 19 mensen om het leven. Het
beeld dat Lagendijk kreeg van de ontwikkelingen sindsdien was gematigd
positief. De meeste gesprekspartners beaamden dat de coalitieregering
die sinds de verkiezingen in de herfst aan het hoofd staat van het
voorlopige Kosovaarse zelfbestuur veel bereikt heeft om aan de
criteria te voldoen die de internationale gemeenschap Kosovo heeft
opgelegd. Premier Ramush Haradinaj, premier van december 2004 tot
maart dit jaar (toen hij werd aangeklaagd door het
Joegoslavië-tribunaal in Den Haag) heeft schwung gegeven aan de
inspanningen om te voldoen aan de criteria, of "standards".
Verandering van strategie
Betreffende deze "standards", 8 in totaal op het gebied van
bescherming van minderheden, mensenrechten, democratie, de rechtstaat
en economie, moet voldoende voortgang zijn geboekt alvorens de
onderhandelingen over de uiteindelijke status van Kosovo kunnen
beginnen. Dit beleid van de VN en de EU kwam vorig jaar onder vuur te
staan: verschillende commentatoren menen dat juist duidelijkheid over
de toekomst een basis kan scheppen voor de Kosovaren om serieus te
werken aan de implementatie van de "standards". Lagendijk deelt deze
mening en zet zich in Brussel al langer in voor een verandering van
strategie in Kosovo.
Status quo helpt niemand verder
Uit gesprekken met plaatselijke Servische leiders in de gedeelde stad
Mitrovica, waar de onlusten vorig jaar uitbraken, bleek dat de
bezorgdheid onder de Servische minderheid nog groot is. Serviërs leven
in enclaves verspreid door Kosovo, bewaakt door Kfor soldaten. Zij
voelen zich bedreigd en belemmerd in hun bewegingsvrijheid. De
regering in Belgrado heeft de Kosovaarse Serviërs vorig jaar
opgeroepen de verkiezingen in Kosovo te boycotten, en sindsdien zijn
ze geheel uitgesloten van het Kosovaarse zelfbestuur. Zelf zouden veel
Kosovaarse Serviërs echter graag weer betrokken willen zijn bij het
bestuur in Pristina. Ook zij begrijpen dat de huidige status quo
niemand verder helpt. Lagendijk: "Voorwaarde van welke oplossing ook
voor Kosovo is een waterdichte waarborg dat de rechten van de
minderheid gerespecteerd worden. Als hieraan voldaan is, lijkt mij
onafhankelijkheid de enige reële toekomstoptie voor Kosovo."
«
GroenLinks