034 - Geen verschil in solidariteit vaste en tijdelijke werknemers
Datum: 30 maart 2005
Veel bedrijven maken gebruik van tijdelijke medewerkers. Zijn deze
tijdelijke krachten juist meer solidair, omdat ze uit zijn op
contractverlenging? Of minder solidair, omdat ze binnenkort toch weer weg
zijn? De literatuur bevat tegenstrijdige resultaten. Promovendus Ferry
Koster schept duidelijkheid door niet alleen de tijdelijke kracht centraal
te stellen, maar door vooral te kijken naar de sociale context waarbinnen
deze opereert. Dan blijkt het verschil tussen tijdelijke en vaste
medewerkers minimaal. De mate van solidariteit houdt geen verband met de
duur van een contract, des te meer met onderlinge relaties binnen het
bedrijf. Koster promoveert op 7 april aan de RUG.
De gedachte ligt voor de hand: een tijdelijke kracht vertoont ander
gedrag dan medewerkers met een vast contract. En dat blijkt ook uit
veel onderzoek. Probleem is alleen dat de resultaten van dit onderzoek
elkaar tegenspreken. `Dat komt', zegt Koster, `omdat je dit
onderscheid niet zo duidelijk kunt maken. Tijdelijke en vaste
medewerkers zijn geen homogene groepen.' Koster concentreert zich in
zijn onderzoek op de omstandigheden waarin de medewerker zich bevindt.
En dan vooral de interactie met andere medewerkers, want die blijkt
van grote invloed op de mate van solidair gedrag.
Conflict
De relatie met collega's kan formeel zijn, bijvoorbeeld bij nauwe
samenwerking onder grote druk. Of informeel, als collega's ook buiten
kantoortijden bij elkaar over de vloer komen. In beide gevallen is er
sprake van grote solidariteit onder collega's. Maar als mensen zowel
formeel áls informeel met elkaar omgaan, neemt de kans op solidair
gedrag af. `Formeel gedrag vraagt een sterke onderlinge controle.
Informele relaties zijn vooral gebaseerd op vertrouwen. Als mensen
elkaar graag mogen, maar ook moeten controleren, ontstaat al snel een
conflict.'
Sociale context
Hier ligt een kans voor de werkgever. Die moet goed kijken naar de
sociale context waarbinnen zowel tijdelijke als vaste krachten
opereren. `Als de leidinggevende merkt dat er veel vriendschappen zijn
binnen een team, dan kan de formele kant wat meer losgelaten worden om
in te spelen op het vertrouwen dat er in de groep is.' Deze effecten
gelden zowel voor tijdelijke als vaste werknemers. Een tijdelijke
kracht die sterk afhankelijk is van anderen in een team zal zich
daardoor ook solidair gaan gedragen.
Verleden en toekomst
Behalve tijdelijke krachten benaderen vanuit een sociale context, is
het belangrijk deze context op waarde te schatten. Koster: `Veel
onderzoekers gaan alleen uit van langdurige relaties. Terwijl het bij
onderlinge solidariteit gaat om meer dan alleen de termijn van een
arbeidsrelatie. Verleden en toekomst zijn van essentieel belang:
ervaringen van vroeger en verwachtingen voor later beïnvloeden het
gedrag van werknemers.'Als werknemers geen verleden met elkaar hebben
maar wél een toekomst, dan zijn ze geneigd zich anders op te stellen
dan wanneer ze wél een verleden hebben en géén gedeelde toekomst.
`Vooral ervaringen en gebeurtenissen in het verleden hebben grote
invloed op de solidariteit op de werkvloer. Ze zijn van veel groter
belang dan de begin- en ein ddatumvaneenarbeidsovereenkomst.'
Curriculum vitae
Ferry Koster (Idskenhuizen, 1972) studeerde Personeel en Arbeid aan de
Hanzehogeschool tot 1995 en Sociologie aan de RUG van 1995 tot 1997.
Hij verrichtte zijn promotieonderzoek bij de Faculteit der
Psychologische Pedagogische en Sociale Wetenschappen (PPSW). Koster
promoveert tot doctor in de sociale wetenschappen bij prof. dr. Karin
Sanders (TU Enschede), prof. dr. Werner Raub (UU) en prof. dr. Frans
Stokman (RUG). Koster werkt nu als postdoc aan het Amsterdams
Instituut voor Arbeidsstudies (AIAS). De titel van het proefschrift
luidt: For the time being: Accounting for inconclusive findings
concerning the effects of temporary employment relationships on
solidary behavior of employees.
Noot voor de pers
Informatie: Ferry Koster, tel.: 020 - 525 71 40, e-mail:
f.koster@uva.nl
Rijksuniversiteit Groningen