Nu al vragen bedrijven advies aan filosofen
Een filosoof aan je tekentafel
Filosofen en ethici moeten al aan de tekentafel invloed krijgen op het werk van ingenieurs, vindt techniekfilosoof prof.dr. Jeroen van den Hoven. De hoogleraar, sinds vorige week ook vaste gast in het tv-programma Nieuwslicht, houdt morgen, 1 april zijn intreerede aan de TU Delft.
Professor Jeroen van den Hoven wil mensen vooral aan het denken zetten over de ethische gevolgen van een technisch ontwerp. Iedere nieuwe techniek heeft immers maatschappelijke gevolgen en morele implicaties, die de keuzevrijheid van een gebruiker beïnvloeden.
Een voorbeeld is de introductie van een informatiesysteem in een ziekenhuis. Het is volgens Van den Hoven beter vooraf bedenken tot welke keuzes het informatiesysteem gebruikers dwingt. Wie heeft toegang tot welke patiënteninformatie en op welk moment zijn ze daar aansprakelijk voor? Dat soort vragen kan men in het ontwerp opnemen, want veel ethische vragen over verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid zijn technisch te vertalen. Doet men dat niet, dan kunnen mensen zich bij een crisis achter een ontwerpfout in het systeem verschuilen.
De rol van filosofen en ethici bij dit soort ontwerpprocessen is nu nog te gering, vindt Van den Hoven. Vaak staan ze als criticaster aan de zijlijn en praten ze achteraf mee, als het product er al ligt. Dat ligt volgens de Delftse hoogleraar overigens niet alleen aan de ontwerpafdelingen van bedrijven maar ook aan de ethici en filosofen zelf. Door vooringenomenheid krijgen technische vraagstukken van hen nog altijd relatief weinig aandacht, stelt hij.
Maar deze situatie is aan het veranderen, constateert Van den Hoven. De rol van filosofen verschuift nu naar het nadenken over de invloed van techniek op menselijk handelen, omdat iedereen ziet hoe techniek de wereld verandert en daarmee het menselijk handelen beïnvloedt. Nu al vragen bedrijven advies aan filosofen. Van den Hoven verwacht dat het over dertig jaar normaal is dat bij iedere grote introductie van een technologie vanaf het begin ook een groep filosofen wordt betrokken.
Ook binnen de TU Delft is er steeds meer aandacht voor het thema ethiek en techniek. Zo is Van den Hoven naast hoogleraar ook voorzitter van het Platform Ethiek en Techniek van de TU Delft. Dit Platform komt met een concrete voorstellen aan het College van Bestuur waarin wordt uiteengezet hoe de maatschappelijke verantwoordelijkheden van de TU het best kunnen worden gewaarborgd. Verder is Van den Hoven regelmatig in het VARA-programma Nieuwslicht te zien, waar hij in het vaste panel plaatsneemt met bekende wetenschappers.
Technische Universiteit Delft
Technische Universiteit Delft