Ingezonden persbericht
Geachte redactie,
Zojuist bereikte ons een opmerkelijk bericht. Op de Saturnus-maan
Titan is de Huygens-lander mogelijk nog actief! Huygens daalde
eerder dit jaar neer op Titan en stuurde vervolgens de eerste foto's
door van het oppervlak van deze van een dikke atmosfeer
voorziene maan.
Hoewel Huygens zijn voornaamste meetgegevens via het
Amerikaanse moederschip Cassini doorstuurde, werden de signalen
kort na de landing ook door aardse radiotelescopen opgevangen. Nu,
tweeëneenhalve maand later, zijn opnieuw zwakke piepjes van
Huygens gehoord.
Donderdagavond 31 maart staat Titan in zijn grootste oostelijke
elongatie. Dat wil zeggen dat de maan zo ver mogelijk ten oosten
('links') van Saturnus aan de hemel staat. Als Saturnus en zijn maan
de volgende dag kort na 12 uur 's middags opkomen, is de situatie
ideaal voor ontvangst door West-Europese radiosterrenwachten.
Korte tijd later draait de landingsplaats van Huygens vanaf de aarde
gezien weer voor lange tijd uit beeld.
Britse, Duitse en Nederlandse radiosterrenwachten stellen alles
in het werk de signalen van Huygens op te vangen. Omdat Saturnus
en zijn maan na opkomst slechts zeer laag boven de horizon staan,
is er veel 'signaaldemping' door onze atmosfeer. Vandaar dat het
publiek wordt opgeroepen mee te helpen. Door zoveel mogelijk
mobiele telefoons tussen 12.30 en 13.00 uur naar het oosten te
richten, wordt een reuzenantenne voor ontvangst van de signalen
van Huygens gecreeërd.
De populair-wetenschappelijke website Kennislink (www.kennislink.nl)
toont het ontvangen signaal van de gezamenlijke meting en schakelt
direct daarna door naar een live webcast met een analyse van de
metingen door radiosterrenkundigen.
Onderstaand bericht kunt u - met vermelding van www.kennislink.nl
als bron - in zijn geheel of verkort in uw publicatie opnemen.
Met vriendelijke groet,
Carl Koppeschaar
-----
Carl Koppeschaar
Hoofdredacteur Kennislink
http://www.kennislink.nl
Bezoekadres: NWO, kamer 2.11 -- Laan van Nieuw Oost-Indië 300 -- 2593 CE
Den Haag
Postadres: Kennislink -- Postbus 93138 -- 2509 AC Den Haag
T 06-20621593 -- E carl.koppeschaar@kennislink.nl
----
Luister mee naar Huygens!
Ruimtesonde op je mobiel
Je mobieltje als telescoop gebruiken? Aanstaande vrijdag kan
iedereen meeluisteren naar Huygens. Deze Europese ruimtesonde
staat sinds 14 januari op Titan. Na een reis van zeven jaar met
NASA's sonde Cassini landde Huygens op de grootste
Saturnus-maan. Met Cassini als tussenstation zond Huygens de
eerste beelden van deze maan-met-atmosfeer terug naar de aarde.
De ontwerpers dachten dat Huygens na zijn afdaling aan parachutes
maar een paar minuten zou overleven. Huygens bleef echter de
volle vijf uur dat Cassini in de buurt was gegevens sturen. Nu zijn
er aanwijzingen dat Huygens nog steeds actief is!
Als Huygens nog steeds meetgegevens uitzendt, vormen die een
schat aan informatie over de omstandigheden op Titan. Astronomen
over de hele wereld willen Huygens' radiosignaal dan ook zo snel
mogelijk opvangen, omdat elke dag de laatste kan zijn dat de
sonde nog energie heeft. Om het extreem zwakke radiosignaal
op te vangen is de hulp van het publiek nodig. Allemaal om half
één naar buiten voor de Huygens-meting!
Nederland en België liggen het gunstigst
Aanstaande vrijdag komt Saturnus omstreeks 12.18 uur boven
de oostelijke horizon op. Titan, die om Saturnus draait, is dan
juist met de landingsplek van Huygens naar de aarde toe gekeerd.
Om iets van de geluidssignalen op te vangen, draaien de grote
radiosterrenwachten in Duitsland, Drenthe en Engeland hun
schotels in oostelijke richting. Toch is de combinatie van al die
radiotelescopen waarschijnlijk niet genoeg om de zwakke
radiozender van Huygens op te pikken. Huygens heeft namelijk
maar het vermogen van een mobiel telefoontje en staat op een
miljard kilometer van de aarde.
Om zeer zwakke signalen op te vangen koppelen sterrenkundigen
wel vaker allerlei radiotelescopen aan elkaar. Maar vrijdag staat
een groot deel van de beschikbare schotels - in Noord- en
Zuid-Amerika, Hawaii en Australië - aan de verkeerde kant van
de planeet. Alleen West-Europa krijgt Titan even in het vizier.
Reuzenantenne Nederland
Geen probleem: met hulp van de bevolking kan er toch gemeten
worden. Bijna iedereen heeft namelijk een mobiele telefoon.
Mobiele telefoons zijn gevoelig voor radiosignalen. Via straalzenders
communiceren ze met telecommunicatiesatellieten. Omdat deze
satellieten het signaal weer terugkaatsen naar het aardoppervlak,
kunnen grondstations voor satellietcommunicatie maar óók
radiosterrenwachten, die vaak nog grotere schotelantennes
gebruiken, het opvangen. Door alle mobiele telefoons te laten
samenwerken, kunnen Nederland en België één gigantische
radiotelescoop vormen.
Als mensen tussen 12.30 en 13.00 uur de straat op gaan en
hun mobieltje richten naar het oosten, werken die tienduizenden
mobieltjes samen als één grote radiospiegel. Het zwakke
Huygenssignaal kaatst dan via de ruimte terug naar het oosten
van ons land, waar het terecht komt bij de Drentse
syntheseradiotelescoop. De verhoogde opbrengst zorgt ervoor
dat deze telescopen het Huygens-signaal luid en duidelijk
ontvangen. Hopelijk kunnen sterrenkundigen er door deze
versterking achter komen wat Huygens de laatste maanden
is overkomen.
Wat moet ik doen?
"Wie mee wil doen hoeft geen half uur lang met de arm
omhoog te staan; dat houdt niemand vol," vertelt de Nederlandse
sterrenkundige prof.dr. Karel Scharrekop. "Wie mee wil helpen
met de Huygens-meting hoeft tussen half één en één uur
's middags maar vijf minuutjes de straat op - langer mag natuurlijk
ook. Gemiddeld staan er dan altijd genoeg mensen om het
Huygens-signaal te versterken."
"Iedere Huygens-meter moet zijn mobiele telefoon naar het
oosten richten. Dat is ruwweg naar links als je neus naar de zon
wijst. Huygens-meters moeten dicht bij elkaar gaan staan, één
armlengte afstand is ideaal. Dat is namelijk ongeveer de golflengte
van de Huygens-radio. Als de mobieltjes op die afstand van
elkaar worden gehouden, werkt de menigte als een optimale
reflector. Neem de hele schoolklas mee het schoolplein op,
of sleep de collega's vijf minuutjes naar buiten voor een
pauze - en een unieke meting!"
Kennislink (www.kennislink.nl) toont van 12.30 tot 13.00 uur
het signaal van de gezamenlijke meting en schakelt direct
daarna door naar een live webcast met de analyse van de
metingen door radioastronomen.
-----
Bijschrift illustratie:
Door samen te werken ontstaat een grote radioreflector met
als brandpunt de syntheseradiotelescoop in Drenthe. Ook
radiotelescopen in Engeland (Jodrell Bank) en Duitsland
(Effelsberg) doen mee aan de Huygens-meting.
Bron: SciCAD
-----