Vliegen op de Nachtwacht
Maastrichtse collecties in oorlogstijdMAASTRICHT, 20050316 -- Bij velen is wel bekend dat de belangrijkste Nederlandse kunstcollecties tijdens een deel van de Tweede Wereldoorlog veilig opgeslagen lagen in een speciaal voor dat doel gebouwde kluis in de Sint-Pietersberg. Veel minder bekend is dat ook een deel van de collecties van het Natuurhistorisch Museum Maastricht in die kluis de oorlog doorbracht. Letterlijk bovenop ... de Nachtwacht!
Dat zich in Limburg de beroemde insectencollecties van Pater Wasmann en Pater Schmitz bevinden, wist professor Hans Bischoff van de Berlijnse Universiteit als geen ander. Ook Heinrich Himmler, Reichsführer SS en amateur entomoloog, had zijn zinnen gezet op de Limburgse collecties. Immers, met bijna 3.500 verschillende mierensoorten geeft de collectie Wasmann een vrijwel compleet en wereldwijd overzicht van alle tot dan toe bekende mieren terwijl de collectie Schmitz dit aanvult met talloze 'phoriden', kleine gebochelde vliegjes die soms met mieren samenleven.
Professor Bisschoff bezoekt Maastricht in september 1942 namens de Himmler-organisatie met als opdracht de beide collecties naar Duitsland te brengen. Maar hij moet met lege handen terugkeren. Het museum ziet de bui hangen en verplaatst de collectie Wasmann naar de verwarmde kelders van het stadhuis. In maart 1943 meldt professor Bisschoff zich weer in Maastricht in gezelschap van een gewapende S.S.-er, nu met de opdracht van niemand minder dan de Reichskommissar om de beide verzamelingen op transport naar Duitsland te stellen. De collectie Wasmann wordt inderdaad naar Berlijn gebracht ...
Bisschoff denkt dat hij ook de collectie Schmitz te pakken heeft, want hij neemt 6 dozen met vliegjes mee. Wat hij niet weet is dat er nog 40 dozen zijn, die in het grootste geheim verborgen zijn in de kluis in de St. Pietersberg. Daar staan ze veilig in een rieten mand, bovenop ... het beroemdste schuttersstuk van Rembrandt, de (opgerolde) Nachtwacht. Ondertussen verbazen Bisschoff en Himmler zich over het feit dat de wereldberoemde collectie Schmitz maar uit 6 dozen bestaat
De beide collecties komen door bemiddeling van de Amerikaanse majoor John Wendell Bailey, als vlektyfuscontroleur gestationeerd in Maastricht, weer veilig terug in Maastricht. Lef en list waren daarbij noodzakelijk, want de collectie Wasmann stond in de Russische zone van Berlijn. Als blijk van waardering ontving Bailey niet alleen een onderscheiding van de stad Maastricht maar benoemt de Nederlandse regering hem tot Ridder in de orde van Oranje-Nassau.
In een kleine tijdelijke expositie in het Natuurhistorisch Museum Maastricht is, in samenwerking met de Stichting Regeling Recreatief Berglopen, vanaf dinsdag 29 maart maart het tot nu toe vrijwel onbekende verhaal van de Maastrichtse collecties in oorlogstijd nog tot 15 oktober te zien. Maandag tot en met vrijdag van 10 tot 17 uur en in het weekend van 14 tot 17 uur.
Ingezonden persbericht