Van Gogh Museum


Amsterdam, 3 januari 2005

Eerste overzichtstentoonstelling Egon Schiele in Nederland in Van Gogh Museum

Beeldende kunst, performances en dans in totaalproject rond Weense Expressionist

Van 25 maart tot en met 19 juni 2005 is in het Van Gogh Museum een tentoonstelling te zien over de Weense Expressionist Egon Schiele (1890-1918). Meer dan 100 werken, voornamelijk gouaches, aquarellen en tekeningen, worden bijeengebracht. Het is de eerste overzichts-tentoonstelling over Schiele in Nederland. Naast Schiele's expressieve kunst staan performances en dansvoorstellingen van Marina Abramovic en Dansgroep Krisztina de Châtel op het programma. Nooit eerder was podiumkunst onderdeel van een expositie in het Van Gogh Museum. Aanvankelijk werd het enfant terrible van de Weense avant-garde sterk beïnvloed door het werk van de meer symbolistisch georiënteerde en om zijn weelderige ornamentatie bekend staande Gustav Klimt, maar al snel ging Schiele zijn eigen weg. Toen Schiele in 1918 op 28-jarige leeftijd aan de gevolgen van de Spaanse griep bezweek, liet hij een indrukwekkend, maar aan forse kritiek onderhevig oeuvre na.

Hij kwam op uitzonderlijk vroege leeftijd tot artistieke wasdom. Zo was Schiele nauwelijks twintig jaar oud toen hij in 1910 zijn eerste baanbrekende expressionistische werken maakte. Zijn emotionele ontwikkeling verliep evenwel heftig en meer dan andere kunstenaars hield hij zich bezig met de psychologische problemen en de seksuele obsessies van de vroege volwassenheid.

Zijn thema's erotiek, seksualiteit en dood - die zelfs vandaag de dag nog kunnen choqueren - veroorzaakten een groot schandaal in het Wenen van het begin van de 20ste eeuw. Ze leidden in 1912 onder meer tot een gevangenisstraf van vierentwintig dagen omdat Schiele pornografische tekeningen van minderjarigen zou hebben vervaardigd. Deze ingrijpende gebeurtenis zou hem nog maanden na zijn vrijlating achtervolgen en ook artistiek tijdelijk ontredderen.

Schiele maakte ook veel indringende portretten. Hij wilde niet zozeer het uiterlijk van de geportretteerde weergeven, maar probeerde vooral zijn of haar innerlijk bloot te leggen. Terwijl Klimt realistisch uitgebeelde gezichten en handen contrasteerde met decoratieve kleding, zette Schiele de expressionistische gelaatstrekken van zijn onderwerp af tegen de lege zwartheid van de kleren. In de tentoonstelling zijn hiervan enkele fraaie voorbeelden te zien.

Tegenwoordig is Schiele het bekendst om zijn vrouwelijke naakten, maar bijzonder indrukwekkend zijn ook de mannelijke lichamen en naakte zelfportretten. Zo genadeloos eerlijk als Egon Schiele onderzochten weinig kunstenaars zichzelf. In een opmerkelijke serie zelfportretten mat hij zich een veelheid aan identiteiten aan: de verwijfde, de elegante, de dandy, de bange, de gekwelde, de onzekere, de stoïcijn, de kwade, de mooie en de lelijke.

Zijn beslissing om in 1915 te trouwen, was tevens een keuze om terug te keren in de schoot van de burgerlijke maatschappij. Sindsdien verloor Schiele's werk zijn kenmerkende grilligheid. Hoewel naakten, portretten, landschappen en allegorieën nog steeds de belangrijkste plaats innamen, reduceerde een toegenomen realisme de angst die Schiele's erotische onderwerpen ooit hadden opgeroepen. De toeschouwer werd niet langer deelnemer aan een seksueel verkenningsproces, maar slechts een voyeur.

In een aantal werken in de tentoonstelling is de invloed van Vincent van Gogh herkenbaar. Zo is Schiele's Kamer in Neulengbach geïnspireerd door Van Goghs De slaapkamer (1888), waarvan een versie was geëxposeerd op de Weense Kunstschau in 1909, waar Schiele het doek uitgebreid kon bestuderen. Ook Van Goghs Zonnebloemen fascineerden Schiele in het bijzonder.

Egon Schiele wordt georganiseerd in samenwerking met de Albertina in Wenen, die de belangrijkste collectie werken op papier van de kunstenaar beheert, en is samengesteld door tentoonstellingsconservator Edwin Becker van het Van Gogh Museum.

Schiele / Abramovic / De Châtel

Als onderdeel van de expositie worden op uitnodiging van het Van Gogh Museum live performances en dansvoorstellingen van Marina Abramovic en Dansgroep Krisztina de Châtel uitgevoerd in de tentoonstellingszalen. Hun gedeelde fascinatie voor het menselijke lichaam verbindt hun werk met dat van Schiele. De Châtel en Abramovic worden ook nauw betrokken bij de inrichting van de tentoonstelling, waarvoor Peter de Kimpe de art director is.

Tijdens de expositie zal elke dag doorlopend een performance te zien zijn door leden van de Independent Performance Group (IPG) onder leiding van Marina Abramovic. Daarnaast maakt Dansgroep Krisztina de Châtel een choreografie, die tweemaal per dag in de expositieruimte zal worden uitgevoerd. Op iedere vrijdagavond (om 20.15 uur) en elke zondagmiddag (om 16 uur) staat de extra dansvoorstelling Gradual and Persistent Loss of Control op het programma (duur: circa 45 minuten). In de toegangsprijs van het museum (volwassene ¤ 10, Museumkaart gratis) zijn de performances en dans inbegrepen.

Publicatie

Bij de tentoonstelling verschijnt de publicatie Egon Schiele. Liefde en dood, geschreven door Schiele-specialist Jane Kallir, Van Gogh Museum / Hatje Cantz, 160 pagina's, 100 kleuren- en 40 z/w-afbeeldingen, gebonden, ¤ 29,50. Het boek wordt in het Nederlands (ISBN 90 400 9065 3), Engels (ISBN 3 7757 1528 2), Frans (ISBN 2 07 011807 X) en Duits (ISBN 3 7757 1527 4) gepubliceerd. In de museumeditie (uitsluitend in het Nederlands en Engels verkrijgbaar in de museumwinkel en via www.vangoghmuseumshop.com) is een hoofdstuk gewijd aan de gezamenlijke productie van Marina Abramovic en Dansgroep Krisztina de Châtel. Prijs: ¤ 24,50.

Voor meer informatie en beeldmateriaal kunt u contact opnemen met de afdeling Voorlichting van het Van Gogh Museum: +31 (0)20 570 52 92 of e-mailen naar pressoffice@vangoghmuseum.nl.

Voor informatie over Dansgroep Krisztina de Châtel en Marina Abramovic kunt u terecht bij: Nanja Ruiter, +31 (0)20 669 57 55 of e-mailen naar nanja@dechatel.nl.

Heidi Vandamme
Persvoorlichter / Press Officer
Van Gogh Museum
Postbus 75366
1070 AJ Amsterdam
Netherlands

+31 (0)20 5705 292
fax 570 5266
www.vangoghmuseum.nl

Nu in het Van Gogh Museum / Now in the Van Gogh Museum

L'Art Nouveau
La Maison Bing / The Bing empire
26.11.04 - 27.02.05

Van Gogh koopt bij Bing / Van Gogh buys at Bing's
26.11.04 - 27.02.05

Het Van Gogh Museum is elke vrijdagavond geopend tot 22 uur The Van Gogh Museum is open until 10 p.m. every Friday