Groen!

PERSCONFERENTIE |

Brussel, 24 maart 2005

Vera Dua, Voorzitter Groen!
Mieke Vogels, Vlaams volksvertegenwoordiger Groen!

Persdienst Groen! Ron Hermans - woordvoerder Sergeant De Bruynestraat 78-82 | 1070 Anderlecht | tel 02 219 19 19 | fax 02 223 10 90 | gsm 0473 90 30 66

e-mail pers@groen.be | persteksten http://www.groen.be/pers/

Elke progressieve stem telt: Groen! wil lijstenverbinding in Vlaams kiesdecreet

Meer democratie, meer progressieve samenwerking, minder Vlaams Belang. Dat is de essentie van een brief van Groen!-voorzitter Vera Dua aan de voorzitters van alle democratische partijen. Dua roept haar collega-voorzitters op om via een verandering van de Vlaamse gemeentekieswet lijstenverbinding bij de komende gemeenteraadsverkiezingen mogelijk te maken. Groen! dient hieromtrent een voorstel tot decreet in bij het Vlaams parlement. Dat decreet kan nog in juni dit jaar door het Vlaamse parlement worden gestemd. De lijstenverbinding tussen democratische partijen is het beste wapen tegen de opkomst van het Vlaams Belang. Het zorgt er tevens voor dat kiezers de keuzemogelijkheid blijven houden tussen verschillende progressieve, democratische partijen. Het zorgt ervoor dat elke stem nuttig is, dat de eigenheid van elke partij aan de kiezer kan worden voorgelegd. Kortom, het versterkt de democratie, aldus Groen!-voorzitter Vera Dua.

Groen! kiest met het indienen van een lijstenverbindingsdecreet resoluut voor meer democratie. Burgers moeten bij verkiezingen hun stem maximaal kunnen laten gelden. Zij moeten kunnen kiezen tussen meerdere democratische partijen; die ieder hun eigenheid kunnen bewaren. Dit is niet altijd evident. Momenteel zitten er een aantal belemmeringen ingebakken in ons kiessysteem waardoor bepaalde stemmen verloren gaan. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer mensen kiezen voor een partij die (net) geen zetel haalt. Of wanneer er een aantal stemmen tekort zijn voor het behalen van een volgende zetel. Met deze stemmen wordt dan in feite geen rekening meer gehouden bij de toewijzing van de mandaten. Meer zelfs, de totale zetelverdeling kan zo uitdraaien, dat ondanks veel reststemmen bij bijvoorbeeld progressieve partijen toch een laatste hangende zetel terecht komt bij een conservatieve partij!. Een lijstenverbinding tussen de democratische partijen zorgt er alvast voor dat extreemrechts, in casu het Belang, niet gaat lopen met stemmen van kiezers die helemaal niet op deze antidemocratische partij willen stemmen, stelt Vera Dua.

Front vormen tegen Extreem Rechts Dit heeft ook veel te maken met het feit dat ons kiesstelsel bij de gemeenteraadsverkiezingen helemaal niet evenredig is. Het aantal zetels gaat namelijk niet gelijk op met het aantal stemmen. Er wordt gewerkt met coëfficiënten en kiesdelers: het zogenaamde systeem Imperiali (dat werkt met een delerreeks 1, 1^1/2, 2, 2^1/2, 3, 3^1/2, 4, 4^1/2). Het gevolg is dat de grootste partij het meest wordt bevoordeligd en navenant makkelijker meer zetels in de wacht sleept. Eigenlijk zou dit ook ten gronde moeten gewijzigd worden, stelt Vlaams volksvertegenwoordiger Mieke Vogels. Maar tegelijkertijd moeten we ervoor zorgen dat er niet wordt geknabbeld aan de diversiteit binnen het politieke landschap. Kiezers mogen de mogelijkheid niet verliezen om duidelijke accenten te leggen aan de progressieve of aan de meer conservatieve zijde van het politieke spectrum. Kiezers moeten de mogelijkheid hebben om te kiezen voor een onafhankelijke groene partij. Ze moeten zich kunnen uitspreken voor de eigenheid van Groen!. Wanneer de keuze wordt verengd tot een zeer ruwe keuze tussen grote ideologische blokken, zijn we fout bezig. De kiezer zelf krijgt er minder zicht op en verliest een deel van zijn of haar impact. De voorbije jaren stond de politieke versnippering hoog op de politieke agenda, stelt Vogels. Maar in de praktijk waren er maar vijf lijsten die meedongen naar de gunst van de kiezer bij de Vlaamse parlementsverkiezingen. Als men het aantal politieke partijen bij verkiezingen nog verder wil terugdringen, komt men uiteindelijk zeer dicht bij een tweepartijenmodel. En in een dergelijk model ontstaat er een nog groter democratisch deficit!

Voor Groen! is meer democratie, meer progressieve samenwerking, minder Belang het uitgangspunt om resoluut te kiezen voor een systeem van lijstenverbinding. Het systeem werkt perfect in het buitenland, weet Dua. In Nederland en Zwitserland verbinden partijen zich al jaren aan elkaar. Het heeft het voordeel dat de partijen zich mét hun eigen identiteit aan de kiezer kunnen presenteren; het biedt de kiezer voldoende keuzemogelijkheid én de garantie dat zijn stem telt.

Lijstenverbindingen als alternatief Vandaar dat Groen! een wijziging voorstelt van het Vlaamse gemeentekiesdecreet. De groene partij legt een voorstel tot decreetswijziging neer in het Vlaams parlement. Dit voorstel kan gekoppeld worden aan de parlementaire discussie over het gemeentedecreet en het gemeentekiesdecreet. Het moet het mogelijk maken dit systeem van lijstenverbinding voor een allereerste keer te hanteren bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006. Dergelijk systeem garandeert de kiezer de grootst mogelijke openheid én de grootst mogelijke keuzemogelijkheid. Ook in het Brusselse Gewest bestaat het systeem voor de verkiezingen van het Brusselse parlement. Het kan dus. En het heeft enkel maar democratische voordelen. De kiezer weet als hij of zij gaat kiezen, dat bepaalde lijsten een verbinding zijn aangegaan en met wie. Het gevolg is dat stemmen die niet nuttig zijn om één van de partijen in een lijstenverbinding aan een eerste of een bijkomende zetel te helpen, doorschuiven naar de partij waarmee een verbinding werd aangegaan.

Het systeem werkt als volgt:
1. Partijen leggen bij het indienen van de lijsten een wederzijdse verklaring af van lijstenverbinding

2. De zetels worden na de verkiezingen eerst verdeeld over de verschillende groepen van lijsten, en dat volgens het geldende kiesstelsel (in het geval van de gemeenteraadsverkiezingen is dit nog altijd het stelsel Imperiali)

3. De zetels behaald door de verschillende groepen van lijsten worden vervolgens binnen die groepen verdeeld, eveneens volgens het geldende kiesstelsel (nu Imperiali)

4. De toewijzing van zetels aan personen gebeurt nadat duidelijk is geworden hoeveel zetels elke lijst krijgt. Daarbij spelen voorkeurstemmen een belangrijke of - als het effect van de lijststem geheel wordt geneutraliseerd een alles bepalende rol.

Kleur bekennen Groen!-voorzitter Vera Dua nodigt in een persoonlijke brief de voorzitters van alle democratische partijen uit zich achter dit voorstel te scharen. Ik reik dan ook de hand naar mijn SPA-, VLD- en CD&V collega-voorzitters om resoluut te kiezen voor een versterking van de democratie. Ik nodig SPA-voorzitter Steve Stevaert uit om daadwerkelijk te komen tot progressieve samenwerking. Ik offreer hem met dit voorstel een concrete mogelijkheid om progressieve stemmen niet naar extreemrechts te laten gaan én om de progressieve kiezer een duidelijke keuze aan te bieden bij de komende verkiezingen.

Bijlage:

Tekst huidige gemeentekieswet:

Art. 55. Het stemcijfer van iedere lijst wordt bepaald door de optelling van het getal der stembiljetten waarop een geldige stem is uitgebracht bovenaan op die lijst of op een of meer kandidaten van die lijst.

Alleenstaande kandidaten worden geacht ieder een afzonderlijke lijst te vormen.

Art. 56. Het hoofdstembureau deelt het stemcijfer van iedere lijst achtereenvolgens door 1; 1 ½; 2; 2 ½; 3; 3 ½; 4; 4 ½; enz. en rangschikt de quotiënten in de volgorde van hun belangrijkheid, totdat er voor alle lijsten samen zoveel quotiënten worden bereikt als er leden te kiezen zijn.

De verdeling over de lijsten geschiedt door aan iedere lijst zoveel zetels toe te kennen als haar stemcijfer quotiënten heeft opgeleverd, gelijk aan of hoger dan het laatst gerangschikte quotiënt, behoudens toepassing van artikel 168 van het Kieswetboek.

Indien een lijst meer zetels verkrijgt dan zij kandidaten telt, worden de niet toegekende zetels gevoegd bij die welke aan de overige lijsten toekomen; de verdeling over deze lijsten geschiedt door voortzetting van de in het eerste lid omschreven bewerking, zodat voor ieder nieuw quotiënt een zetel wordt toegekend aan de lijst waartoe het behoort.

Art. 57. Wanneer het aantal kandidaten van een lijst gelijk is aan het aantal zetels dat aan die lijst toekomt, zijn al die kandidaten gekozen.

Is het eerste van die aantallen groter dan het tweede, dan worden de zetels toegekend aan de kandidaten in afnemende grootte van het aantal stemmen dat zij hebben behaald. Bij gelijk stemmenaantal is de volgorde van voordracht op de lijst beslissend. Alvorens de gekozenen aan te wijzen, kent het hoofdbureau aan de kandidaten individueel de helft van het aantal stemmen toe ten gunste van de volgorde van voordracht. Deze helft wordt vastgesteld door het product van de vermenigvuldiging van het aantal stembiljetten met een lijststem, bedoeld in artikel 50, § 1, tweede lid, 1°, en het aantal door deze lijst behaalde zetels, te delen door twee.

De in het vorige lid bedoelde toekenning gebeurd door overdracht. De toe te kennen stembiljetten worden toegevoegd aan de naamstemmen die de eerste kandidaat van de lijst heeft behaald, voor wat nodig is om het verkiesbaarheidscijfer dat specifiek is voor elke lijst, te bereiken. Is er een overschot, dan wordt het op gelijkaardige wijze toegekend aan de tweede kandidaat, vervolgens aan de derde en zo verder, totdat de helft van het aantal gunstige stemmen voor de volgorde van voordracht, zoals die bepaald is in het vorige lid, uitgeput is.

Het verkiesbaarheidscijfer dat specifiek is voor elke lijst, wordt bereikt door het product van de vermenigvuldiging van het verkiezingscijfer van de lijst zoals het bepaald is in artikel 55, en het aantal zetels dat aan die lijst toegekend is, te delen door het aantal zetels dat toekomt aan die lijst, vermeerderd met een eenheid.

Wanneer het aantal kandidaten van een lijst lager is dan dat van de aan de lijst toekomende zetels, zijn die kandidaten allemaal gekozen en worden de overblijvende zetels toegekend overeenkomstig artikel 56, derde lid.

Art. 57bis. De eventuele decimalen van het quotiënt dat verkregen wordt enerzijds door de in artikel 57, tweede lid, bedoelde verrichting uit te voeren, en anderzijds door de in artikel 57, vierde lid bedoelde verrichting uit te voeren, worden afgerond naar de hogere eenheid, ongeacht het feit of zij al dan niet 0,50 bereiken.

Art. 58. Voor elke lijst waarop een of meer kandidaten gekozen zijn overeenkomstig artikel 57, worden de niet gekozen kandidaten die het grootste aantal stemmen hebben behaald, of bij gelijk stemmenaantal, in de volgorde van inschrijving op het stembiljet, eerste, tweede, derde enz. opvolger verklaard.

Voorafgaandelijk aan hun aanwijzing gaat het hoofdbureau, nadat het de verkozenen heeft aangewezen, over tot een nieuwe individuele toekenning aan de niet-gekozen kandidaten, van de helft van het aantal stemmen die gunstig zijn voor de volgorde van voordracht, zoals bepaald is in artikel 57, tweede lid, waarbij die toekenning op dezelfde manier gebeurt als voor de aanwijzing van de verkozenen, maar beginnende bij de eerste niet-gekozen kandidaat, in de volgorde van inschrijving op het stembiljet.

Voorstel van decreet

Art. 1

Invoegen van een nieuw artikel XX, luidende: Binnen zeven dagen die volgen op de definitieve vaststelling van de lijsten, kunnen twee of meer lijsten van kandidaten een wederzijdse verklaring van lijstenverbinding doen met het oog op toepassing van artikel 56. Een lijst waarvoor geen verklaring van lijstenverbinding wordt afgelegd, wordt geacht een groep te vormen met het oog op toepassing van artikel 56.

Art. 2 Invoegen van een nieuw artikel 55bis, luidende:

Het stemcijfer van een groep wordt gevormd door de optelling van de stemcijfers van de verschillende lijsten die overeenkomstig artikel XX een wederzijdse verklaring van lijstenverbinding hebben afgelegd met het oog op toepassing van artikel 56.

Art. 3 Vervangen van artikel 56 door: Het hoofdstembureau deelt het stemcijfer van iedere groep achtereenvolgens door 1; 1 ½; 2; 2 ½; 3; 3 ½; 4; 4 ½; enz. en rangschikt de quotiënten in de volgorde van hun belangrijkheid, totdat er voor alle groepen samen zoveel quotiënten worden bereikt als er leden te kiezen zijn.

De verdeling over de groepen geschiedt door aan iedere groep zoveel zetels toe te kennen als haar stemcijfer quotiënten heeft opgeleverd, gelijk aan of hoger dan het laatst gerangschikte quotiënt, behoudens toepassing van artikel 168 van het Kieswetboek.

Indien een groep meer zetels verkrijgt dan zij kandidaten telt, worden de niet toegekende zetels gevoegd bij die welke aan de overige groepen toekomen; de verdeling over deze groepen geschiedt door voortzetting van de in het eerste lid omschreven bewerking, zodat voor ieder nieuw quotiënt een zetel wordt toegekend aan de groep waartoe het behoort.

Art. 4

Invoegen van nieuw artikel 56bis

Het hoofdstembureau verdeelt vervolgens, indien nodig, de zetels die elke groep van lijsten aldus behaald heeft, onder de lijsten waaruit de groep bestaat. Het hoofdstembureau deelt hiertoe het stemcijfer van iedere lijst achtereenvolgens door 1; 1 ½; 2; 2 ½; 3; 3 ½; 4; 4 ½; enz. en rangschikt de quotiënten in de volgorde van hun belangrijkheid, totdat er voor alle lijsten van de betreffende groep samen zoveel quotiënten worden bereikt als er zetels aan de groep van lijsten toegekend zijn. De verdeling over de lijsten geschiedt door aan iedere lijst zoveel zetels toe te kennen als haar stemcijfer quotiënten heeft opgeleverd, gelijk aan of hoger dan het laatst gerangschikte quotiënt, behoudens toepassing van artikel 168 van het Kieswetboek. Indien een lijst meer zetels verkrijgt dan zij kandidaten telt, worden de niet toegekende zetels gevoegd bij die welke aan de overige lijsten van de groep toekomen; de verdeling over deze lijsten geschiedt door voortzetting van de in het tweede lid omschreven bewerking, zodat voor ieder nieuw quotiënt een zetel wordt toegekend aan de lijst waartoe het behoort.