Ministerie van Economische Zaken
Persbericht ministerraad
18 maart 2005
Kabinet akkoord met wetsvoorstel splitsing energiebedrijven
De ministerraad heeft op voorstel van minister Brinkhorst van Economische
Zaken ingestemd met een wetsvoorstel waarin de splitsing van de
energiebedrijven wordt geregeld. Dit wetsvoorstel heeft als doel de
onafhankelijkheid van het beheer van elektriciteits- en gasnetten
structureel te borgen. Niet langer zal zijn toegestaan dat netbeheerders
aan de ene kant en producenten, leveranciers en handelaren aan de andere
kant onderdeel uitmaken van één energiebedrijf. Ook wordt in het
wetsvoorstel geregeld dat het beheer van netten met een spanningsniveau van
110 en 150 kilovolt moet worden overgedragen aan TenneT, de beheerder van
het landelijke hoogspanningsnet. Daardoor wordt het beheer van alle
elektriciteitsnetten die de ruggengraat van de Nederlandse
elektriciteitsvoorziening vormen, in één hand gebracht. TenneT is hierdoor
beter in staat zo nodig in te grijpen in het belang van de
leveringszekerheid.
Waarom splitsen
In de toelichting bij het wetsvoorstel benadrukt het kabinet dat het doel
van het energiebeleid een efficiënte, betrouwbare en duurzame
energievoorziening is tegen zo laag mogelijke maatschappelijke kosten.
Splitsing van de regionaal geïntegreerde energiebedrijven leidt tot een
onafhankelijk beheer van de distributienetten voor elektriciteit en gas.
Daardoor ontstaat een eerlijker concurrentie tussen partijen die over deze
netten hun elektriciteit en gas leveren. De toezichthouder DTe zal als
gevolg van de splitsing ook eenvoudiger toezicht kunnen houden op de
efficiëntie en de kwaliteit van het netbeheer. Hoewel aanvullende
regelgeving hier ook verbetering in zou kunnen aanbrengen, zal dit nooit
helemaal leiden tot de gewenste situatie, aldus Brinkhorst. Daarnaast
zouden de nalevings- en handhavingslasten verder stijgen. De consument is
op termijn het meeste gebaat bij splitsing.
Het kabinet wijst ook op de trend in Europa van fusies en concentraties in
de energiewereld. Nederlandse energiebedrijven zullen volgens het kabinet
deel gaan uitmaken van internationale ondernemingen die met elkaar
concurreren op de verschillende markten binnen Europa. De Nederlandse
bedrijven zijn in die context met of zonder netten kleine spelers. In dit
proces van internationalisering is een structurele borging van
onafhankelijk netbeheer gezien vanuit het publieke belang van de
energievoorziening in Nederland noodzakelijk. Via de onafhankelijke netten
kunnen (internationale) energiebedrijven concurreren om marktaandeel op de
Nederlandse markt.
Verder wijst de minister erop dat als gevolg van splitsing provincies en
gemeenten de zelfstandige mogelijkheid krijgen om volledig afstand te doen
van hun aandelen in de commerciële delen van het energiebedrijf, zoals
productie, handel en levering. Vanwege het risicovolle karakter van deze
activiteiten na de liberalisering, willen veel gemeenten en provincies
hiervan afstand doen.
Leveringszekerheid
De betrouwbaarheid en kwaliteit van de elektriciteits- en gasnetten wordt
door de centralisatie van het beheer van de hoogspanningsnetten en de
versterking van de onafhankelijkheid van de distributienetten vergroot. Als
gevolg van de splitsing kunnen bedrijven de Nederlandse netten niet meer
aanwenden voor het aantrekken van financieringen voor investeringen in
productiecapaciteit. Dit leidt echter niet tot directe gevaren voor de
leveringszekerheid. Investeringen in productiecapaciteit worden bepaald
door de werking van de markt en het investeringsklimaat en niet door het
toevallige bezit van netten.
Diverse partijen die niet door het splitsingsvoorstel worden geraakt,
willen in Nederland investeren. Daarnaast bestaat de kans dat bedrijven die
nu beschikken over grootschalige productiecapaciteit maar die in de
toekomst de financieringscapaciteit van de netten zullen moeten missen,
versneld deel zullen gaan uitmaken van internationale concerns die wel
voldoende kapitaalkrachtig zijn. Verder is in de energiemarkt ook een
belangrijke rol weggelegd voor investeringen in kleinschalige
productiecapaciteit, zoals warmtekrachtkoppeling en duurzame
energieopwekking. Er zijn al veel bedrijven zonder netten die dit doen.
Alternatieven onderzocht
Met name de vier grootste bedrijven op de energiemarkt hebben zich vanaf
het begin verzet tegen de splitsing, vanwege de gevolgen voor de financiële
slagkracht van de bedrijven. Gemeenten en provincies die aandeelhouder van
de energiebedrijven zijn, blijken verdeeld in hun opvattingen over
splitsing. Het verzet van de bedrijven en de verdeeldheid van de
aandeelhouders zijn voor het kabinet aanleiding geweest om - mede op
aandrang van de Tweede Kamer - naar alternatieven voor splitsing te zoeken.
In dat licht hebben de afgelopen maanden verkennende gesprekken met de
bedrijven plaatsgevonden. Deze hebben echter niet geleid tot een goed
alternatief waarvoor draagvlak is bij zowel bedrijven, aandeelhouders en
politiek. Voor de bedrijven is essentieel dat de netten onderdeel kunnen
blijven uitmaken van het energiebedrijf. De publieke aandeelhouders kunnen
zich dan echter niet volledig terugtrekken uit commerciële delen van het
energiebedrijf. Daarnaast zouden veel extra regels en toezicht nodig zijn
om de onafhankelijkheid van het netbeheer te waarborgen.
De ministerraad heeft ermee ingestemd dat het wetsvoorstel voor advies aan
de Raad van State zal worden gezonden. De tekst van het wetsvoorstel en van
het advies van de Raad van State worden pas openbaar bij indiening bij de
Tweede Kamer.
RVD, 18.03.2005
Ministerie van Algemene Zaken