Den Haag, 15 maart 2005
Wetsvoorstel nieuwe WAO onnodig en ongewenst
De Tweede Kamer heeft het wetsvoorstel voor een nieuwe WAO ontvangen. Met dat wetsvoorstel wil het kabinet bereiken dat het aantal arbeidsongeschikten beperkt blijft. De PvdA zal het wetsvoorstel zeer kritisch bestuderen. De eerste indruk is dat het voorstel niet leidt tot extra besparingen en de werkhervatting niet of nauwelijks stimuleert. Sterker: het voorstel zal veel extra bureaucratie met zich meebrengen. Dit wetsvoorstel schiet zijn doel voorbij en creëert een uitkeringsmoeras in plaats van een springplank naar werk en participatie , aldus PvdA-woordvoerder Jet Bussemaker.
Geen extra opbrengsten
· Het wetsvoorstel leidt vrijwel niet tot extra besparingen. Het kabinet verwacht in 2010 0,4 miljard te besparen met de invoering van de nieuwe WAO. Uit de memorie van toelichting (bladzij 130) blijkt echter dat deze besparing in zijn geheel voortvloeit uit strengere keuringen. Dat is geen nieuw beleid, maar de huidige praktijk. UWV is eind vorig jaar al begonnen met die strengere keuringen.
· Na 2010 loopt de besparing volgens het kabinet verder op, naar maximaal 1,4 miljard in 2040. Daarvan is 1,3 miljard het gevolg van strengere keuringen. De extra opbrengst van het wetsvoorstel WIA is dus minimaal.
wel extra kosten
· Het kabinet wil de nieuwe WAO laten uitvoeren door UWV én verzekeraars, ook al kost dat miljarden euro s meer dan publieke uitvoering. Deze extra kosten hangen samen met het rentedekkingsstelsel waaraan verzekeraars zich moeten houden. UWV mag het goedkopere omslagstelsel blijven hanteren. De meerkosten bedragen volgens het kabinet in de periode 2006-2015 naar schatting 6 miljard euro. Maar dat is nog niet alles. Ook daarna is het kostenniveau mogelijk hoger , schrijft het kabinet in de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel (pagina 76).
De Raad van State deelt kritiek PvdA
· Het wetsvoorstel voor de nieuwe WAO staat op gespannen voet met het uitgangspunt dat aan de wet ten grondslag ligt, oordeelt de Raad van State. Het kabinet gaat ten onrechte voorbij aan de vraag of het wetsvoorstel voor de toekomst nodig en passend is.
· De Raad adviseert de tijd te nemen om deze vraag te overdenken, omdat er een zwaarwegend maatschappelijk belang in gelegen is dat wordt voorkomen dat een ingrijpende wijziging van het stelsel van sociale zekerheid al op korte termijn wordt gevolgd door een nieuwe stelselwijziging .
· Tot slot slaat de Raad het kabinet diens belangrijkste argument voor stelselwijziging uit handen: de beheersing van volumes en financiële lasten: de intussen al doorgevoerde wijzigingen kunnen de ontwikkeling van de lasten de komende paar jaren voldoende beheersbaar houden . De PvdA-fractie heeft dat al eerder betoogd.
De voorstellen van het kabinet hebben hun oorsprong in een advies van de toenmalige commissie-Donner uit 2001. Dat is vier jaar geleden. Sindsdien is de instroom van nieuwe WAO ers veel sterker gedaald dan verwacht. Dit komt door de verplichte loondoorbetaling in het eerste én tweede ziektejaar, door de Wet Verbetering Poortwachter die werkgevers en werknemers meer verplichtingen geeft om werkhervatting mogelijk te maken, door boetes voor werkgevers met een hoge WAO-instroom (PEMBA) en door strengere keuringen.
De doelstelling uit 2001, beperking van het aantal WAO ers, is binnen handbereik. De instroom in de WAO is gedaald van 204.000 in 2001 tot 49.000 in 2004. Daar is geen ingewikkelde stelselherziening meer voor nodig. Toch zet het kabinet zijn onzalige plannen door. Dat is pijnlijk, want die plannen leiden niet tot extra opbrengsten, maar wel tot hogere kosten.