Openbaar Ministerie

Persberichten
Landelijk Parket, 15 maart 2005

Mensensmokkel aanzienlijk afgenomen

De scherpe daling van het aantal asielaanvragen in Nederland is een duidelijke aanwijzing dat mensensmokkel aanzienlijk is afgenomen. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat de aantrekkelijkheid van Nederland als doorvoerland voor mensensmokkel groot is, met name naar het Verenigd Koninkrijk, de Scandinavische landen en de Verenigde Staten.

Dat blijkt uit de strategische criminaliteitsanalyse Mensensmokkel in beeld 2002-2003 van het Informatie- en Analysecentrum Mensensmokkel (IAM) bij het Korps landelijke politiediensten (KLPD). De specialisten van het KLPD hebben het rapport woensdagmorgen aangeboden aan het Landelijk Parket.

Volgens de samenstellers van het rapport is het niet te verwachten dat Nederland op korte termijn weer een aantrekkelijk bestemmingsland zal zijn. Eerder zal van het tegenovergestelde sprake zijn. De bestrijding van illegale huisvesting en arbeid, in combinatie met het strikte asielbeleid maken Nederland relatief ongeschikt om uit economische motieven langere tijd illegaal te verblijven.

Mensensmokkel in beeld 2002-2003
geeft een zo omvattend mogelijk beeld van de aard en omvang van mensensmokkel in relatie tot Nederland. Er zijn in de periode 20022003 267 strafrechtelijke onderzoeken naar mensensmokkel afgesloten. Het betreft 197 onderzoeken naar incidenten die binnen drie dagen zijn afgesloten. De overige zeventig onderzoeken zijn aangeduid als grote onderzoeken, de looptijd is in het langste geval bijna twee jaar geweest.

Aan de zeventig grote strafrechtelijke onderzoeken is veel informatie onttrokken over de vormen van mensensmokkel. Zo is naar voren gekomen dat in twintig onderzoeken sprake is van mensensmokkel door individueel opererende mensensmokkelaars zonder relaties met

een netwerk of organisatie. In vijftien zaken is sprake van een gelaagde organisatie waarin de taken langs hiërarchische lijnen zijn verdeeld. Dit type organisatie is relatief vaak aangetroffen bij Chinese mensensmokkelorganisaties. In een even groot aantal zaken is sprake van mensensmokkel door een gelegenheidsnetwerk. Hierbij zijn netwerken aangetroffen die van elkaars diensten gebruik maken, zoals het delen van safehouses of het uitwisselen van documenten voor misbruik.

Uit de afgesloten strafrechtelijke onderzoeken komt naar voren dat in het algemeen de personenauto het meest gebruikte transportmiddel is, gevolgd door de ferry naar het Verenigd Koninkrijk. Daarna komen trein en vliegtuig. Schiphol speelt een belangrijke rol bij mensensmokkel naar de Europese Unie: van twaalf bekende luchtroutes naar de Europese Unie eindigen er volgens Europol vijf op onze nationale luchthaven.

In vijftien grote onderzoeken is vastgesteld dat gesmokkelden zijn uitgebuit. Het gaat dan om zaken als inhumane vervoersmethoden, of het moeten werken voor een zeer laag loon.

Dit is van belang omdat op 1 januari 2005 de delictsomschrijving van mensenhandel zodanig is uitgebreid dat ook andere vormen van uitbuiting dan op seksueel vlak erbinnen vallen. Dat kan leiden tot een grotere overlap tussen mensenhandel en mensensmokkel.

De betaalde reissommen lopen uiteen van minder dan 1.000 euro tot boven de 20.000 euro. De reissom neemt toe met de afgelegde afstand, toegepaste reismethode en documentgebruik. Betaling vindt soms vooraf, soms per afgelegde etappe en soms achteraf plaats. Bij

smokkel door Chinezen is betaling per etappe achteraf gebruikelijk. Mislukt (dat deel van) de reis, dan hoeft niet te worden betaald totdat de etappe alsnog met succes is afgelegd. Dit wil niet zeggen dat de gesmokkelde in de tussentijd vrij is de reis te onderbreken, er zijn gevallen bekend waarbij het safehouse feitelijk fungeert als gevangenis.

De wettelijke omschrijving van mensensmokkel is per 1 januari 2005 veranderd. Daarbij is het vereiste van winstbejag voor hulp bij illegale toegang en doorreis komen te vervallen. Dit maakt mensensmokkel gemakkelijker bewijsbaar. Nadeel echter is dat de noodzaak om

geldstromen te bestuderen is komen te vervallen. Juist het onderzoek hiernaar maakt vaak de organisatorische verbanden van mensensmokkelaars zichtbaar.