PERSMEDEDELING VAN HET KABINET VAN MARINO KEULEN VLAAMS MINISTER VAN
BINNENLANDS BESTUUR, STEDENBELEID, WONEN EN INBURGERING 15 MAART 2005
Vlaamse Regering keurt ontwerp-gemeentedecreet goed Vlaams gemeentedecreet
vervangt federale gemeentewet
Op voorstel van Vlaams minister van Binnenlands Bestuur
Marino KEULEN heeft de Vlaamse Regering vandaag op een
bijzondere ministerraad het voorontwerp van
gemeentedecreet goedgekeurd. Het voorontwerp wordt nu
voor advies voorgelegd aan de Raad van State, de SERV, de
Hoge Raad voor Binnenlands Bestuur en het Comité C
(overleg met sociale partners). In juni kan het ontwerp
gemeentedecreet dan worden behandeld in het Vlaams
Parlement.
Sedert de goedkeuring van de Lambertmontakkoorden in 2001
zijn de gewesten bevoegd voor het binnenlands bestuur.
Vlaanderen regelt nu zelf de organisatie van het bestuur
van de gemeenten en de provincies. Het nieuwe Vlaamse
gemeentedecreet vervangt volledig de oude federale
gemeentewet. Minister Keulen: "Met het nieuwe
gemeentedecreet wordt de Vlaamse bevoegdheid voor de
lokale besturen nu heel concreet zichtbaar gemaakt".
Het Vlaamse regeerakkoord maakte een prioriteit van het
Vlaams gemeentedecreet. Het is de vaste wil van de
Vlaamse Regering om tegen juli 2005 het nieuwe
gemeentedecreet definitief tot een goed einde te brengen,
zodat steden en gemeenten tijdig de nieuwe regels kennen
voor de volgende bestuursperiode vanaf 2007. "Met de
goedkeuring van het ontwerp door de Vlaamse Regering is
misschien wel de belangrijkste stap genomen", aldus
minister Keulen, "we zitten perfect op schema".
Het gemeentedecreet is met zijn 311 artikelen een
omvangrijk werkstuk. Hieronder worden de belangrijkste
vernieuwingen ten opzichte van de huidige gemeentewet
overlopen.
1. OCMW-voorzitter is lid van het college
De OCMW-voorzitter wordt principieel volwaardig lid van
het college van burgemeester en schepenen. Vanaf 2012
geldt deze regeling verplicht voor alle besturen. Voor de
legislatuur 2006-2012 geldt nog een overgangsregeling, de
besturen die dat wensen, kunnen nog één keer de oude
regeling toepassen.
Het doel van deze vernieuwing is een versterking van het
lokaal beleid. Vandaag is het lokale sociaal beleid
versnipperd tussen gemeente en OCMW. Vanuit de notie goed
bestuur is dit niet optimaal en voor het publiek creëert
het verwarring. Doordat de OCMW-voorzitter straks ook
schepen zal zijn, wordt het sociaal beleid doelmatig
versterkt. Hij/zij wordt hét gezicht van het sociaal
beleid in de gemeente.
Een gevolg van de opname van de OCMW-voorzitter in het
schepencollege is dat de samenstelling van de OCMW-raad
wordt vervroegd van april naar januari. Op die manier kan
de verkozen OCMW-voorzitter meteen toetreden tot het
college.
Het gemeentedecreet voorziet daarnaast ook de
mogelijkheid om personeel en diensten van gemeente en
OCMW gemeenschappelijk in te zetten.
Dit geldt voor alle personeelsleden van gemeente en OCMW
(ook de topfuncties van secretaris en financieel
beheerder). De gemeenten vullen zelf in hoever ze daarin
willen gaan en kunnen zo keuzes maken die aangepast zijn
aan de lokale situatie.
De hervorming tast de aparte rechtspersoonlijkheid en de
autonomie van het OCMW niet aan. De persoonsgebonden
steundossiers zullen uiteraard nog steeds in alle
onafhankelijkheid en vertrouwelijkheid behandeld worden
door de OCMW-raad.
2. Meer autonomie, minder betutteling
Het gemeentedecreet vertrekt van het principe dat de
gemeenten zoveel als mogelijk zelf de
verantwoordelijkheid dragen voor de organisatie en de
financiering van hun democratisch bestuur. Dit idee van
lokaal maatwerk is de rode draad doorheen het
gemeentedecreet.
Het gemeentedecreet kiest resoluut voor meer autonomie
voor de lokale besturen, waarbij rekening wordt gehouden
met de verschillen tussen steden, centrumsteden en
gemeenten. De gemeenten krijgen meer ruimte om op eigen
maat een vernieuwend beleid uit te bouwen op het vlak van
personeelsmanagement, organisatieontwikkeling, financieel
beleid en inhoudelijke keuzes. Vanuit die gedachtengang
zijn enkel de hoofdlijnen van de gemeentelijke
organisatie opgenomen in het decreet.
Voorbeelden:
Aanwerving conctractueel personeel
Gemeentebesturen moeten een voldoende flexibel
personeelsbeleid kunnen voeren. Daarom worden de
mogelijkheden om contractuelen in dienst te nemen
verruimd. Gemeenten kunnen nu ook contractuelen aanwerven
voor functies waarvoor een bijzondere expertise vereist
is (bv. IT'ers), voor functies die verricht worden in
mededinging met andere marktdeelnemers en voor
activiteiten die door een andere overheid gesubsidieerd
worden.
Personeelsbeleid
Gemeenten kunnen in grotere vrijheid de
personeelsformatie vaststellen of wijzigen (bv.
aanwerving nieuwe personeelsleden). Zij moeten er enkel
voor zorgen dat de financiële haalbaarheid hiervan kan
aangetoond worden.
Het goedkeuringstoezicht van de gouverneur op de
jaarrekening wordt afgeschaft.
Onder de gemeentewet moest elke gemeente zijn
jaarrekening laten goedkeuren door de gouverneur, die
daarvoor 300 dagen de tijd had. Dit betekende een enorme
administratieve rompslomp en een lange periode van
mogelijke onzekerheid.
In het gemeentedecreet ligt de vaststelling van de
jaarrekening nu volledig in handen van de gemeenteraad,
die daarbij wordt ondersteund door de externe audit. De
goedkeuring door de gouverneur wordt afgeschaft.
Het huidige aantal schepenen wordt het maximum aantal
schepenen
- Gemeenten kunnen vrijwillig kiezen om het met minder
schepenen te doen.
- Zij kunnen ook beslissen het aantal schepenen te
verminderen om zo 1 of 2 OCMW-ondervoorzitters aan te
stellen ter versterking van het dagelijks bestuur van het
OCMW. Deze vraag kwam expliciet vanuit OCMW's van grotere
steden en gemeenten. De ondervoorzitters worden niet
toegevoegd aan het college van burgemeester en schepenen.
Ruime mogelijkheden van delegatie op maat van het bestuur
Het gemeentedecreet laat ruime mogelijkheden tot
delegatie toe, zowel van de verkozen raad naar het
uitvoerend college als van het college naar de
administratie. Dat laat besturen toe om snel en adequaat
in te spelen op nieuwe behoeften en uitdagingen.
Het dagelijks personeelsbeheer kan bijvoorbeeld
gedelegeerd worden van de secretaris naar de
diensthoofden. Alle afspraken betreffende delegatie en de
manier waarop er zal worden samengewerkt tussen politiek
en administratie worden vastgelegd in een afsprakennota.
De samenwerking tussen politiek en administratie kan de
vorm aannemen van budgethouderschap. Dit betekent dat de
administratie de opdracht en de middelen krijgt om de
uitvoering van een beleidsdoelstelling te realiseren. Het
politieke niveau geeft zijn vertrouwen aan de
administratie om politieke doelstellingen in de praktijk
om te zetten. De budgethouder gaat de verbintenissen aan
overeenkomstig het hem toevertrouwde budget. Hij voert de
gunningsprocedures voor opdrachten van aanneming van
werken (bv. straatmeubilair), leveringen of diensten en
wijst de opdracht toe en keurt de te betalen bedragen
goed.
Het gaat hierbij telkens om een 'mogelijkheid' tot
delegatie. Het is de gemeente die zelf kiest voor
delegatie of budgethouderschap en hoever ze daarin gaat.
3. Meer democratie
De Vlaamse Regering vindt het belangrijk dat elke
verkozen mandataris, zowel van meerderheid als van
oppositie, maximale rechten heeft en een actieve inbreng
in de gemeenteraad heeft. De kwaliteit van een
democratisch bestuur hangt ook samen met een
slagkrachtige oppositie. Democratie moet niet enkel om de
6 jaar beoefend worden, maar ook tussen twee verkiezingen
door.
Aparte voorzitter van de gemeenteraad
- Het automatisme dat de burgemeester de gemeenteraad
voorzit, wordt doorbroken. Gemeenten kiezen zelf een
afzonderlijke voorzitter van de gemeenteraad. Dit kan een
raadslid, schepen of burgemeester zijn; de gemeenteraad
beslist hierover autonoom.
Een raadslid als voorzitter kan het politieke debat in de
gemeenteraad versterken. De burgemeester droeg immers
twee petjes als voorzitter van de gemeenteraad en hoofd
van het uitvoerend college. In die laatste rol moet hij
zelf zijn beleid verdedigen. Een aparte voorzitter geeft
de verkozen raadsleden van meerderheid en oppositie meer
kansen.
- Rol van de voorzitter van de gemeenteraad:
Beslist tot bijeenroeping van de gemeenteraad en stelt de
agenda van de vergadering op
Zit de gemeenteraad voor, opent en sluit de vergaderingen
Is belast met de handhaving van de orde in de vergadering
Transparante regeling voor de aanwijzing van de
voorzitter van de gemeenteraad, de burgemeester en de
schepenen
- Burgemeester:
De gemeenteraad legt een voordrachtsakte neer in handen
van de provinciegouverneur.
De Vlaamse Regering benoemt de burgemeester.
- Schepenen:
Schepenen worden benoemd door de gemeenteraad op basis
van een gezamenlijke voordrachtsakte.
De voordrachtsakte wordt ondertekend door meer dan de
helft van de verkozenen op de lijsten die aan de
verkiezingen deelnamen en van de eigen lijst.
De voordrachtsakte voor burgemeester en schepenen kan
tevens de einddatum van het mandaat van een kandidaat-
burgemeester / kandidaat-schepen vermelden, evenals de
naam van diegene die hem zal opvolgen voor de resterende
duurtijd van het mandaat. Het mandaat loopt automatisch
af op de datum die op de voordrachtsakte staat.
Op die manier wordt de politieke stabiliteit en de
bestuurszekerheid gewaarborgd. Duidelijke afspraken over
het begin en het einde van een uitvoerend mandaat, ook
tijdens de bestuursperiode, komen de transparantie voor
de kiezer ten goede.
Klachtenbehandeling
- Het decreet bepaalt dat de gemeente verplicht is om in
een klachtenbehandeling voor de burgers te voorzien en
optioneel in bemiddeling en een mogelijkheid voor het
indienen van voorstellen tot verbetering.
- Hoe dit georganiseerd wordt, valt binnen de autonomie
van de gemeente.
Verzoekschriften
- Er wordt tevens voorzien in een mogelijkheid voor het
indienen van verzoekschriften naar analogie met de
regeling in het Vlaams Parlement.
- De verzoekschriften moeten publiek worden behandeld
binnen een redelijke termijn.
Commissievergaderingen zijn openbaar
- Net zoals voor de gemeenteraad, wordt het principe
ingevoerd dat de commissievergaderingen openbaar zijn.
Wijkbudgetten
Tevens wordt het voor steden en gemeenten mogelijk
gemaakt om een participatief beleid uit te bouwen waartoe
ze een beperkt deel van de gemeentemiddelen ter
beschikking kunnen stellen van wijken en buurten voor de
realisatie van eigen, specifieke beleidsdoelstellingen.
4. Andere vernieuwingen
De externe audit
- De nieuw ingevoerde audit wordt uitgeoefend door een
gewestelijke auditcommissie (bestaande uit Vlaamse
ambtenaren) die steekproefsgewijs controle uitoefent bij
de gemeenten.
- De auditcommissie rapporteert rechtstreeks aan de
gemeenteraad. Zij geven de verkozen gemeenteraadsleden de
zekerheid dat gemeentelijke handelingen wettelijk en
regelmatig zijn verlopen.
De financieel beheerder vervangt de ontvanger.
De huidige ontvanger cumuleert 3 belangrijke functies: de
ontvanger staat zowel in voor de controle, de registratie
als de betaling. Op die manier was hij rechter en partij.
Deze taken worden nu volgens een gezonde functiescheiding
opgesplitst. De financieel beheerder zal in de toekomst
in volle onafhankelijkheid instaan voor de
voorafgaandelijke krediet- en wetmatigheidscontrole van
de beslissingen van de gemeenten die een budgettaire
impact hebben. De betalingen gebeuren voortaan door de
gemeentesecretaris of een door hem aangeduid
personeelslid. De rest van het financieel beheer
(boekhouding, thesauriebeheer) doet de financieel
beheerder onder de verantwoordelijkheid van de
gemeentesecretaris.
Geschillen over verkiezingen worden beslecht door een
administratief rechtscollege.
Een nieuw op te richten administratief rechtscollege zal
uitspraak doen over het verkiezingscontentieux,
geschillen i.v.m. vervallenverklaring van mandaat van
gemeenteraadslid en onverenigbaarheden. Vroeger was dit
een taak van de bestendige deputatie. Voordeel van een
administratief rechtscollege is dat het een politiek
neutraal orgaan is.
Versoepeling onverenigbaarheden
Om burgers maximaal toe te staan om zich politiek te
engageren worden een aantal onverenigbaarheden
afgeschaft. Het gemeentedecreet volgt hiermee de
maatschappelijke evoluties.
- mensen die gescheiden waren, kunnen tijdens de duur van
de legislatuur niet samen zetelen in de gemeenteraad. Het
gemeentedecreet maakt hieraan een einde. De
onverenigbaarheid houdt op door echtscheiding of het
einde van de wettelijke samenwoning.
- bedienaren van erediensten, beambten bosbeheer en
militairen in actieve dienst kunnen gemeenteraadslid
worden;
- een lid van de bestendige deputatie kan eveneens
gemeenteraadslid zijn (wegens afschaffing van bestendige
deputatie als rechtscollege voor verkiezingscontentieux).
persinfo: Frank Beckx, woordvoerder van
minister Keulen - tel. 0476 80 94 74
e-mail: persdienst.keulen@vlaanderen.be
Vlaamse overheid