Vlaamse overheid

PERSMEDEDELING VAN HET KABINET VAN MARINO KEULEN VLAAMS MINISTER VAN

BINNENLANDS BESTUUR, STEDENBELEID, WONEN EN INBURGERING 15 MAART 2005

Vlaamse Regering keurt ontwerp-gemeentedecreet goed Vlaams gemeentedecreet vervangt federale gemeentewet

Op voorstel van Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Marino KEULEN heeft de Vlaamse Regering vandaag op een bijzondere ministerraad het voorontwerp van gemeentedecreet goedgekeurd. Het voorontwerp wordt nu voor advies voorgelegd aan de Raad van State, de SERV, de Hoge Raad voor Binnenlands Bestuur en het Comité C (overleg met sociale partners). In juni kan het ontwerp gemeentedecreet dan worden behandeld in het Vlaams Parlement.

Sedert de goedkeuring van de Lambertmontakkoorden in 2001 zijn de gewesten bevoegd voor het binnenlands bestuur. Vlaanderen regelt nu zelf de organisatie van het bestuur van de gemeenten en de provincies. Het nieuwe Vlaamse gemeentedecreet vervangt volledig de oude federale gemeentewet. Minister Keulen: "Met het nieuwe gemeentedecreet wordt de Vlaamse bevoegdheid voor de lokale besturen nu heel concreet zichtbaar gemaakt".

Het Vlaamse regeerakkoord maakte een prioriteit van het Vlaams gemeentedecreet. Het is de vaste wil van de Vlaamse Regering om tegen juli 2005 het nieuwe gemeentedecreet definitief tot een goed einde te brengen, zodat steden en gemeenten tijdig de nieuwe regels kennen voor de volgende bestuursperiode vanaf 2007. "Met de goedkeuring van het ontwerp door de Vlaamse Regering is misschien wel de belangrijkste stap genomen", aldus minister Keulen, "we zitten perfect op schema".

Het gemeentedecreet is met zijn 311 artikelen een omvangrijk werkstuk. Hieronder worden de belangrijkste vernieuwingen ten opzichte van de huidige gemeentewet overlopen.


1. OCMW-voorzitter is lid van het college

De OCMW-voorzitter wordt principieel volwaardig lid van het college van burgemeester en schepenen. Vanaf 2012 geldt deze regeling verplicht voor alle besturen. Voor de legislatuur 2006-2012 geldt nog een overgangsregeling, de besturen die dat wensen, kunnen nog één keer de oude regeling toepassen.

Het doel van deze vernieuwing is een versterking van het lokaal beleid. Vandaag is het lokale sociaal beleid versnipperd tussen gemeente en OCMW. Vanuit de notie goed bestuur is dit niet optimaal en voor het publiek creëert het verwarring. Doordat de OCMW-voorzitter straks ook schepen zal zijn, wordt het sociaal beleid doelmatig versterkt. Hij/zij wordt hét gezicht van het sociaal beleid in de gemeente.

Een gevolg van de opname van de OCMW-voorzitter in het schepencollege is dat de samenstelling van de OCMW-raad wordt vervroegd van april naar januari. Op die manier kan de verkozen OCMW-voorzitter meteen toetreden tot het college.

Het gemeentedecreet voorziet daarnaast ook de mogelijkheid om personeel en diensten van gemeente en OCMW gemeenschappelijk in te zetten.
Dit geldt voor alle personeelsleden van gemeente en OCMW (ook de topfuncties van secretaris en financieel beheerder). De gemeenten vullen zelf in hoever ze daarin willen gaan en kunnen zo keuzes maken die aangepast zijn aan de lokale situatie.

De hervorming tast de aparte rechtspersoonlijkheid en de autonomie van het OCMW niet aan. De persoonsgebonden steundossiers zullen uiteraard nog steeds in alle onafhankelijkheid en vertrouwelijkheid behandeld worden door de OCMW-raad.


2. Meer autonomie, minder betutteling

Het gemeentedecreet vertrekt van het principe dat de gemeenten zoveel als mogelijk zelf de
verantwoordelijkheid dragen voor de organisatie en de financiering van hun democratisch bestuur. Dit idee van lokaal maatwerk is de rode draad doorheen het gemeentedecreet.
Het gemeentedecreet kiest resoluut voor meer autonomie voor de lokale besturen, waarbij rekening wordt gehouden met de verschillen tussen steden, centrumsteden en gemeenten. De gemeenten krijgen meer ruimte om op eigen maat een vernieuwend beleid uit te bouwen op het vlak van personeelsmanagement, organisatieontwikkeling, financieel beleid en inhoudelijke keuzes. Vanuit die gedachtengang zijn enkel de hoofdlijnen van de gemeentelijke organisatie opgenomen in het decreet.

Voorbeelden:

Aanwerving conctractueel personeel
Gemeentebesturen moeten een voldoende flexibel personeelsbeleid kunnen voeren. Daarom worden de mogelijkheden om contractuelen in dienst te nemen verruimd. Gemeenten kunnen nu ook contractuelen aanwerven voor functies waarvoor een bijzondere expertise vereist is (bv. IT'ers), voor functies die verricht worden in mededinging met andere marktdeelnemers en voor activiteiten die door een andere overheid gesubsidieerd worden.

Personeelsbeleid
Gemeenten kunnen in grotere vrijheid de
personeelsformatie vaststellen of wijzigen (bv. aanwerving nieuwe personeelsleden). Zij moeten er enkel voor zorgen dat de financiële haalbaarheid hiervan kan aangetoond worden.

Het goedkeuringstoezicht van de gouverneur op de jaarrekening wordt afgeschaft.
Onder de gemeentewet moest elke gemeente zijn jaarrekening laten goedkeuren door de gouverneur, die daarvoor 300 dagen de tijd had. Dit betekende een enorme administratieve rompslomp en een lange periode van mogelijke onzekerheid.
In het gemeentedecreet ligt de vaststelling van de jaarrekening nu volledig in handen van de gemeenteraad, die daarbij wordt ondersteund door de externe audit. De goedkeuring door de gouverneur wordt afgeschaft.

Het huidige aantal schepenen wordt het maximum aantal schepenen

- Gemeenten kunnen vrijwillig kiezen om het met minder schepenen te doen.

- Zij kunnen ook beslissen het aantal schepenen te verminderen om zo 1 of 2 OCMW-ondervoorzitters aan te stellen ter versterking van het dagelijks bestuur van het OCMW. Deze vraag kwam expliciet vanuit OCMW's van grotere steden en gemeenten. De ondervoorzitters worden niet toegevoegd aan het college van burgemeester en schepenen.

Ruime mogelijkheden van delegatie op maat van het bestuur Het gemeentedecreet laat ruime mogelijkheden tot delegatie toe, zowel van de verkozen raad naar het uitvoerend college als van het college naar de administratie. Dat laat besturen toe om snel en adequaat in te spelen op nieuwe behoeften en uitdagingen.

Het dagelijks personeelsbeheer kan bijvoorbeeld gedelegeerd worden van de secretaris naar de diensthoofden. Alle afspraken betreffende delegatie en de manier waarop er zal worden samengewerkt tussen politiek en administratie worden vastgelegd in een afsprakennota.

De samenwerking tussen politiek en administratie kan de vorm aannemen van budgethouderschap. Dit betekent dat de administratie de opdracht en de middelen krijgt om de uitvoering van een beleidsdoelstelling te realiseren. Het politieke niveau geeft zijn vertrouwen aan de administratie om politieke doelstellingen in de praktijk om te zetten. De budgethouder gaat de verbintenissen aan overeenkomstig het hem toevertrouwde budget. Hij voert de gunningsprocedures voor opdrachten van aanneming van werken (bv. straatmeubilair), leveringen of diensten en wijst de opdracht toe en keurt de te betalen bedragen goed.

Het gaat hierbij telkens om een 'mogelijkheid' tot delegatie. Het is de gemeente die zelf kiest voor delegatie of budgethouderschap en hoever ze daarin gaat.


3. Meer democratie

De Vlaamse Regering vindt het belangrijk dat elke verkozen mandataris, zowel van meerderheid als van oppositie, maximale rechten heeft en een actieve inbreng in de gemeenteraad heeft. De kwaliteit van een democratisch bestuur hangt ook samen met een slagkrachtige oppositie. Democratie moet niet enkel om de 6 jaar beoefend worden, maar ook tussen twee verkiezingen door.

Aparte voorzitter van de gemeenteraad

- Het automatisme dat de burgemeester de gemeenteraad voorzit, wordt doorbroken. Gemeenten kiezen zelf een afzonderlijke voorzitter van de gemeenteraad. Dit kan een raadslid, schepen of burgemeester zijn; de gemeenteraad beslist hierover autonoom.
Een raadslid als voorzitter kan het politieke debat in de gemeenteraad versterken. De burgemeester droeg immers twee petjes als voorzitter van de gemeenteraad en hoofd van het uitvoerend college. In die laatste rol moet hij zelf zijn beleid verdedigen. Een aparte voorzitter geeft de verkozen raadsleden van meerderheid en oppositie meer kansen.

- Rol van de voorzitter van de gemeenteraad: Beslist tot bijeenroeping van de gemeenteraad en stelt de agenda van de vergadering op
Zit de gemeenteraad voor, opent en sluit de vergaderingen Is belast met de handhaving van de orde in de vergadering

Transparante regeling voor de aanwijzing van de voorzitter van de gemeenteraad, de burgemeester en de schepenen

- Burgemeester:
De gemeenteraad legt een voordrachtsakte neer in handen van de provinciegouverneur.
De Vlaamse Regering benoemt de burgemeester.
- Schepenen:
Schepenen worden benoemd door de gemeenteraad op basis van een gezamenlijke voordrachtsakte.
De voordrachtsakte wordt ondertekend door meer dan de helft van de verkozenen op de lijsten die aan de verkiezingen deelnamen en van de eigen lijst.

De voordrachtsakte voor burgemeester en schepenen kan tevens de einddatum van het mandaat van een kandidaat- burgemeester / kandidaat-schepen vermelden, evenals de naam van diegene die hem zal opvolgen voor de resterende duurtijd van het mandaat. Het mandaat loopt automatisch af op de datum die op de voordrachtsakte staat. Op die manier wordt de politieke stabiliteit en de bestuurszekerheid gewaarborgd. Duidelijke afspraken over het begin en het einde van een uitvoerend mandaat, ook tijdens de bestuursperiode, komen de transparantie voor de kiezer ten goede.

Klachtenbehandeling

- Het decreet bepaalt dat de gemeente verplicht is om in een klachtenbehandeling voor de burgers te voorzien en optioneel in bemiddeling en een mogelijkheid voor het indienen van voorstellen tot verbetering.
- Hoe dit georganiseerd wordt, valt binnen de autonomie van de gemeente.

Verzoekschriften

- Er wordt tevens voorzien in een mogelijkheid voor het indienen van verzoekschriften naar analogie met de regeling in het Vlaams Parlement.

- De verzoekschriften moeten publiek worden behandeld binnen een redelijke termijn.

Commissievergaderingen zijn openbaar

- Net zoals voor de gemeenteraad, wordt het principe ingevoerd dat de commissievergaderingen openbaar zijn.

Wijkbudgetten
Tevens wordt het voor steden en gemeenten mogelijk gemaakt om een participatief beleid uit te bouwen waartoe ze een beperkt deel van de gemeentemiddelen ter beschikking kunnen stellen van wijken en buurten voor de realisatie van eigen, specifieke beleidsdoelstellingen.


4. Andere vernieuwingen

De externe audit

- De nieuw ingevoerde audit wordt uitgeoefend door een gewestelijke auditcommissie (bestaande uit Vlaamse ambtenaren) die steekproefsgewijs controle uitoefent bij de gemeenten.

- De auditcommissie rapporteert rechtstreeks aan de gemeenteraad. Zij geven de verkozen gemeenteraadsleden de zekerheid dat gemeentelijke handelingen wettelijk en regelmatig zijn verlopen.

De financieel beheerder vervangt de ontvanger. De huidige ontvanger cumuleert 3 belangrijke functies: de ontvanger staat zowel in voor de controle, de registratie als de betaling. Op die manier was hij rechter en partij. Deze taken worden nu volgens een gezonde functiescheiding opgesplitst. De financieel beheerder zal in de toekomst in volle onafhankelijkheid instaan voor de voorafgaandelijke krediet- en wetmatigheidscontrole van de beslissingen van de gemeenten die een budgettaire impact hebben. De betalingen gebeuren voortaan door de gemeentesecretaris of een door hem aangeduid personeelslid. De rest van het financieel beheer (boekhouding, thesauriebeheer) doet de financieel beheerder onder de verantwoordelijkheid van de gemeentesecretaris.

Geschillen over verkiezingen worden beslecht door een administratief rechtscollege.
Een nieuw op te richten administratief rechtscollege zal uitspraak doen over het verkiezingscontentieux, geschillen i.v.m. vervallenverklaring van mandaat van gemeenteraadslid en onverenigbaarheden. Vroeger was dit een taak van de bestendige deputatie. Voordeel van een administratief rechtscollege is dat het een politiek neutraal orgaan is.

Versoepeling onverenigbaarheden
Om burgers maximaal toe te staan om zich politiek te engageren worden een aantal onverenigbaarheden afgeschaft. Het gemeentedecreet volgt hiermee de maatschappelijke evoluties.

- mensen die gescheiden waren, kunnen tijdens de duur van de legislatuur niet samen zetelen in de gemeenteraad. Het gemeentedecreet maakt hieraan een einde. De onverenigbaarheid houdt op door echtscheiding of het einde van de wettelijke samenwoning.

- bedienaren van erediensten, beambten bosbeheer en militairen in actieve dienst kunnen gemeenteraadslid worden;

- een lid van de bestendige deputatie kan eveneens gemeenteraadslid zijn (wegens afschaffing van bestendige deputatie als rechtscollege voor verkiezingscontentieux).

persinfo: Frank Beckx, woordvoerder van minister Keulen - tel. 0476 80 94 74
e-mail: persdienst.keulen@vlaanderen.be