Ingezonden persbericht


Persconferentie 10 maart 2005

Persinformaatie - Broken Glass / De onthulde illusie

Het Glaspaleis in Heerlen van de architect Frits P.J. Peutz wordt sinds zijn oplevering in 1935 geroemd als geslaagd voorbeeld van moderne glasbouwkunst.

Op het snijpunt van drie landen, de Euregio Maas-Rijn, staat dit wonderlijk geslaagd specimen uit de wereld van de historische avant-garde. Glas was bij de futuristen en surrealisten al belangrijk als metafoor voor de eenwording van werkelijkheid en illusie; bij Bauhaus kreeg glas dankzij staal een concrete vorm. Het werd het constructie-element om een architectuur die 'beinahe nichts' was te realiseren. Transparantie, eenvoud en functionaliteit werden de sleutelwoorden voor een nieuw te ontwerpen omgeving, waarin een nieuwe mens een nieuwe bestemming zou kunnen realiseren. Een omgeving waarin de scheiding tussen privé en publiek, tussen individu en gemeenschap zou zijn opgeheven.

Het Glaspaleis in Heerlen is ontworpen als warenhuis waar de werknemers uit de mijnindustrie van hoog tot laag hun kleding konden inslaan. Vanaf het begin was transparantie het sleutelbegrip, niet alleen in constructie en materialen, maar ook in de achterliggende idee om een huis dat voor iedereen even zichtbaar als toegankelijk is te ontwerpen. Het werd het commercieel middelpunt van een nijvere industriestad tot ver in de jaren '60, toen de ondergang van de mijnbouw inzette. Het warenhuis sloot, kreeg nieuwe, onduidelijke bestemmingen, werd aangepast en daarmee fundamenteel aangetast; in zo'n mate dat er in de jaren '80 plannen lagen om het te slopen. In de jaren '90 kwam de ommekeer. De stad Heerlen besloot het historische monument door de architecten Wiel Arets en Jo Coenen te laten restaureren, met als resultaat dat het nu weer een prominente plaats in de geschiedenis van de Europese bouwkunst inneemt. En de stad weer een zichtbaar centrum heeft. Het Glaspaleis is nu het culturele hart van Heerlen/Parkstad. Er vinden een museum, een centrum voor architectuur, een bibliotheek en informatiezaal, een muziekschool, een filmhuis, een restaurant en een café onderdak. Zo is er een forum voor interdisciplinaire culturele activiteiten ontstaan. Het project Broken Glass wil de aandacht en belangstelling van een internationaal publiek vestigen op dit bijzondere, transparante bouwwerk: een trefpunt voor Nederland, België en Duitsland.

In zijn eerste schetsen voor Broken Glass geeft intendant Wolfgang Becker, voormalig directeur van de Neue Galerie/ Sammlung Ludwig en van het Ludwig Forum voor Internationale Kunst in Aken, dit bouwwerk zijn plaats in de geschiedenis van glaspaleizen. De glazen huid van het gebouw inspireerde hem voor een tentoonstelling waarin alle kunstwerken van glas zijn. In die expositie wordt zichtbaar wat glas als materiaal en inspiratiebron voor kunstenaars betekend heeft sinds Marcel Duchamp Het Grote Glas creëerde, Bruno Taut zijn glazen toren in Keulen realiseerde, Mies van der Rohe (afkomstig uit het nabijgelegen Aken) huizen uit glas construeerde en Constant het glas vastklonk in het utopisch stadontwerp New Babylon.

Hieromheen zullen er tal van activiteiten - lezingen, uitvoeringen en theater - plaatsvinden. Glas in relatie tot de muziek zal centraal staan. Mozart kende reeds de glasharp, Meredith Monk componeerde minimal music voor glazen, Bob Graettinger componeerde City of Glass en Nick Lowe bezong the sound of breaking glass. Ook in de literatuur zijn vele voorbeelden te vinden, die in een lezingencyclus worden uitgewerkt. Met name in de moderne cultuurfilosofie is glas een topos: Walter Benjamin, Pierre Macherey. De dans - Remember the glasshopper - en het theater kennen vele voorstellingen waarin glas inspiratiebron of constructief element is. Voor de Nederlander die aan glas denkt in de film, ligt de associatie met Glas van Bert Haanstra voor de hand; maar ook andere cinematografisch glasverbeeldingen komen in een filmfestival aan de orde. Dat televisie wel het venster op de wereld wordt genoemd en de monitor het nieuwe zintuig van de moderne mens is, opent een wereld van nieuwe verbeeldingen. Het geheel wordt vastgelegd in een boek dat catalogus, documentatie en illustratie tegelijk is.

Glas is constructie-element, maar glas staat ook voor kunstmatig (glazen oog), fragiel, breekbaar. Daarom is ook het gebroken glas invalshoek. Was glas in de architectuur de metafoor voor transparantie, het gebroken glas werd de metafoor voor de verstoorde of verbroken illusie. Dat is niet alleen te zien in de transformatie van de hedendaagse winkelpassages, waarin slenteren gecontroleerd voortbewegen is, waar Walter Benjamin's flaneren door de Passages van Parijs - ook gedomineerd door glas en staal - door de alom tegenwoordige camera's is geperverteerd tot Big Brother-variant. In het laatste decennium is transparantie een modewoord dat in de wereld van de cultuurfilosofie en kunstkritiek te pas en te onpas aangewend en in modern management en politiek even misbruikt als gebruikt wordt.

De illusie van de utopie is evenzeer deel van de idee als de verwerkelijking daarvan. Daarom is een belangrijk thema van het project juist de verstoring van de illusie. De bezoeker zal het Glaspaleis alleen kunnen betreden via corridors van gebroken glas. Als open spleten in een ijsveld leiden die hem het Glaspaleis binnen, waar de diversiteit van glas als woord, metafoor en materiaal in een caleidoscoop van vormen en activiteiten zich voor de ogen van de bezoeker zal ontvouwen.

Broken glass / De onthulde illusie is een gemeenschappelijke activiteit van de instituten die het Glaspaleis herbergt: de Stadsgalerij, Vitruvianum Centrum voor Architectuur in de Euregio Maas-Rijn, Openbare Bibliotheek, Muziekschool, Filmhuis De Spiegel en de horeca-voorzieningen.

Intendant: Prof. Dr. Wolfgang Becker
Producent: Arculeis
Oude Lindestraat 5
6411 EH Heerlen
Tel: +31 45 5790462
Fax: +31 45 5741495
Email: info@arculeis.nl
Bert Bremen
Marjon Meijer

In samenwerking met de glasindustrie van de Euregio Maas-Rijn

Op de inlegbladen vindt u telkenmale hoe het project mettertijd daadwerkelijk gestalte krijgt. Voor meer informatie over het Glaspaleis, zie www.glaspaleis.nl


---- --
Persconferentie 10 maart 2005
Broken Glass / De onthulde illusie

PROJECTSCHETS
Het project bestaat uit verschillende bouwstenen:


1. TENTOONSTELLING
door het hele gebouw. Met de volgende onderdelen:

Glasarchitectuur
De geschiedenis van de glaspaleizen en glasarchitectuur van de 19de tot de 21ste eeuw. Van het Crystal Palace in Londen tot Constant's New Babylon; van Bruno Taut en de Gläserne Kette tot de hedendaagse constructieve glasbouw. Maquettes, tekeningen, foto's en film van anderhalve eeuw transparante bouwwerken, waarin natuurlijk ook het Glaspaleis in Heerlen een prominente plek inneemt.

Beeldende kunst
Glazen kunstwerken - beelden, installaties en omgevingen - uit de 20ste en 21ste eeuw. (Foto's van) Werken van Marcel Duchamp, René Magritte, Luciano Fabro, Dan Graham, Tony Cragg, Rebecca Horn, Roni Horn, Barry Leva, Pedro Cabrita Reis, Gerhard Richter, Varotsos, Wolf Vostell, Monica Bonvicini e.v.a.

Glas in boeken
In de expositie worden boeken over glaskunst, glasarchitectuur en glasproductie getoond, maar daarnaast is door de jaren heen glas ook altijd een inspirerend onderwerp voor veel romanschrijvers geweest. Ter gelegenheid van Broken Glass worden ook die literatuur verzameld en gepresenteerd.

Glasinnovatie
Glasgigant Saint Gobain zal de bezoeker op de hoogte brengen van de nieuwste ontwikkelingen in glastechniek op het gebied van autoglas, kwartsglasproducten, optisch glas, glasfiber, printtechnologie etc.


2. CONCERTEN, THEATER- EN DANSVOORSTELLINGEN

Klassieke en hedendaagse vormen van "glasmuziek"


3. BROKEN GLASS IN THE CINEMA
Tijdens een filmfestival worden allerhande films waar glas een rol in speelt getoond. Voorbeelden zijn natuurlijk 'Glas' van Bert Haanstra, maar ook in Silent Running, Der Blechtrommel en Lady of Shanghai is glas prominent aanwezig. Daarnaast is glas in het genre van de slapstick een herkenbaar thema.


4. GLAS VOOR KINDEREN
Kinderen kunnen glasblazen, mozaïeken maken, glas kapot zingen en glas in lood ramen bouwen, maar ook de tentoonstelling bekijken met extra toelichting in de vorm van een CKV-folder erbij. Ook liggen bezoekjes aan glasfabrieken in de planning.


5. LEZINGEN, DEBATTEN, SYMPOSIA, BIJEENKOMSTEN BEDRIJFSLEVEN

Experts en liefhebbers op verschillende gebieden zullen in lezingen hun visie op glas geven. Glas is echter niet alleen interessant als constructiemateriaal, maar ook als metafoor. Glas staat voor transparantie, zuiverheid, zichtbaarheid. Dergelijke thema's bieden een keur aan aanknopingspunten voor discussies. Die punten worden uitgewerkt in een debattenserie, waarin de openheid van het Glaspaleis hopelijk een inspiratiebron is voor jong, oud, rijk en arm om met elkaar van gedachten te wisselen.


6. CULTUREEL CAFÉ
Elke zondagmiddag zullen onder leiding van een moderator drie gasten worden geïnterviewd, afgewisseld met muzikale intermezzo's en columns. Per week staat een specifiek thema centraal.


7. BOEK
Centraal in deze publicatie staat de meerduidigheid van glas. Dit wordt belicht in 6 hoofdstukken waarin telkens een ander thema centraal staat. Die thema's zijn: beeldende kunst; architectuur; muziek; film; techniek en literatuur. Voor ieder thema wordt een expert benaderd die een kort essay van zo'n 2500 woorden schrijft over de relatie tussen glas en dat bewuste thema. Deze stukken worden in 3 talen - En, Fa, Du/Ne - vertaald. Het essay zal - hetzij afhankelijk van het onderwerp - gepaard gaan met veel beeldmateriaal. Uitgeverij Episode Publishers uit Rotterdam zal de distributie verzorgen. Verder worden de boeken te koop aangeboden tijdens Broken Glass. Piet Gerards neemt het grafisch ontwerp voor zijn rekening.


---- --
Persconferentie 10 maart 2005
Broken Glass / De onthulde illusie

ARTISTIEKE LEIDING
CV's Prof. Dr. Wolfgang Becker en Prof. Dr. Manfred Speidel

Kunstadviseur, -criticus en publicist Wolfgang Becker werd geboren in 1936 in Hannover. Hij promoveerde aan de universiteit van Keulen op het onderwerp 'Parijs en de Duitse schilderkunst 1760-1840'. Vanaf 1968 werkte hij in Aken en Keulen samen met het echtpaar Peter en Irene Ludwig, dat moderne kunst verzamelde. In 1970 richtte hij het museum Neue Galerie - Sammlung Ludwig op waar hij tevens de leiding over had. Hij leidde naast solo-exposities van onder andere Roy Lichtenstein, Duane Hanson, Luciano Fabro, A. R. Penck, Georg Baselitz, On Kawara, Imi Knoebel, Katharina Fritsch, Frédéric Bruly-Bouabré, Chéri Samba, Richard Tuttle, Nan Goldin, Christian Boltanski en Keith Haring en groepsexposities van bijvoorbeeld 'De Nieuwe Wilden', ook wereldwijd overzichtstentoonstellingen van moderne kunst. Vanaf 1989 is Becker professor kunstgeschiedenis aan de Hogeschool van Aken. In 1990 ontving hij in Parijs de titel Chevalier de l´Ordre des Arts et des Lettres. Vanaf 1991 was hij directeur van het Ludwig Forum voor Internationale Kunst in Aken. In 1995 ontving hij een Distincion por la Cultura Nacional de Cuba. Twee jaar geleden nam hij afscheid bij het Ludwig Forum. Prof. Dr. Wolfgang Becker woont in Aken.

Manfred Speidel werd in 1938 geboren in Stuttgart, waar hij in 1965 ingenieur aan de Technische Hogeschool werd. Een jaar later doceerde hij Geschiedenis en Theorie van Moderne Architectuur aan de Hogeschool voor Vormgeving in Ulm. Kort daarna vertrok hij naar Japan om een student-assistentschap aan de leerstoel voor stedenbouw van de Waseda Universiteit in Tokio onder Prof. Takamasa Yoshizaka te doen. In 1973 promoveerde hij op het thema "Semiotic Considerations on Manmade Environment". Sinds1975/76 is zijn onderzoeksgebied Theorie van de Architectuur aan de RWTH Aken waarbinnen hij zich toespitst op Geschiedenis van de moderne Architectuur, Architectuurantropologie en leembouw. In 1983 organiseerde hij een expositie van Japanse architectuur in het Stadsmuseum te Düsseldorf. Van 1987 tot 1992 was Speidel wetenschappelijk coördinator van het UNESCO project ter behoud van Jugendstilarchitectuur. In 1994 exposeerde hij met "Bruno Taut. Natur und Fantasie" in het Sezon Museum te Tokio; in het Museum of Modern Art in Kyoto en in het Stadsmuseum te Magdeburg (1995). Sinds 1997 werkt hij aan de documentatie en heruitgave van het werk van Bruno Taut. Van 1997 tot 2003 was hij voorzitter van de vereniging ter bevordering van de Japans-Duitse cultuurbetrekkingen te Keulen. Sinds Augustus 2003 is Prof. Dr. Manfred Speidel "im Ruhestand".


---- --
Persconferentie 10 maart 2005
Broken Glass / De onthulde illusie

ADRESSEN

Glaspaleis
Dir.: Adri Broeders
Postbus 1
6400 AA Heerlen
T 045-5772201
E a.broeders@heerlen.nl
www.glaspaleis.nl

Stadsgalerij
Dir.: Patricia van der Lugt
Postbus 1
6400 AA Heerlen
T 045-5772210
E stadsgalerij@heerlen.nl
www.stadsgalerijheerlen.nl

Openbare Bibliotheek
Dir.: Fred Geelen
Postbus 1
6400 AA Heerlen
T 045 577 22 20
F 045 577 22 91

E info@obheerlen.nl
www.obheerlen.nl

Filmhuis De Spiegel
Prins Clausstraat 46

6433 JR Hoensbroek
T 045-5772279

E de.spiegel@tiscali.nl

www.filmhuisdespiegel.nl

Le Grand Bernard Horeca
Richard de Vrede
Postbus 1
6400 AA Heerlen
T 045 577 22 88
E r.de.vrede@elior.nl

Vitruvianum
Dir.: Andrea Croé
Postbus 1
6400 AA Heerlen
T 045-5772205
E vitruvianum@heerlen.nl
www.vitruvianum.nl

Muziekschool
Dir.: Peter Weinstock
Postbus 1
6400 AA Heerle
T 045 - 577 22 50

F 045 - 577 22 92

E info@msh.nl
www.msh.nl

Arculeis
Dir.: Bert Bremen
Oude Lindestraat 5
6411 EH Heerlen
T 045-5790462
E info@arculeis.nl
www.arculeis.nl

Contactpersoon Broken Glass: Marjon Meijer,
T 045-5790462, E marjon.meijer@arculeis.nl


---- --
Persconferentie 10 maart 2005
Broken Glass / De onthulde illusie

ID
ARCULEIS

Art, culture & leisure solutions

Wij ontwikkelen ideeën en concepten, adviseren, onderzoeken haalbaarheid, bewaken budgetten, werven fondsen en verzorgen marketing, PR en communicatie voor projecten op het gebied van kunst, cultuur en vrijetijdsbesteding!

Arculeis is niet de naam van een Griekse god, maar een woordsamentrekking van ARt, CUlture & LEIsure Solutions, ofwel een portmanteau-woord. Eigenschap van deze woordsoort is het om verschillende begrippen samen te voegen tot een polyinterpretabele term. Het nieuwe woord heeft dus een veelvoudige betekenis, soms roept het makkelijke associatieketens op, soms verhult het zijn boodschap achter uiteenlopende ideeën die ontrafeld willen worden. Het enige wat bij zo'n woord wél vaststaat, is de prille nieuwheid van zijn existentie en die van diegene, die het samentrok/maakte.

Arculeis draagt zijn naam niet ten onrechte.

Pas in het najaar 2004 opgestart, bestaat het team onder de leiding van Bert Bremen - oud-directeur van Bremen Bouwadviseurs - inmiddels uit twee jonge cultuurwetenschapsters en een stagiair en heeft Heerlen c.q. Parkstad Limburg tot zijn uitvalsbasis gemaakt. Sindsdien wordt er in de Oude Lindestraat op nieuwe ideeën gebroed.

Arculeis biedt dienstverlening aan in de culturele sector.

Wij ontwikkelen concepten, zijn competent in projectmanagement, strategische advisering, haalbaarheidsonderzoeken en budgetbewaking, werven subsidies, fondsen als ook sponsoring, regelen randvoorwaarden en verzorgen marketing, PR en communicatie. Kortom, wij helpen creatief potentieel te realiseren en te stimuleren.

Onze marktsectoren zijn breed gevat: kunst, cultuur en vrije tijd omhelst evenzo het organiseren van bijvoorbeeld tentoonstellingen, kunstprijzen, concoursen, festivals en evenementen als ook het opzetten van congressen, seminars en het in kaart brengen van stedelijke en regionale identiteiten. Onze opdrachtgevers vinden wij en willen wij vinden bij overheden, culturele instellingen en stichtingen, het onderwijs en de non-profit-sector als ook het bedrijfsleven. -----------------------
Lewis Carroll Through the looking glass, zijn gedicht Jabberwocky als ook James Joyce Finnegans Wake zijn beroemde literaire voorbeelden zo niet grondleggers voor het gebruik van portmanteau-woorden.


---- --