Hoog spel
Een onderzoek naar effecten van liberalisering van de keuringsmarkt op
de kwaliteit van keuringen van liften en kranen
Inspectie Werk en Inkomen Hoog spel
Aan deze rapportage werkten mee:
Dhr. drs. A.A. van den Berg (projectleider)
Dhr. ir. H. van der Borg
Dhr. drs. J.C. van den Brink
Dhr. drs. R. Houwen
Dhr. A.J. Rosenbrand
Dhr. M.R. Struikman
R04/19, november 2004
ISSN 1383-8733
ISBN 90-5079-107-7
2 Inspectie Werk en Inkomen Hoog spel
Voorwoord
Certificatie- en keuringsinstanties (cki's) op het terrein van arbeidsgezondheid en -veiligheid
opereren steeds vaker op een concurrerende markt. Zij wedijveren met andere cki's voor
opdrachten van private afnemers. Tegelijkertijd zijn cki's na aanwijzing door de minister voor
dat deel waar de aanwijzing betrekking op heeft, een zelfstandig bestuursorgaan (zbo). Cki's
moeten een balans zoeken tussen de handhaving van de kwaliteit van de keuringen en de con-
currentie met andere cki's op prijs en dienstverlening. De inspectie heeft onderzocht in hoe-
verre cki's voor liften en kranen daarin slagen.
De inspectie publiceert gelijktijdig met dit rapport ook een rapport over de markt voor liftkeu-
ringen, dat dieper ingaat op de onafhankelijkheid van de instellingen bij periodieke keuringen
(`Onafhankelijkheid bij periodieke liftkeuringen').
De resultaten van dit onderzoek zijn voor de inspectie aanleiding om vervolgonderzoeken op
te zetten. De inspectie start een onderzoek naar de effectiviteit van de samenwerking tussen
cki's en naar mate van handhaving van de kwaliteit van certificaten en de rechtmatige afgifte van
certificaten.
Mr. L.H.J. Kokhuis
Inspecteur-generaal
3 Inspectie Werk en Inkomen Hoog spel
4 Inspectie Werk en Inkomen Hoog spel
Inhoudsopgave
1 Inleiding 7
1.1 Aanleiding voor het onderzoek 7
1.2 Onderzoeksopzet en vraagstelling 8
2 Marktwerking en certificering 9
2.1 Marktdruk is risico voor uitvoering keuringen 9
2.2 Verschillen in de uitvoering van keuringen 11
2.3 Instanties werken onvoldoende samen 12
3 Oordeel 15
Lijst van afkortingen 16
Publicaties van de Inspectie Werk en Inkomen 17
5 Inspectie Werk en Inkomen Hoog spel
6 Inspectie Werk en Inkomen Hoog spel
1 Inleiding
Een belangrijk beleidsdoel van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) is het
waarborgen en verhogen van de arbeids- en productveiligheid. Een van de middelen die SZW
inzet om die doelen te bewerkstelligen is het gebruik van veiligheidscertificaten voor gevaarlijke
apparaten zoals liften, kranen en drukapparatuur. Deze certificaten worden pas afgegeven na
een intensieve keuring. Voor de uitvoering van die keuringen wijst SZW private certificatie- en
keuringsinstellingen (cki's) aan die bewezen hebben deskundig en onafhankelijk van belangheb-
benden te kunnen oordelen over een veilige werking van die gevaarlijke apparaten in het dage-
lijkse gebruik.
De uitvoering van een wettelijk verplichte certificaatregeling is een taak die met openbaar
gezag is omkleed. Daarom zijn de private cki's na aanwijzing door de minister voor dat deel
waar de aanwijzing betrekking op heeft, een zelfstandig bestuursorgaan (zbo). Door die
(deel)status dienen cki's zich teweer te stellen tegen risico's, die een kwalitatief goede uitvoe-
ring van de periodieke keuringen kunnen bedreigen. Een cki heeft de taak om de kwaliteit van
een certificaat te waarborgen en kan, indien nodig, een certificaat intrekken.
Cki's verrichten verschillende soorten keuringen: nieuwbouwkeuringen, ingebruiknamekeurin-
gen en periodieke gebruikskeuringen. In dit rapport gaat het alleen om de periodieke gebruiks-
keuringen. In Nederland zijn er wettelijk verplichte periodieke gebruikskeuringen voor de
werkvelden kranen, liften en drukapparatuur.
In de jaren negentig van de vorige eeuw is, onder invloed van Europese regelgeving, begonnen
met het liberaliseren van de keuringsmarkt voor periodieke gebruikskeuringen. De minister van
SZW heeft de keuringen en certificeringen ingedeeld in werkvelden. Tot de liberalisering was er
per werkveld maar één cki aangewezen dat de wettelijk verplichte keuringen mocht uitvoeren
1 en de certificaten mocht afgeven. Achtereenvolgens zijn in 1997 het werkveld kranen en in
Ten tijde van publicatie van dit rap- 2001 het werkveld liften opengesteld voor meerdere aanbieders van periodieke keuringen. Als
port zijn er in het werkveld kranen
zeven cki's actief . laatste volgt medio 2005 het werkveld drukapparatuur. Ten tijde van het onderzoek, begin
2004, waren er zowel op het werkveld liften als het werkveld kranen vier cki's actief.1
1.1 Aanleiding voor het onderzoek
Na de openstelling van de keuringsmarkt voor andere aanbieders van certificatiekeuringen, zijn
afnemers van certificaten vrij in het kiezen van de cki die hun keuring of certificering uitvoert.
Uit literatuur en eerder onderzoek naar consumentengedrag blijkt dat afnemers bij de keuze
van een cki een afweging zullen maken tussen voor hen belangrijke factoren (bijvoorbeeld eigen
opvattingen over veiligheid, imago en prestige van de keurder, gewenste kwaliteit, kosten, tijds-
belasting/productieverlies). Welke factoren meespelen in de uiteindelijke keuze voor een cki zal
in belangrijke mate samenhangen met de waarde die afnemers aan certificaten hechten en aan
de markt- en materiekennis die afnemers hebben.
Vanuit veiligheidsoverwegingen hebben afnemers van de certificaten belang bij cki's die streng
en goed keuren. Vanuit serviceoverwegingen zullen klanten graag een cki hebben dat flexibel
opereert en aansluit op de eigen bedrijfsprocessen en planning. Vanuit kostenperspectief
hebben afnemers van de certificaten baat bij cki's die goedkoop keuren en/of certificatie-eisen
ruim interpreteren. Kosten zullen een belangrijk keuzecriterium zijn in situaties dat afnemers
niet veel waarde hechten aan certificaten.
Hoewel de cki's onafhankelijk van belanghebbenden zijn, zijn zij voor (een deel) van hun inkom-
sten afhankelijk van de afnemers van certificaten. Hierdoor kan er een spanningsveld ontstaan
tussen de inhoud en kwaliteit van een keuring en het commerciële belang van cki's. Het risico
bestaat dat het belang van kwaliteitsborging ondergeschikt raakt aan het financiële belang van
een cki, waardoor de kwaliteit van certificeren onder druk komt te staan.
De Inspectie Werk en Inkomen (IWI) ontving de afgelopen tijd signalen van enkele cki's over
een ontoereikende uitvoering van keuringen door concurrenten. De inspectie wilde daarom
7 Inspectie Werk en Inkomen Hoog spel
vaststellen of de liberalisering van de keuringsmarkt heeft geleid tot kwaliteitsverlies bij de
periodieke keuringen door cki's.
1.2 Onderzoeksopzet en vraagstelling
Het onderzoek van IWI had de volgende onderzoeksvragen:
· Wat is het effect van liberalisering van de keuringsmarkt op de rechtmatigheid en doeltreffend-
heid van de uitvoering van keuringen door cki's in de werkvelden liften en kranen?
· Wat zijn de gevolgen voor het marktgedrag van de aanbieders van certificaten?
· Wat zijn de gevolgen voor het gedrag van de afnemers van certificaten?
Het onderzoek is gehouden in het werkveld kranen en het werkveld liften. Dat zijn tot dus-
verre de enige werkvelden waar er sprake is van meerdere aanbieders. In totaal hebben zeven
cki's aan dit onderzoek deelgenomen. Zes cki's zijn werkzaam op een van de twee werkvelden.
Één cki is werkzaam op beide werkvelden. Voor dit onderzoek heeft de inspectie gebruik
gemaakt van documentonderzoek, vragenlijsten en interviews.
De inspectie heeft vragenlijsten uitgezet bij cki's en bij afnemers van certificaten en keuringen.
De vragenlijst voor de cki's bevatte vragen over de kwaliteit van de keuringen en van de organi-
saties. Deze vragenlijst maakte een benchmark van cki's mogelijk. De vragenlijst voor de afne-
mers bevatte vragen over motieven van afnemers voor de keuze van een cki. Daarmee kon de
inspectie het marktgedrag van de afnemers in kaart brengen.
De inspectie heeft interviews gehouden met het management van cki's en met deskundigen
over de ontwikkeling van het keuringsprogramma en de marktstrategie van cki's.
De inspectie heeft de gespreksverslagen van de interviews en de bevindingen van de bedrijfs-
vergelijking aan de cki's teruggekoppeld. De algemene, geanonimiseerde resultaten van het
onderzoek zijn vastgelegd in een nota van bevindingen. Het onderzoek is uitgevoerd in de
periode december 2003 tot en met september 2004.
8 Inspectie Werk en Inkomen Hoog spel
2 Marktwerking en certificering
2.1 Marktdruk is risico voor uitvoering keuringen
In hun communicatie naar klanten leggen cki's veel nadruk op aspecten als `onafhankelijkheid'
en `deskundigheid'. Deze aspecten behoren bij alle cki's tot de drie belangrijkste aspecten
waarop zij zich profileren. Daarnaast behoort het aspect `betrouwbaarheid' bij vier van de acht
cki's tot de drie belangrijkste profileringsaspecten. Al deze aspecten hangen sterk samen met
de zbo-status van de cki's. De belangrijkste criteria die SZW voor aanwijzing van een cki han-
teert zijn onafhankelijkheid, deskundigheid, het kunnen handelen en optreden als bestuurs-
orgaan en het beschikken over een adequate en voldoende administratieve organisatie.
Daarmee profileren de cki's zich voornamelijk op aspecten die met die zbo-status samenhan-
gen.
Marktaandeel veroveren door prijsstrategie
In hun gedrag laten cki's zich echter voornamelijk leiden door marktmotieven. De belangrijkste
strategie die cki's hanteren om marktaandeel te veroveren en te behouden is het aanbieden van
keuringen tegen een lagere prijs dan in de markt gebruikelijk is. Twee van de vier cki's in het
werkveld liften en drie van de vier cki's in het werkveld kranen hanteren deze strategie.
Vreemd genoeg hangen ze het gebruik van deze strategie niet aan de grote klok. In de profile-
ring naar afnemers komt het prijsargument bijna niet ter sprake. Waarschijnlijk heeft dat te
maken met de negatieve effecten op de lange termijn van deze strategie:
"Als marktnieuwkomer meet je je een prijs aan die in eerste instantie wat gunstiger is dan die van de
marktleiders. Je moet daar niet te lang mee doorgaan, omdat je dan de tent kan sluiten. Je creëert
dan geen groei."
Het gebruik van een prijsstrategie is niet zonder risico voor de handhaving van de kwaliteit van
de keuringen. Alle cki's geven aan dat klanten op termijn een lagere prijs gaan verwachten. Als
één cki een lagere prijs hanteert, heeft dat een uitstralingseffect op de sector als geheel:
"Een keer weggegeven blijft weggegeven. Kwaliteit heeft zijn prijs. Stuntprijzen kun je niet volhouden."
"Het belangrijkste effect (..) is dat het rondgaat en dat mensen dat als referentie gaan gebruiken.(..)
Door anderen bestaat het beeld dat wij dertig procent te duur zijn. Als anderen het dertig procent
goedkoper doen, dan moeten wij dat blijkbaar ook kunnen. Daarin ontstaat bij ons een druk om een
richting uit te gaan die je qua prijsstelling niet kan permitteren. Je kunt als organisatie altijd efficiënter
werken, maar ik weet ook dat wij niet dertig procent goedkoper kunnen werken."
De cki's zien duidelijk risico's van de door hen gehanteerde marktstrategieën voor de kwaliteit
van de keuringen. Toch blijven ze deze strategieën hanteren. Om de kwaliteit van de keuringen
te waarborgen vertrouwen ze daarbij op de in hun handboeken vastgelegde standaarden en op
het uitdragen van hun bedrijfsfilosofie:
"Druk van de klant om de keuring minder precies te doen gaan we tegen door onze keurders onze
filosofie van veiligheid en kwaliteit met argumenten uit te laten dragen naar de klant."
Grote marktdruk op prijs en keuringsuitvoering
De cki's ervaren een marktgerelateerde druk op prijs of uitvoering. In tabel 1 is weergegeven in
hoeverre cki's druk ervaren op prijs, keuringsduur of het niet signaleren van tekortkomingen en
in hoeverre zij die druk als ongezond ervaren omdat het een bedreiging is voor de kwaliteit van
de keuringen.
9 Inspectie Werk en Inkomen Hoog spel
Tabel 1
Aantal cki's dat marktdruk ervaart op prijs, duur van de keuring en het niet signaleren van tekortkomingen en het
aantal cki's dat die druk als een bedreiging ervaart op het handhaven van de kwaliteit van keuringen uitgesplitst
naar de werkvelden liften en kranen
Marktdruk Aantal cki's dat druk ervaart Aantal cki's dat druk ervaart als een
bedreiging voor de kwaliteit
Liften Kranen Liften Kranen
(4 cki's) (4 cki's)
Prijs van de keuring 4 4 1 2
Duur van de keuring 0 3 0 3
Niet signaleren van
tekortkomingen 1 4 0 1
Alle cki's ervaren druk op de prijs van de keuring. In het werkveld liften vinden drie van de vier
cki's deze druk hanteerbaar:
"Het onderhoud van een lift kost een veelvoud van de keuring. Toch beknibbelen ze dan op een keu-
ring, als dat voor 10 à 20 euro minder kan. Kwaliteit speelt dan geen rol."
In het werkveld kranen vinden maar twee op de vier cki's de druk op de prijs hanteerbaar:
"De druk op het tarief is een belangrijke bedreiging. Er vindt een ware slachting plaats qua tarief.
Klanten zetten ons onder druk want ze worden zelf ook onder druk gezet. Grote kraanverhuurders
beginnen nu de duimschroeven ook aan te draaien."
Druk op de duur van de keuring wordt vooral gevoeld in het werkveld kranen. Deze druk
wordt in dit werkveld ook als zeer bedreigend voor de kwaliteit van de keuring ervaren. In het
werkveld liften is de duur van de keuring blijkbaar geen onderwerp van marktdruk. Geen enkel
cki in het werkveld heeft dit aspect genoemd.
Grotere marktdruk in het werkveld kranen dan in het werkveld liften
De cki's in het werkveld kranen ervaren meer marktdruk en zien die druk als bedreigender dan
de cki's in het werkveld liften. Op alle onderscheiden aspecten van marktdruk (prijs van de keu-
ring, duur van de keuring en het niet signaleren van tekortkomingen) is het aantal cki's dat druk
ervaart hoger in het werkveld kranen dan in het werkveld liften. Ook het aantal cki's dat die
druk als een bedreiging voor de kwaliteit ervaart, is voor alle onderscheiden aspecten van
marktdruk, hoger in het werkveld kranen dan in het werkveld liften.
In het werkveld kranen lijkt de druk voornamelijk afkomstig te zijn van de kleine tot middel-
grote kraanverhuurbedrijven:
"Druk op keuringsduur speelt sterk bij de verhuurbedrijven. Deze problemen hebben we niet bij de
bouwbedrijven die zelf materieel hebben. Er is een verschil tussen eigenaren of verhuurbedrijven. Wij
hebben de grootste problemen bij verhuurbedrijven waar een baas zit die wordt afgerekend op finan-
ciële resultaten. Die kopen in op prijs bij cki's."
De externe markt- en materiedeskundigen onderschrijven het beeld dat de cki's schetsen. Ook
zij geven aan dat een deel van de verhuurbedrijven niet altijd nauwgezet omgaat met wet- en
regelgeving. Voor deze bedrijven zijn omzet en productie belangrijk. Dit is een mogelijke verkla-
ring voor het feit dat in het werkveld kranen de grootste druk vooral gericht is op de keurings-
duur en op het niet signaleren van tekortkomingen. Als een kraan gekeurd wordt, kan hij mini-
maal een dag niet worden gebruikt. Als er bovendien tekortkomingen geconstateerd worden,
bestaat de kans dat de kraan nog langer buiten gebruik is. Dat is verlies van omzet.
Druk op onafhankelijkheid cki's in het werkveld liften
Cki's voeren periodieke keuringen van liften steeds vaker uit in opdracht van liftonderhouds-
firma's. Deze firma's gaan gecombineerde keurings- en onderhoudscontracten aan met de pri-
mair verantwoordelijke lifteigenaren. In deze contracten staat ondermeer dat de firma zal zorg-
dragen voor tijdige keuring door een cki . Om dit te kunnen realiseren gaat de liftonderhouds-
firma daarvoor zogenoemde `bulkcontracten' aan met een of meer cki's. In deze bulkcontracten
staan soms ook keuringsvolumes. Door deze contracten worden de cki's voor hun keuringsop-
drachten steeds meer afhankelijk van enkele grote liftenfirma's.
Het aangaan van één of meer bulkcontracten is voor de cki's een belangrijk middel om markt-
aandeel te verkrijgen of te behouden. Alle cki's in het werkveld liften gebruiken deze strategie.
10 Inspectie Werk en Inkomen Hoog spel
De cki's geven aan dat deze strategie, gezien de aantallen liften die er mee gemoeid zijn, voor
het verkrijgen of behouden van marktaandeel onontkoombaar is. Aan de andere kant ervaren
de cki's de toenemende machtspositie van onderhoudsfirma's als een bedreiging voor hun onaf-
hankelijke en een kwalitatief goede uitvoering van de periodieke liftkeuringen:
"De dreiging is dat het spel niet volgens de regels wordt gespeeld. Dat keuringsinstellingen alle keurin-
gen van een onderhoudsfirma doen. Wat doet zo'n keuringsinstelling dan als de onderhoudsfirma zegt:
we willen niet dat je de volgende keer hier nog een opmerking over maakt."
"Vanuit de bulkcontracten wordt druk uitgeoefend om zo veel mogelijk keuringen per dag te doen. Wij
hebben wel een normtijd, maar daarover bestaan geen afspraken tussen de cki's. Consequentie hier-
van is, dat keuringstijd onderdeel wordt van concurrentie tussen de cki's. Er gaan daarom belangrijke
verschillen ontstaan in de kwaliteit van de periodieke keuringen".
2.2 Verschillen in de uitvoering van keuringen
In beide werkvelden geven zowel de cki's als de externe markt- en materiedeskundigen aan dat
de cki's de afgelopen jaren veel servicegerichter zijn gaan werken. Zo keuren cki's op verzoek
van afnemers steeds meer buiten bedrijfs- of kantooruren of in bepaalde periodes (weekends,
vakanties, winterstop, etc).
Bij alle cki's voldoen de documenten rond het keuringsprogramma aan de eisen zoals die voort-
vloeien uit de onder verantwoordelijkheid van de beheerstichtingen in beide werkvelden opge-
steld certificatieschema's. Daarnaast voldoen bij alle cki's in het werkveld liften de documenten
aan de wettelijke normen van het Warenwetbesluit liften zoals uitgewerkt in het Wetgeving
Specifiek Accreditatieschema voor liften (WESA-schema liften, versie 01 d.d. 5 december
2001).
Concessies in uitvoering door concurrentie
De cki's worden soms gedwongen kleine concessies te doen aan hun eigen uitvoeringsnormen.
De concessies zijn mogelijk door het scheppen van betere voorwaarden en efficiënter plannen:
"We kunnen niet meer dan twee mobiele kranen doen per dag. Onder druk van de concurrentie doen
we er soms drie per dag. Dat kan door compact keuren, in elkaar schuiven van keuringen en lange
dagen maken."
Verschillen tussen goedkeuringspercentages van cki's
In een vergelijking tussen de resultaten van de cki's, met behulp van een benchmark, zijn opval-
lende verschillen gevonden tussen de cki's. De verschillen betreffen afgifte certificaten zonder
2 tekortkomingen2, afgegeven certificaten na een hersteloperatie3 en geweigerde certificaten.4
Certificaat afge- Dit zou kunnen wijzen op verschillen in keuringsregime tussen cki's. De ene cki lijkt veel stren-
geven na een keuring waarbij het
keuringsobject direct volledig aan ger te keuren dan de andere cki. Een mogelijke oorzaak kan volgens de cki's liggen in interpre-
de keuringseisen voldeed. tatieverschillen van de normen tussen de cki's. In dat geval zouden duidelijker richtlijnen rond
3 interpretaties gemaakt moeten worden. Een andere door cki's aangegeven mogelijke oorzaak
Certificaten afgegeven na een keu- zijn verschillen in werkwijze tussen de cki's. Daar waar de ene cki een herstel van een gecon-
ring waarbij het keuringsobject pas
na een herstelactie van de klant stateerde kleine tekortkoming gedurende de keuringsdag of kort daarna registreert als tekort-
aan de keuringseisen voldeed. komingen kan een ander cki dat niet doen. In dat geval zijn duidelijkere richtlijnen over een-
4 duidiger werkwijzen en administratieve werkwijze noodzakelijk.
Certificaat dat wel is aangevraagd
maar niet is verstrekt omdat het
keuringsobject niet aan de Verschillen tussen keuringsduur van kranen
certificatie-eisen voldeed. In de benchmark zijn ook aanzienlijke verschillen gevonden in de gemiddelde keuringsduur van
5 kranen. Zo waren bij twee verschillende TCVT-schema's5 de hoogst opgegeven gemiddelde
Stichting Toezicht Certificatie keuringsduur van kranen bijna twee keer zo groot als de laagst opgegeven gemiddelde keurings-
Verticaal Transport (TCVT) beheert
de certificatieschema's die zijn duur. De verschillen in keuringsduur kunnen volgens drie van de vier cki's niet verklaard
voorgeschreven voor en worden worden door verschillen in grootte van de onder de twee TCVT-schema's vallende kranen. Als
gebruikt bij de keuring van kranen.
Het TCVT-schema W3-02 heeft mogelijke oorzaak geven deze cki's aan dat er te veel ruimte zit in de manier en werkwijze
betrekking op periodieke O&B waarop een kraan gekeurd wordt (intensiteit, diepgang, onderzoeksmethodes). In dat geval zijn
torenkranen. TCVT-schema W3-06
betreft hydraulische grondverzet- duidelijkere afspraken over te gebruiken werkwijzen en minimale keuringsduur bij bepaalde
machines ingezet als mobiele hijs- types en groottes van kranen noodzakelijk.
kraan.
11 Inspectie Werk en Inkomen Hoog spel
Toename aantal keuringen zonder geconstateerde tekortkomingen
Voor de benchmark is voor een set van gegevens naar de situatie in twee verschillende peilja-
ren gevraagd. Niet alle cki's zijn in staat geweest om alle gevraagde gegevens over beide peil-
jaren aan te leveren. Zo is het voor het aantal certificaten afgegeven zonder tekortkomingen in
verhouding tot het totaal aantal uitgevoerde keuringen voor maar vier cki's mogelijk om een
vergelijking te maken tussen hun performance in een eerder peiljaar en hun performance in
2003. Opvallend hierbij is dat voor drie van deze vier cki's een niet onaanzienlijke toename te
zien is van het aantal afgegeven certificaten zonder tekortkomingen in verhouding tot het aantal
uitgevoerde keuringen. Het betrof een cki in het werkveld liften en twee cki's in het werkveld
kranen. Voor de cki in het werkveld liften was de toename vijf procent, voor de twee cki's in
het werkveld kranen was de toename veertien procent, respectievelijk zeven procent. Een
mogelijke verklaring hiervoor kan zijn dat cki's in de loop der tijd servicegerichter zijn gaan
keuren doordat ze klanten meer de gelegenheid zijn gaan geven om gedurende de uitvoering
van de keuring kleine geconstateerde tekortkomingen te verhelpen. Het kan echter ook dat
cki's in de loop der tijd minder streng zijn gaan keuren.
2.3 Instanties werken onvoldoende samen
Cki's geven aan dat er collectief meer mogelijkheden zijn om een te sterke marktdruk op de
kwaliteit van keuringen in te dammen. Deze waarborgen liggen in het maken van nadere afspra-
ken over keuringsuitvoering (bijvoorbeeld minimale keuringsduur per type keuringsobject, keu-
ringsmethoden). Daarbij wordt gerefereerd aan andere, niet onder een wettelijk regime val-
lende, branches waar dergelijke onderlinge afspraken wel gemaakt en ook effectief bleken te
zijn.
Onvoldoende samenwerking tussen cki's in het werkveld kranen
Uit de bevindingen komt het beeld van een moeizame tot niet functionerende samenwerking
tussen de cki's in het werkveld kranen naar voren. Drie van de vier cki's in dit werkveld geven
aan dat de samenwerking met de andere cki's geen toegevoegde waarde heeft of niet functio-
neert. Drie van de vier cki's geven aan dat geen overeenstemming mogelijk is over de minimum
duur van keuringen. Twee van de vier cki's geven aan dat geen overeenstemming mogelijk is
over de interpretatie van normen. Als er al afspraken gemaakt zijn, geven de cki's aan dat deze
afspraken niet nageleefd worden. Ook de geraadpleegde externe materie- en marktdeskundigen
bevestigen het beeld van een moeizame tot niet functionerende samenwerking tussen de cki's
in het werkveld kranen.
Cki's hebben geen vertrouwen in elkaars deskundigheid en integriteit
Tijdens de gevoerde gesprekken schetsen veel van de cki's een vrij onflatteus beeld van de
andere cki's in het betreffende werkveld. Al dan niet met naam en toenaam van andere cki's zin-
spelen de cki's op onrechtmatige praktijken en ondeskundigheid van de andere cki's. Het gaat
dan om zaken als een onmogelijk aantal keuringen per dag, een zeer beperkte keuringsduur,
onvoldoende keuringsmethodes, afgifte van certificaten zonder keuringen, onmogelijk met een
voldoende kwaliteitsstandaard te realiseren offertes en bewust afgeven van onjuiste en onvolle-
dige informatie aan de inspectie. Bij de gesprekken die gevoerd werden in het kader van de
bedrijfsvergelijking werd de juistheid van de (geanonimiseerd weergegeven) cijfers van de
andere cki's sterk in twijfel getrokken. Daarnaast is in het kader van dit onderzoek getracht om
de cki's elkaars keuringen te laten bijwonen en te laten toetsen op kwaliteit en uniformiteit.
Hierbij zou dan een keuring van een cki bijgewoond worden door een vertegenwoordiger van
de inspectie én vertegenwoordigers van tenminste twee andere in het betreffende werkveld
werkzame cki's. Het voornemen is niet realiseerbaar gebleken omdat het grootste deel van de
cki's geen vertrouwen hadden in elkaars deskundigheid en objectiviteit.
De inspectie heeft met de in dit onderzoek gebruikte methoden de beweringen van de cki's
over onrechtmatige praktijken niet kunnen verifiëren. Veel opmerkingen waren door hun aard
oncontroleerbaar. De inspectie heeft geen harde aanwijzingen voor onrechtmatige of kwalitatief
onvoldoende keuringen kunnen vinden in bevindingen van de Raad voor Accreditatie. Daarnaast
geven de geraadpleegde markt- en materiedeskundigen aan tot nu toe geen kwalitatief onvol-
12 Inspectie Werk en Inkomen Hoog spel
doende keuringen te hebben meegemaakt. Ook geven ze aan van andere bedrijven, c.q. werk-
nemers uit de onderscheiden sectoren, geen signalen dienaangaande te ontvangen.
Het kan zijn dat de beweringen waar zijn, het kan ook zijn dat de uitspraken een gevolg zijn van
een aanzienlijk wantrouwen tussen de cki's. In beide gevallen vindt de inspectie de situatie zorg-
wekkend. In het geval de beweringen waar zijn, worden er onterechte of kwalitatief onvol-
doende geborgde certificaten afgegeven. In het geval de beweringen gebaseerd zijn op onder-
linge naijver is er sprake van een dermate verstoorde relatie tussen de cki's dat het niet
waarschijnlijk is dat de cki's de collectief gevoelde bedreiging op de kwaliteit van de keuringen
in gezamenlijkheid het hoofd kunnen bieden. Het is zeer waarschijnlijk dat het onderlinge wan-
trouwen de oorzaak is van het feit dat cki's geen sluitende afspraken kunnen maken over uit-
voering van keuringen.
13 Inspectie Werk en Inkomen Hoog spel
14 Inspectie Werk en Inkomen Hoog spel
3 Oordeel
De rechtmatigheid en de kwaliteit van de uitvoering van periodieke certificatiekeuringen in de
werkvelden liften en kranen staan onder druk. De druk wordt het sterkst gevoeld in het werk-
veld kranen. De huidige marktdruk op onafhankelijkheid, prijs, keuringsduur en het niet consta-
teren van tekortkomingen en de wijze waarop cki's daarop reageren, vormen een gevaar voor
de handhaving van de kwaliteit van de periodieke keuringen. De cki's in de werkvelden liften en
kranen zijn zich hiervan bewust. De inspectie is van mening dat de cki's ineffectief zijn in het
tegengaan van de ongewenste ontwikkelingen.
De cki's zijn niet in staat gebleken om samen afspraken te maken over eenduidiger uitvoerings-
normen. Doordat uitvoeringsnormen niet helder genoeg zijn vastgelegd, is divergentie ontstaan
in de uitvoering van de keuringen tussen de verschillende cki's. De kwaliteit van de uitvoering
van periodieke keuringen loopt naar het oordeel van de inspectie op termijn gevaar als geen
duidelijker uitvoeringsnormen voor een keuring worden vastgesteld en de cki's de bedreigingen
niet effectiever tegengaan.
15 Inspectie Werk en Inkomen Hoog spel
Lijst van afkortingen
IWI Inspectie Werk en Inkomen
SZW Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Cki certificatie- en keuringsinstelling
Zbo zelfstandig bestuursorgaan
WESA Wetgeving Specifieke Accreditatie
TCVT Toezicht Certificatie Verticaal Transport
16 Inspectie Werk en Inkomen Hoog spel
Publicaties van de Inspectie Werk en
Inkomen
2004
R04/19 Hoog spel
Een onderzoek naar effecten van liberalisering van de keuringsmarkt op de kwaliteit
van keuringen van liften en kranen
Meerjarenplan certificatie- en keuringsinstellingen 2005-2008
R04/18 Onafhankelijkheid bij periodieke liftkeuringen
R04/17 Beoordeling rapportage handhaving Sociale Verzekeringsbank 2003
R04/16 Zwarte en grensoverschrijdende fraude met bijstandsuitkeringen
Een verkennend onderzoek naar gemeentelijk beleid gericht op bestrijding van
zwarte en grensoverschrijdende fraude
R04/15 Ontwikkeling sectorloket
R04/14 Samenvatting rapportages verscherpt toezicht 2001-2003
De uitvoering van de Algemene bijstandswet in Almelo, Amsterdam, Den Helder,
Haarlem en Rotterdam
Toezicht op certificatie- en keuringsinstellingen 2005 - 2008
R04/13 In goed vertrouwen
Onrechtmatige gegevensverstrekking aan een handelsinformatiebureau
R04/12 Aan de slag met de Wet verbetering poortwachter
De invoering van de Wet verbetering poortwachter door het Uitvoeringsinstituut
Werknemersverzekeringen
R04/11 UWV en Walvis
Tweede rapportage
R04/10 De praktijk ná het aanbesteden
De feitelijke inkoop van afzonderlijke reïntegratietrajecten door UWV in de
contractperiode 2002-2003
Jaarplan 2005
Jaarverslag 2003
R04/09 Gelijke gevallen, gelijke behandeling?
Uitvoering van de ontslagtaak door CWI
R04/08 Dienstverlening door het Inlichtingenbureau
R04/07 Samenloopsignalen van het Inlichtingenbureau
Een onderzoek naar het gebruik van samenloopsignalen door gemeenten in 2003
R04/06 ICT en de keten van werk en inkomen
R04/05 De manager de baas?
Een onderzoek naar WAO-managers en hun integrale verantwoordelijkheid voor
het werk van verzekeringsartsen
R04/04 Inzet reïntegratie-instrumenten en -voorzieningen door UWV
R04/03 Herbeoordeeld?
Uitvoering van de wettelijke WAO-herbeoordelingen
R04/02 Verbetering opzet financieel beheer CWI
R04/01 Gemeente Assen en de bijzondere bijstand
Onderzoek naar bijzondere bijstandsverlening bij verblijf in het buitenland
2003
R03/21 Werken met behoud van een Abw-uitkering in Amsterdam
Quick scan
R03/20 UWV en Walvis
Eerste rapportage
Aanpassing Jaarplan IWI 2004 i.v.m. het gewijzigd toezicht op gemeenten
R03/19 De uitvoering van de Algemene bijstandswet in Den Helder
Eerste rapportage verscherpt toezicht
17 Inspectie Werk en Inkomen Hoog spel
R03/18 Vreemdelingen en arbeid
Het vergunningenbeleid van CWI
R03/17 Certificatie- en keuringsinstellingen op het gebied van arbeidsomstandigheden
in 2002
R03/16 Elfde tot en met dertiende voortgangsrapportage inzake de realisatie bestuurlijke
afspraken met Amsterdam
R03/15 Afspraken Centra voor Werk en Inkomen met de gemeenten Hoorn en Zaanstad
R03/14 De inschakeling van een private partij bij de uitvoering van de Algemene bijstands-
wet door de gemeente Maarssen
Eindrapportage
Jaarplan 2004
R03/13 Indicatiestelling sociale werkvoorziening
Een onderzoek naar de kwaliteit van het indicatiestellingproces
R03/12 Afhandeling openstaande posten Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen
Eindrapport
R03/11 Gemeentelijke eindejaarsuitkeringen aan minima in 2002
R03/10 Gemeentelijk beleid en handhaving van de bijstandswetgeving bij woonwagen-
bewoners
Loenen en de intake van bijstandsaanvragen
R03/09 Facetten van handhaving van de Algemene bijstandswet
Monitor van bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik door gemeenten 2001
R03/08 De decentrale aansturing van de Sociale Verzekeringsbank
R03/07 Debiteurenbeheer collecterend proces Uitvoeringsinstituut Werknemers-
verzekeringen
Jaarverslag 2002
R03/06 De uitvoering van de Algemene bijstandswet in Amsterdam
Stand van zaken eerste kwartaal 2003
R03/05 De uitvoering van onderzoeken in het kader van de Algemene bijstandswet door
de gemeente Rotterdam in 2002
Toetsingskader instellingen persoonscertificatie in het kader van de Arbeidsomstandighedenwet
en enkele andere wetten
R03/04 De uitvoering van de Algemene bijstandswet door gemeenten in 2001
Quick scan
R03/03 Opzet financieel beheer Centrale organisatie werk en inkomen
Review van het KPMG-rapport 'Risicoanalyse financieel beheer CWI'
R03/02 Onderzoek toepassing Werkloosheidswet bij SHB Havenpool Rotterdam BV
R03/01 De ketens van werk en inkomen
Een verkennend onderzoek naar de keten van werk en inkomen vanuit cliënt-
perspectief
U kunt deze publicaties opvragen bij:
Afdeling Communicatie
communicatie@iwiweb.nl
www.iwiweb.nl
Prinses Beatrixlaan 82
2595 AL Den Haag
Postbus 11563
2502 AN Den Haag
Telefoon (070) 304 44 44
Fax (070) 304 44 45
18 Inspectie Werk en Inkomen Hoog spel
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid