Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Toespraak
Directie:
Voorlichting
Publicatiedatum:
26-02-2005
Status:
Informatie
Flevoland bouwt aan toekomst van het verleden
N.B.: Alleen het gesproken woord geldt
Toespraak door staatssecretaris Van der Laan bij de opening van het
Nieuw Land Erfgoed Centrum op 26 feburari 2005 in Lelystad
NB. Alleen het gesproken woord geldt!
Dames en heren,
Op 28 mei, 1932 vond een historische gebeurtenis plaats. Het laatste
gat in de afsluitdijk werd feestelijk gedicht.
En dat betekende het grootste wapenfeit in de geschiedenis van onze
strijd tegen de Nederlandse erfvijand: het water. Op die plek staat
tot op de dag van vandaag een monument met daarop de woorden: `een
volk dat leeft, bouwt aan zijn toekomst.'
Toen ik de uitnodiging voor deze feestelijke opening onder ogen kreeg,
moest ik dáár aan denken. Op die uitnodiging prijkt een prachtig,
krachtig beeld. Ferme knapen, stoere kerels die letterlijk met de
laarzen in de modder staan om het nieuwe land te helpen opbouwen.
Pioniers die precies passen bij het beeld van Flevoland dat nog altijd
overheerst.
Het is een mooi en kloppend beeld. Maar het is wel eenzijdig. Het is
één kant van het verhaal. Wie zich een beetje verdiept heeft in het
enorm rijke erfgoed van dit gebied - en velen van u hier hébben dat -
weten dat Flevoland staat voor veel méér verhalen.
Verhalen over de Swifterbandmensen, waarvan de geschiedenis teruggaat
tot duizenden jaren voor onze jaartelling.
Verhalen die verbonden zijn met vreemde bezetters, want ook de
Romeinen hebben hun sporen hier nagelaten.
En verhalen die getuigen van ons roemrijke verleden in de Gouden Eeuw,
toen de schepen hier via de Zuiderzee uitvoeren naar verre oorden.
Al die verhalen kennen we door de verschillende erfgoedobjecten, die
de voormalige zeebodem van dit gebied ons heeft geschonken.
En die we nooit zo goed hadden leren kennen als we het water niet -
opnieuw sinds de Middeleeuwen - tot land hadden gemaakt. Dat
spanningsveld maakt de geschiedenis van deze plek zo uniek, en ook zo
typisch Nederlands.
Dames en heren,
Eigenlijk zou er op het monument op die afsluitdijk nog een regel
moeten worden toegevoegd. `Een volk dat leeft, bouwt óók aan zijn
verleden.' Want dat is precies wat u - alle samenwerkende partijen van
Nieuw Land - de afgelopen tijd met elkaar gedaan hebt. Bouwen aan de
toekomst van ons verleden. U heeft zich ervoor ingezet om de
geschiedenis van deze plek een rijk en gevarieerd gezicht te geven. En
om dat gezicht via de `kijker', de `zwarte doos' en andere onderdelen
van dit complex heel toegankelijk te maken voor de Flevoland en de
rest van Nederland.
De oplevering van dit gewaagde ontwerp van Atelier Pro is goed
getimed. In deze tijd vinden we het heel belangrijk dat Nederland zijn
eigen verleden - opnieuw - beter leert kennen. Juist in een periode
waarin we ons afvragen hoe we het beste met elkaar om moeten gaan in
een cultureel diverse samenleving, moeten we eerst onze eigen
identiteit goed kennen. De culturele canon - die ik omschrijf als een
geheel van teksten, beelden, kunstwerken en historische gebeurtenissen
- kan daarbij heel goed als referentiekader dienen. En ik geef graag
álle ruimte aan de musea, archieven, en onze andere nationale
erfgoedkamers om dat referentiekader op geheel eigen wijze in te
vullen.
Dat vraagt ook wat van de erfgoedsector: mensen betrekken bij
geschiedenis betekent zoeken naar instrumenten van vandaag. De tijd
van de potscherf met een informatiekaartje erbij, die is voorbij. We
willen persoonlijke verhalen horen, we willen ons theatraal kunnen
inleven in het wel en wee van onze voorouders, we willen de
geschiedenis erváren. De nieuwe media kunnen daarbij op allerlei
manieren worden ingezet. Het NLE heeft dat goed begrepen. Kennis en
emotie, leren en beleven gaan hier samen.
U krijgt dat voor elkaar door écht samen te werken. Het `meer dan de
som'- effect van Nieuw Land is groot.
Ik zie dit project dan ook als het paradepaardjes onder de regionale
historische centra. Álle instellingen die cultuurhistorisch
(documentair) erfgoed beheren doen mee. Provincie, het rijksarchief,
het Waterschap Zuiderzeeland, zes gemeenten, het Sociaal Historisch
Centrum, het Nieuw Land Poldermuseum en de bibliotheken. Dat is uniek.
Dames en heren,
Het sluitstuk van het NLE bekronen - mijn missie hier vandaag - geeft
mij meteen de gelegenheid een nieuwe stap aan te kondigen. Want op
deze Oostvaardersdijk zitten de pioniers niet stil. Drie nieuwe
partijen bouwen met vereende krachten verder aan de toekomst van ons
verleden. Ik mag dat nieuws op deze plek officieel bekend maken.
Het Nieuw Land Erfgoedcentrum, de naastgelegen Bataviawerf en mijn
`eigen' Nederlands Instituut voor Scheeps- en onderwater Archeologie
(NISA) gaan de krachten organisatorisch bundelen. De oudste
scheepswrakken ter wereld, de supersnelle 17-eeuwse scheepsindustrie,
Romeinse roeiers én de verhalen van de Zuiderzee en Flevoland worden
straks op één plek samen gebracht. Dat gaat méérwaarde opleveren. Zo
komt ons maritieme verleden sterk in beeld bij een groot publiek. En
dat moet ondersteund worden. Wij - de Provincie Flevoland en OCW -
steken daar samen 1 miljoen euro, ieder de helft.
Initiatieven die bijdragen aan een sterke culturele infrastructuur in
verschillende delen van Nederland, steun ik graag. En zeker als dat
voorkomt uit culturele pioniersgeest, ondernemersschap van de
culturele sector zélf. Eén van mijn ambities is om cultuur en economie
- nu gescheiden werelden - bij elkaar te brengen. Laten zien dat
creativiteit en technologie elkaar versterken. En dat economisch
klimaat en een rijk cultureel leven in stad en regio gunstig op elkaar
kunnen inwerken. Deze dijk gaat dat in de toekomst heel concreet
illustreren.
Bataviastad is een bezoekersmagneet voor koopjesjagers, in een
historisch decor. Het is een prima idee om de consument - na het
shoppen - te verleiden tot meer diepgang en reflectie via erfgoed op
steenworp afstand. Op de Bataviawerf komt het verleden tot leven, door
reconstructie op menselijke grootte. Een uitgelezen kans om de
bezoekers van de werf vanuit daar de weg te wijzen naar de andere en
soms veel oudere scheepswrakken in het NISA. Of ze uit te dagen tot
een bezoek aan het NLE.
Dat cultuur en economie een winnend team kunnen zijn, gaat Lelystad
aan den lijve meemaken, daar ben ik van overtuigd. [Vanaf het begin
heb ik in dit project geloofd, en ik heb me er persoonlijk sterk voor
gemaakt.
Daarmee beschouw ik 26 februari 2005 ook persoonlijk als een
historisch moment uit mijn bestuurlijke carrière].
Dames en heren,
Ik ga afsluiten. Vanaf vandaag kan er op deze dijk krachtig verder
worden gebouwd - om natte en droge verleden van deze plek een
volwaardige toekomst te geven. Door alles bij elkaar te brengen wat de
bodem van Flevo Lacum voor ons heeft bewaard. En getoond kan worden
doordat we van land water maakten en van water land.
Ik wens alle deelnemers veel succes met dit project. En voor vandaag
wens ik iedereen een heel plezierige dag toe.