25 februari 2005
MINBZ: VN moeten beter kunnen optreden tegen terrorisme en genocide
De Verenigde Naties moeten daadkrachtiger op kunnen treden tegen
terrorisme, non-proliferatie, falende staten en ernstige
mensenrechtenschendingen zoals genocide. Ook moeten de VN hardere
afspraken maken om te zorgen dat gedane beloften ook daadwerkelijk
ingelost worden. Het gaat daarbij om de millenniumontwikkelingsdoelen
(MDGs) - wereldwijde afspraken om de armoede in 2015 te halveren, maar
ook afspraken op het gebied van milieu, seksuele rechten en gezondheid
en vrouwenrechten. Er mag hierbij geen tweedeling ontstaan tussen
verliezende en winnende landen.
Dat schrijft de regering in een brief aan de Tweede Kamer als reactie
op twee recente VN-rapporten: het verslag van het High-level Panel on
Threats, Challenges and Change en het rapport van het UN Millennium
Project Team onder leiding van Jeffrey Sachs, speciaal adviseur van de
secretaris-generaal voor de MDGs. Deze rapporten waarvoor Nederland
input heeft geleverd - zullen de basis vormen voor de evaluatie van de
voortgang van de millenniumverklaring, die regeringsleiders in
september 2005 houden.
De Nederlandse regering stelt in haar reactie de volgende punten
centraal:
1. Hervormingen van internationale organisaties:
- Internationale organisaties zijn onvoldoende in staat om
internationale afspraken uit te voeren of waar nodig af te dwingen.
Daarom zijn hervormingen nodig. Nederland heeft daar een bijzonder
belang bij, als voorvechter van versterking van multilaterale
samenwerking, met zijn inzet voor duurzame armoedebestrijding, en zijn
deelname aan internationale vredesoperaties en zijn ruimhartige
bijdragen aan internationale organisaties. Ons land maakt deel uit van
de Group of Friends of UN Reform, waarin vijftien regeringsleiders
zich buigen over de VN-hervormingen.
- De VN moeten meer slagkracht krijgen om te kunnen optreden
tegen bedreigingen als terrorisme, verspreiding van
massavernietingswapens, maar ook bedreigingen in de vorm van HIV/AIDS
en milieudegradatie. Sommige onderdelen van de organisaties moeten
worden versterkt, zoals bijvoorbeeld het bureau tegen terreur
(Counter-Terrorism Executive Dictorate). Op andere terreinen moet meer
samenwerking met financiële of regionale organisaties worden gezocht.
Verder zou de Veiligheidsraad actief sancties moeten uitwerken tegen
landen die terrorisme niet voldoende aanpakken.
- De Veiligheidsraad kan in het uiterste geval besluiten tot
het gebruik van geweld. Het Handvest biedt daar voldoende
aanknopingspunten voor.
- Nederland kan zich evenwel niet vinden in de twee
voorstellen die het rapport doet om de Veiligheidsraad uit te breiden.
Het eerste model voorziet in zes nieuwe permanente zetels en drie
nieuwe wisselende zetels. In het tweede model zijn er zeven nieuwe
wisselzetels voor vier jaar, en één voor twee jaar. Beide voorstellen
betekenen een verzwakking van de positie van Europese landen, maar ook
van de landen die het meeste bijdragen aan de VN.
2. Ontwikkeling, vrede en veiligheid:
- Slagkracht is nodig, maar preventie staat voorop: problemen
van nu - armoede, ziekten en milieubederf - zijn de dreigingen van de
toekomst. Ontwikkeling en veiligheid zijn twee zijdes van dezelfde
medaille: zonder ontwikkeling geen veiligheid, zonder veiligheid geen
ontwikkeling. Dit vereist een coherente aanpak, waarbij mensenrechten,
democratie, goed bestuur, armoedebestrijding en duurzaamheid
uitgangspunten zijn.
- In dit kader zouden landen hun militaire apparaat meer
moeten toerusten voor het uitvoeren van vredestaken. Dit moet niet
alleen gelden voor ontwikkelde landen, zoals het High-level
panel-rapport stelt, maar ook voor ontwikkelingslanden.
- Nederland verwelkomt het idee om een Peacebuilding
Commission in te stellen, met daaraan gekoppeld een
VN-Stabiliteitsfonds (zoals Nederland al kent), om een land in een
post-conflict fase adequaat te kunnen ondersteunen.
- Nederland ondersteunt ook het voorgestelde
non-proliferatiebeleid, waaronder een voorstel om zo snel mogelijk te
komen tot een effectief verbod op de productie van splijtstoffen voor
gebruik in kernwapens. In het rapport wordt helaas niet diep genoeg
ingegaan op de noodzaak van versterking van de wetgeving voor
exportcontrole op grondstoffen en onderdelen van
massavernietingswapens. Nederland heeft over het onderwerp van
non-proliferatie advies gevraagd aan de Adviesraad Internationale
Vraagstukken.
- Mensenrechten moeten nog meer dan nu in het hele VN-beleid
geïntegreerd worden. De mensenrechtencommissie zou hiertoe over ieder
land jaarlijks een rapport kunnen uitbrengen, dat betrokken wordt bij
verdere besluitvorming over dat land.
3. Millenniumontwikkelingsdoelen (MDGs) en internationale afspraken:
- De afspraken die zijn gemaakt op het gebied van
armoedebestrijding (MDGs), milieu en duurzaamheid (Johannesburg),
seksuele gezondheid en rechten (Caïro), en vrouwenrechten (Beijing)
moeten worden geïntegreerd en geïmplementeerd. De uitvoering van de
afspraken blijft achter op schema. Een inhaalslag is nodig.
- Financiering van armoedebestrijding kan geen obstakel zijn,
omdat is afgesproken dat ontwikkelde landen een vast percentage van
het bruto nationaal product moeten betalen. Landen die nu te weinig
geld aan ontwikkelingssamenwerking betalen, moeten in fases hun
bijdrage op peil brengen: in 2015 moet dan minimaal 0,7 procent van
het BNP aan ontwikkelingssamenwerking worden besteed.
- Naast hulp moeten rijke landen meer ruimte bieden voor
handel, door hun markten te openen voor exportproducten uit
ontwikkelingslanden, maar ook door handelsverstorende subsidies af te
schaffen op landbouwproducten en industriële producten die voor
ontwikkelingslanden van belang zijn. Tijdens de
WTO-Doha-onderhandelingen in 2005 zullen hierover afspraken worden
gemaakt.
- Ontwikkelingslanden moeten voor 2006 met een plan komen om
in hun land de millenniumdoelen te halen. Hierbij moeten ook bedrijven
en burgers betrokken worden. Het voorstel van het UN Millennium
Project Team om enkele zichtbare, succesvolle projecten op korte
termijn als katalysator te laten dienen, moet volgens Nederland ook in
deze nationale plannen worden ingebed.
- Bij het voorstel van het UN Millennium Project Team om
twaalf landen extra te ondersteunen om die snel te laten groeien heeft
Nederland enkele bedenkingen. Het aantal is tamelijk willekeurig, en
kan ertoe leiden dat ontwikkelingslanden worden verdeeld in een groep
winnaars en groep verliezers.
- In plaats van losse projecten zouden donoren
ontwikkelingslanden beter kunnen helpen met geld voor de begroting en
met het ondersteunen van één bepaalde sector, zoals onderwijs. Ook
zouden donorlanden nog beter met elkaar moeten samenwerken, zodat
overlap voorkomen wordt en ontwikkelingslanden zo min mogelijk
bureaucratische rompslomp hebben bij de verantwoording van de
besteding van het ontwikkelingsgeld.
Ministerie van Buitenlandse Zaken