Antwoorden op vragen aan de Regering over het rapport "Reconstructie
Betuweroute. De besluitvorming uitvergroot"
|Kamerstuknummer |:|29283-7 | |Vragen aan |:|Regering | |Commissie |:|Verkeer en Waterstaat |
|Nr |Vraag | |1 |Op welke wijze, hoe vaak en door wie is er | | |vanuit het kabinet of de departementen | | |contact geweest met de (leden van de) | | |commissie Hermans over het uit te brengen | | |advies? | | |Antwoord: | | |Indien er contacten vanuit het kabinet met | | |(leden van de) commissie Hermans zijn geweest| | |zijn deze niet gedocumenteerd, en derhalve nu| | |- tien jaar later - niet meer te | | |reconstrueren. Ook in het verslag van het | | |openbare gesprek van de TCI met de toenmalige| | |minister van Verkeer & Waterstaat, mevrouw | | |Jorritsma-Lebbink, (TCI-deelrapport nr. 11 - | | |verslagen hoorzittingen, blz. 633 en verder) | | |is daarover niets terug te vinden, behoudens | | |contacten ten behoeve van de samenstelling | | |van de Commissie. De contacten vanuit de | | |departementen zijn, voor zover | | |gedocumenteerd, beperkt gebleven tot de | | |reguliere logistieke en financiële | | |begeleiding en het aanleveren van informatie | | |- gevraagd of ongevraagd - en het | | |beantwoorden van vragen van de Commissie | | |Hermans; deze stukken zijn alle door de TCI | | |onderzocht en - waar de TCI deze van belang | | |achtte - genoemd in de TCI-rapportage. | |2 |Waarom heeft de toenmalige minister van | | |Verkeer en Waterstaat (VW) de ontstane | | |"spanning" tussen raming en budget van f. 550| | |miljoen niet aan de Tweede Kamer gemeld? Hoe | | |verhoudt dit besluit zich tot Bijlage B van | | |de regeling grote projecten, waarin wordt | | |gesteld dat bij dreigende | | |kostenoverschrijdingen een tussentijdse | | |rapportage, inclusief voorstellen om de | | |spanning op te lossen, moet worden | | |uitgebracht? | | |Antwoord: | | |In de eerste voortgangsrapportage aan de | | |Tweede Kamer meldde de toenmalige minister | | |van verkeer & Waterstaat het volgende over de| | |spanning tussen raming en budget, en de wijze| | |waarop zij daarmee wilde omgaan: | | |"Er is een verschil tussen de door V&W in de | | |begroting gereserveerde middelen en de | | |kostenraming van NS-RIB voor de aanleg van de| | |Betuweroute. Het departement houdt vooralsnog| | |vast aan de in de begroting opgenomen | | |middelen, temeer daar deze valt binnen de | | |onzekerheidmarges die horen bij het | | |begrotingsbedrag dat V&W hanteert. Een nadere| | |beoordeling van het verschil tussen bet | | |budget en de kostenraming van NSRIB is | | |ondermeer afhankelijk van het goedgekeurde | | |Programma van Eisen (PvE), de uitkomsten van | | |de kostenaudit en de resultaten van de eerste| | |aanbestedingen zoals hieronder nader | | |aangeduid." | | |Of deze benadering past bij het gestelde in | | |de Regeling Grote Projecten over "dreigende | | |kostenoverschrijdingen" hangt ervan af of men| | |de toenmalige situatie beoordeelde als een | | |concrete dreiging dat er daadwerkelijk een | | |kostenoverschrijding aan zat te komen. | | |Kennelijk heeft de toenmalige minister | | |geoordeeld dat zulks (nog) niet het geval | | |was. | | | | |3 |Kan de regering voor de periode oktober 1995 | | |tot eind 1998 een schematisch overzicht geven| | |van de verschillende bedragen die zijn | | |genoemd als de hoogte van de spanning tussen | | |raming en budget? Kan de regering aangeven | | |wanneer deze bekend zijn geworden bij de | | |projectdirectie? Wanneer zijn deze gemeld aan| | |de minister en wanneer aan de Tweede Kamer? | | |Uit welke posten bestonden deze bedragen? | | |Antwoord: | | |In onderstaande tabel is het verloop van de | | |spanning tussen budget en raming van de | | |Betuweroute weergegeven met het tijdstip | | |waarop diverse betrokkenen hiermee bekend | | |waren. De posten die ten grondslag liggen aan| | |de spanning zijn beschreven in het | | |TCI-deelrapport 'Reconstructie Betuweroute' | | |op bladzijden 214-220. | | | | | |Verschil tussen budget en raming in miljoen | | |gulden zoals bekend bij betrokkenen | | |tijdstip | | |projectdirectie | | |Minister | | |Tweede Kamer | | | | | |oktober 1995 | | |530 | | |530 | | |- | | | | | | | | |juni 1996 | | |940 | | |650 | | |- 1 | | |(VGR1) | | | | | |oktober 1996 | | |1025 | | |940 | | |- 1 | | |(Tracébesluit) | | | | | |maart 1997 | | |418 | | |300 2 | | |300 2 | | |(VGR2) | | | | | |september 1997 | | |447 | | |300 2 | | |300 2 | | |(VGR3) | | | | | |maart 1998 | | |512 | | |300 2 | | |300 2 | | |(VGR 4) | | | | | |november 1998 | | |28 | | |28 | | |- 3 | | |(Mallejan Akkoord) | | | | | |1 in kwalitatieve termen gemeld dat er een | | |verschil tussen budget en raming is. | | |2 exclusief het risico extra kosten stelpost | | |bodemsanering. | | |3 in antwoord op Kamervragen n.a.v. VGR4 | | |gemeld dat er geen reden is dat het budget | | |niet gehandhaafd kan worden. | |4 |Waarom is in de eerste voortgangsrapportage | | |niet gemeld hoe hoog de dreigende spanning | | |tussen raming en budget zou zijn? | | |Antwoord: | | |Zie het citaat in het antwoord op vraag 2 | | |hierboven. | |5 |Is het gebruikelijk om gerealiseerde | | |kostenstijgingen, administratieve | | |overboekingen en stelposten te kwalificeren | | |als "behorend bij de onzekerheidsmarge van | | |een begrotingsbedrag" van een project? Waarom| | |is de "spanning van rond de f. 1 miljard" op | | |deze manier in de eerste voortgangsrapportage| | |gemeld? | | |Antwoord: | | |De genoemde kostensoorten leidden allen tot | | |een hogere raming van de uitgaven. Juist | | |omdat dergelijke stijgingen konden voorkomen | | |was het gebruikelijk om een onzekerheidsmarge| | |rondom de geraamde en begrote bedragen te | | |hanteren om die stijgingen op te vangen. In | | |de voortgangsrapportage werd daarom ook | | |expliciet gemeld dat bij het door V&W | | |gehanteerde begrotingsbedrag een | | |onzekerheidsmarge van 20 percent behoorde. | | |De reden voor de wijze van vermelding in de | | |voortgangsrapportage werd aangegeven in de | | |voortgangsrapportage zélf; zie het citaat in | | |het antwoord op vraag BR-2. | |6 |Waarom heeft de minister op 21 mei 1997 in | | |een Algemeen Overleg met de Tweede Kamer | | |gemeld dat de tegenvaller ten aanzien van | | |bodemsanering f. 60 miljoen bedroeg terwijl | | |de meest recente raming uitging van een | | |veelvoud daarvan? | | |Antwoord: | | |De TCI schrijft hierover: "Onduidelijk is | | |waarop de minister zich hierbij baseert". Ik | | |deel die constatering. | |7 |Hoe kan het dat ondanks de afspraak uit het | | |Malle-Janakkoord dat het budget voor | | |Engineering, Apparaatskosten en Toezicht | | |(EAT) gefixeerd zou worden op f. 1200 miljoen| | |het bedrag in de jaren daarna desondanks | | |verder is gestegen tot f. 1,6 miljard in | | |2004? | | |Antwoord: | | |Het bedrag van f 1200 miljoen (prijspeil | | |1997) voor de kosten van 'engineering, | | |apparaat en toezicht' (EAT) is opgenomen in | | |het Mallejan akkoord van oktober 1998, met | | |een aantal opmerkingen en uitgangspunten. | | |ProRail had op dat moment nog geen maakbaar | | |plan om de EAT-kosten op dit maximum te | | |fixeren. Het in dit akkoord gehanteerde | | |percentage van 15% van de bouwkosten was | | |lager dan het percentage dat ProRail bij | | |andere, kleinere, projecten calculeerde; er | | |werd bij het zeer grote project Betuweroute | | |gerekend op besparingen door | | |repeteer-effecten. Voorts werd toen uitgegaan| | |van oplevering van het project Betuweroute | | |medio 2005. | | |De stijging van de EAT-kosten tot f. 1,6 | | |miljard kent een aantal oorzaken. | | |De belangrijkste zijn loon- en | | |prijsontwikkelingen (de hoogconjunctuur in de| | |bouw wekte ook in deze kostenpost door) en de| | |1,5 jaar latere oplevering van het project; | | |daardoor lopen allerlei vaste | | |apparaatsuitgaven 1,5 jaar langer door dan | | |ten tijde van het Malle-Jan-akkoord was | | |voorzien. | | |Daarnaast waren de scope en de bestuurlijke | | |omgeving, in tegenstelling tot waarop was | | |gerekend, tot en met 2004 niet "in rust". | | |Recente voorbeeld hiervan zijn de discussie | | |over de tunneltechnische installaties en de | | |eventuele vergunningsplicht voor | | |bovenleidingen; dergelijke zaken hebben de | | |EAT-kosten opgedreven. | | |Voorts zijn voor enkele projectonderdelen | | |hogere EAT-uitgaven gedaan om grotere | | |besparingen bij de bouwkosten te kunnen | | |realiseren. Voorbeelden hiervan zijn de | | |versobering van Kijfhoek en het opdelen van | | |de bovenbouw in kleinere contracten met als | | |gevolg intensievere aansturing. De hogere | | |uitgaven voor ontwerp en aansturing (EAT) | | |hebben er dus voor gezorgd dat optimaal | | |geprofiteerd kon worden van de marktsituatie | | |en dat gunstige aanbestedingsresultaten zijn | | |bereikt. | |8 |Waren de kasproblemen van f. 1,5 miljard die | | |in de zesde voortgangsrapportage werden | | |gemeld al bekend ten tijde van de | | |besluitvorming in het kabinet over de notitie| | |Betuweroute (oktober 1998) en de | | |Kamerbehandeling van deze notitie Zo ja, | | |waarom zijn deze problemen op dat moment niet| | |gemeld? Zo neen, wanneer waren die dan wel | | |bekend en in hoeverre zijn deze problemen | | |gemeld aan de Tweede Kamer? | | |Antwoord: | | |Uit de reconstructie die de TCI heeft | | |gepresenteerd valt op te maken (TCI-rapport | | |Reconstructie Betuweroute, blz. 249 en 250) | | |dat de directeur-generaal goederenvervoer in | | |oktober 1998 een nieuwe kasreeks heeft | | |ingediend bij de directie FEZ van V&W, dat in| | |het voorjaar van 1999 hard wordt gewerkt aan | | |een oplossing, dat die oplossing in april | | |1999 lijkt te zijn gevonden, en dat de | | |minister van Verkeer en Waterstaat in juni | | |1999 aan de Tweede Kamer meldt hier nog aan | | |te werken. | | |De Notitie Betuweroute is begin november 1998| | |aan de Tweede Kamer gezonden en in | | |november/december 1998 met de Tweede Kamer | | |besproken. Op dat moment was dus intern V&W | | |wel bekend dat er behoefte was aan een | | |verandering van de kasreeks, maar nog niet | | |dat zulks problematisch zou (kunnen) zijn. | | |Kasreeksen van alle lopende projecten moeten | | |immers regelmatig worden aangepast aan de | | |actuele projectvoortgang, die afhankelijk is | | |van veel soms zeer veranderlijke | | |omstandigheden. De bedoelde kasproblemen zijn| | |op 17 juni 1999 in de aanbiedingsbrief van de| | |zesde voortgangsrapportage gemeld aan de | | |Tweede Kamer; zie het citaat daaruit op blz. | | |250 van het TCI-rapport Reconstructie | | |Betuweroute. |