Algemene Rekenkamer

Algemene Rekenkamer

- 24 februari 2005 -

80% zit vast wegens drugsdelict

Begeleiding van Nederlandse gedetineerden in buitenlandse gevangenissen verbeterd

Sinds 2000 heeft het Ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ) veel verbeteringen doorgevoerd in beleid, uitvoering en verantwoording van de consulaire bijstand aan de ruim 2300 Nederlandse gedetineerden in het buitenland. Wel vindt de Algemene Rekenkamer dat BZ bezoekfrequenties moet vaststellen. De maandelijkse gift van ¬ 30 aan gevangenen buiten Europa zou per land of regio geïndexeerd moeten worden. Het rapport Gedetineerdenbegeleiding buitenland is een vervolg op een eerder in 2000 gepubliceerd onderzoek.

De Algemene Rekenkamer constateert dat het Ministerie van BZ sinds 2000 duidelijke begeleidingsnormen heeft opgesteld. De opleidingen voor consulaire medewerkers en vrijwilligers die gedetineerden bezoeken zijn verbeterd. Verder geven de Ministeries van BZ en van Justitie nu actiever voorlichting over de situatie in buitenlandse gevangenissen en gedetineerdenbegeleiding.

Feiten en cijfers over Nederlandse gedetineerden in het buitenland
-Het Ministerie van BZ is verantwoordelijk voor de gedetineerdenbegeleiding; het Ministerie van Justitie is betrokken bij het overbrengen van gedetineerden naar Nederland, zodat zij hier hun straf kunnen uitzitten.


-Het aantal gedetineerden met de Nederlandse nationaliteit in buitenlandse gevangenissen neemt jaarlijks toe: 579 in 1988, 1302 in 1995, 1900 in 2000 en 2327 eind 2004. Een aantal van deze mensen heeft schulden, is verslaafd, heeft psychische problemen en/of spreekt slecht Nederlands. Dit kan problemen geven bij de begeleiding.


-Nederlandse gedetineerden zitten in 81 verschillende landen. 60% zit in een EU-land; de meesten in Duitsland (406), Frankrijk (259) en Groot Brittannië (202). Buiten de EU zitten de meesten in de VS (161) en in Suriname (133). In Thailand zitten 14 gedetineerden, van wie 9 wegens drugs en in Marokko zitten 52 gedetineerden, van wie 44 wegens drugs. In totaal zit 80% gevangen wegens drugsdelicten. Ter vergelijking: van de Zweden in buitenlandse gevangenissen zit 42% wegens drugs; van de Britten 28%. - Voor de gedetineerdenbegeleiding geeft BZ jaarlijks ongeveer ¬ 1,2 miljoen uit, exclusief personeels- en reiskosten. Hiernaast krijgen de stichtingen Reclassering Nederland en Epafras samen ruim ¬ 1,2 miljoen per jaar voor de begeleiding van Nederlandse gedetineerden in buitenlandse gevangenissen.

9800 bezoeken in 2003; 231 gevangenen teruggekeerd in 2004 In 2003 hebben medewerkers van de Nederlandse ambassades/posten 9800 bezoeken afgelegd, per gedetineerde variërend van 1 tot 13 keer per jaar. Dit is afhankelijk van de afstand tot de gevangenis, het aantal gedetineerden per post, de personele capaciteit en de omstandigheden. De Algemene Rekenkamer stelt vast dat op vergelijkbare ambassades de bezoekfrequenties verschillen. Net als in 2000 vormt inzicht in de benodigde personele capaciteit bij de posten een knelpunt. Onder andere in Groot-Brittannië en Duitsland blijken de Nederlandse posten voor een groot deel te steunen op een omvangrijk vrijwilligersnetwerk.

Elk jaar wordt ongeveer 6% van de gevangenen naar Nederland overgebracht in het kader van de Wet Overdracht Tenuitvoerlegging Strafvonnissen. In 2004 kwamen 231 gevangenen terug (bijna twee keer zoveel als in 2003). De behandeltermijnen van terugkeerzaken lopen sterk uiteen: van circa 6 maanden in Groot Brittanië tot 18 maanden in Spanje. Het relatief milde strafregime in Nederland vormt vooral bij drugsdelicten een knelpunt voor omzetting van de buitenlandse straf naar Nederlandse strafmaat.

Aanbevelingen: bezoekfrequentie verduidelijken en gift indexeren De bezoeknorm is dat mensen in landen verder van Nederland en in gevangenissen met minder goede omstandigheden vaker zullen worden bezocht. De Algemene Rekenkamer beveelt aan om deze norm te verduidelijken en per post een bezoeknorm vast te stellen, rekening houdend met de lokale omstandigheden.

Hiernaast signaleerde de Algemene Rekenkamer ongewenste neveneffecten van de gift van ¬ 30 per maand voor gedetineerden buiten Europa. Het bedrag is in sommige landen te weinig en in andere landen te veel, hetgeen kan leiden tot o.a. afpersing of diefstal. De minister van BZ geeft in zijn reactie aan dat hij de mogelijkheid van indexering gaat onderzoeken. Hij neemt de thema s bezoeknorm en indexering mee in zijn evaluatie van de gedetineerdenbegeleiding dit jaar.

Onderzoek naar hoog percentage drugsgerelateerde delicten De Algemene Rekenkamer vindt dat gericht onderzoek naar het hoge percentage (80%) Nederlanders dat wegens drugsdelicten in het buitenland vastzit, nodig is, mede omdat dit niet bijdraagt aan een positief imago van Nederland in de wereld.

De ministers van BZ en van Justitie zeggen toe hier onderzoek naar te gaan doen.