Algemene Vereniging Van Beroepsjournalisten in België
Ook freelancers hebben recht op afscheidsvergoeding
Een uitgever die eenzijdig de samenwerking met een freelance
journalist opzegt, moet die freelancer minstens de tijd en gelegenheid
geven een andere opdrachtgever te zoeken. Dat staat in een belangrijk
princiepsvonnis van de Antwerpse rechtbank van eerste aanleg. Gust
Verwerft de freelancer om wie het in casu gaat houdt aan het vonnis
een schadevergoeding van 5.200 euro over.
Gust Verwerft begon in september 2002 te schrijven voor Zondagsblad,
dat uitgegeven wordt door Cascade. Kort voordien was hij aan de kant
geschoven bij De Persgroep, nadat die beslist had zijn tabloïd Blik op
te doeken. Blik verliest Gust Verwerft aan Zondagsblad, heette het,
een beetje pronkerig, op de cover van de ZB-editie van 24 september
2002.
Verwerft maakte met de toenmalige Cascade-verantwoordelijken via
e-mail afspraken voor een soort assisen-magazine a rato van drie
paginas per week. Het Zondagsblad publiceerde zijn bijdragen steevast
onder de kop van onze gerechtspecialist ter plaatse. Half november
bereikten beide partijen opnieuw via e-mail ook een overeenkomst over
een maandvergoeding.
Een jaar later stelt Cascade evenwel een ander betalingssysteem voor,
dat gebaseerd is op het aantal gepubliceerde tekens. Gust Verwerft
aanvaardt die regeling, maar toch krijgt hij vanaf september 2003 geen
nieuwe opdrachten meer. De journalist dringt hierna aan op een
afscheidsregeling, maar krijgt het deksel op de neus. Uitgever Cascade
houdt voor dat zij de journalist niets verschuldigd is aangezien hij
slechts op losse, zelfstandige basis werkte.
GOEDE TROUW
Begin 2004 dagvaardde Gust Verwerft met steun van de VVJ/AVBB
uitgeverij Cascade. Zijn vordering hield een vergoeding van 6 keer het
aanvankelijk overeengekomen maandbedrag in.
De rechtbank wijst er in haar vonnis van 11 februari jl. op dat de
journalist exclusief en voor onbepaalde duur door Cascade onder
contract werd gezet. Daarnaast is duidelijk dat diezelfde uitgever een
jaar later eenzijdig een einde maakte aan de samenwerking. Cascade
verwijst voor dat laatste naar haar journalistieke vrijheid om
bepaalde bijdragen niet langer te moeten publiceren. Toch belet dit
volgens rechter Couwenberg nog niet dat een opdrachtgever zijn
medewerkers correct moet blijven behandelen. Artikel 1134 van het
Burgerlijk Wetboek een van de pijlers van het Belgische recht schrijft
nu eenmaal voor dat alle overeenkomsten te goeder trouw moeten worden
uitgevoerd.
Van een wanprestatie in hoofde van de journalist is alleszins geen
sprake, en dus moest Cascade ook bij de beëindiging van de
samenwerking te goeder trouw handelen, vervolgt de rechtbank. Concreet
diende de verbreking te gebeuren op een wijze die de contractspartij
toelaat zich aan de gewijzigde toestand aan te passen. Dit
veronderstelt dat de uitgever aan de freelancer minstens de
gelegenheid en de tijd geeft een andere contractspartij te vinden of
minstens een vergelijkbare toestand tot stand te brengen. Wordt deze
verplichting niet nagekomen, dan is er sprake van een wanprestatie
die, mits bewijs van schade, aanleiding kan geven tot het toekennen
van een vergoeding. Deze schade bestaat in de kosten die de journalist
moet maken om zich hals over kop tot de markt te wenden om een nieuwe
contractspartner te vinden en in het verlies van inkomsten, die de
journalist normaal had kunnen bekomen indien hij een termijn had
gekregen om zich op de verbreking voor te bereiden.
BREEKIJZER
De rechtbank stelt nog dat ook de professionele integriteit van
Verwerft door de abrupte beëindiging van de samenwerking duidelijk
schade heeft geleden. Het resultaat: een schadevergoeding van 5.200
euro, goed voor een maandbedrag van het afgesproken honorarium.
Gust Verwerft is tevreden met het gecreëerde precedent maar betreurt
het lage bedrag van de schadevergoeding.
Advocaat Lieven Lenaerts, die de zaak voor Verwerft en de VVJ/AVBB
pleitte, wijst op het grote belang van de motivering van het vonnis.
Gust Verwerft is een wegbereider voor de zelfstandige journalisten,
waarbij nu wordt erkend dat ze recht hebben op een schadevergoeding
bij abrupte verbreking. Ik denk dat dit vonnis genoeg inhoud heeft om
als breekijzer te gebruiken tegen diegenen die, zoals Cascade, blijven
voorhouden dat een freelance-contract zomaar kan beëindigd worden.
Pol Deltour
(24/02/2005)