HUMANITAS
Vrijwilligerswerk van Humanitas toen en nu
Donderdag 24 februari verschijnt het eerste nummer in 2005 van het
magazine Van Mens Tot Mens van Humanitas die dit jaar haar
zestigjarige jubileum viert. In dit nummer een terugblik op de eerste
tien jaar van de vereniging en een reportage uit de vrouwengevangenis
Ter Peel in Noord-Limburg waar gedetineerde vrouwen de mogelijkheid
hebben om kinderen tot en met drie jaar bij zich te houden.
Vrijwilligers van het Humanitasproject 'Gezin in balans' komen een
paar keer per maand op bezoek om steun en afleiding te bieden.
De eerste tien jaar van Humanitas
Het was een vreemde tijd, zo vlak na de Tweede Wereldoorlog. Aan de
ene kant was er die afgrijselijke erfenis: de miljoenen doden en het
besef dat mensen elkaar vreselijke dingen konden aandoen. Aan de
andere kant ontstond een nieuw elan. 'Dit nooit meer' was de gedachte
die bij veel mensen leefde. In de atmosfeer van verwerking, maar ook
van opbouw en plannenmakerij kreeg Humanitas vorm, eerst als stichting
en na een paar jaar als vereniging.
In de verzuilde samenleving kon een stichting voor maatschappelijk
werk niet zonder een levensbeschouwelijke grondslag. De oprichters van
Humanitas moesten kiezen. Al gauw kozen zij voor een Stichting voor
Maatschappelijk Werk op Humanistische Grondslag. Het was voor de
oprichters van de stichting belangrijk om dat humanisme duidelijk te
omschrijven: de mens als individu zien, maar tegelijkertijd als
onderdeel van de gemeenschap. Persoonlijke verantwoordelijkheid én
zorg voor de ander stonden centraal. Dat was een heel verschil met de
kerkelijke liefdadigheid. Het zelfbeschikkingsrecht van mensen en het
vergroten van de menselijke waardigheid zouden het doel moeten zijn
van het maatschappelijk werk.
Binnen een mum van tijd, al in 1946, waren er 23 afdelingen. Een jaar
later waren het er 37. Honderden vrijwilligers waren voor Humanitas in
touw. Alleen al in Amsterdam waren dat er zo'n 1.500.
In die eerste tien jaar van het bestaan van Humanitas breidde het werk
zich verder uit. Humanitas ontpopte zich als 'trendsetter' waar het
ging om hulpverlening aan nieuwe doelgroepen zoals de Indische
gerepatrieerden, slachtoffers van de watersnoodramp en buitenlandse
kinderen die in Nederland werden opgevangen. Het netwerk van de vele
afdelingen en de honderden enthousiaste vrijwilligers maakten het
mogelijk snel ter plaatse te zijn en te handelen.
Opvoeden achter tralies
Waarom ze haar straf moet uitzitten, wil Miryam (25) niet vertellen.
Kort nadat de politie haar arresteerde, bleek dat ze in verwachting
was. Miryam: 'De geboorte van Anna is het mooiste wat me is overkomen.
Zij is mijn nummer één. Zonder haar zou het leven in de gevangenis
aanmerkelijk zwaarder voor me zijn. Door haar voel ik me hier minder
alleen.' Miryam krijgt twee keer in de maand bezoek van Jo Swinkels
(55). Zij is vrijwilligster van 'Gezin in balans', een project van
Humanitas district Zuid. 'Met Gezin in balans biedt Humanitas een
aanvulling op het werk van het gevangenispersoneel', legt Jo uit. 'Ik
voer gesprekken met Miryam op basis van gelijkwaardigheid. Eens in de
twee weken kom ik haar bezoeken. Ik hoop dat ze me ziet als een goede
buur of een vriendin. Als Miryam het hier even niet ziet zitten, ben
ik er voor haar, maar ze kan met me ook over koetjes en kalfjes
praten. Het is in dit vrijwilligerswerk noodzakelijk dat je tegen een
stootje kunt. Je ziet veel ellende en gaat meestal met mondige vrouwen
om.'
Jo vindt dat het vrijwilligerswerk in de gevangenis haar leven rijker
maakt. 'Als ik zie hoe het met veel vrouwen in de gevangenis is
gelopen, waardeer ik extra dat het goed gaat met mijn inmiddels
volwassen kinderen' vertelt Jo. 'Ook mijn leven in vrijheid waardeer
ik nu meer dan eerst. Miryam kan niet gaan en staan waar ze wil. Ik
merk dat veel mensen onderschatten hoe naar dat is.'
Om privacyredenen zijn de namen van Miryam en Anna gefingeerd.