017 - Corruptiewet moet niet verder verruimd worden
Datum: 15 februari 2005
Met een ingrijpende wetswijziging in 2001 heeft de Nederlandse overheid een
sterkere vuist willen maken tegen corruptie bij ambtenaren. In de praktijk
blijkt de nieuwe wet ingewikkelder dan vroeger, vaag geformuleerd en kan ze
in het uiterste geval zelfs een averechts effect hebben. Dat concludeert
Eelke Sikkema in zijn promotieonderzoek naar ambtelijke corruptie in het
strafrecht. Sikkema promoveert op 24 februari 2005 aan de Rijksuniversiteit
Groningen.
Nederland blijft niet verstoken van corruptie. Het beste voorbeeld
hiervan is de recente kwestie bouwfraude, waarbij aannemers ambtenaren
fêteerden om zo de beste deals binnen te slepen. In 2001 werd in
verband met internationale verdragen de Nederlandse corruptiewetgeving
aangescherpt. Zonder veel succes, concludeert Sikkema: `Het is er niet
eenvoudiger op geworden. Als gevolg van de wetswijziging is het
moeilijker te bepalen wat wel en wat niet strafbaar is. Dat maakt het
lastig voor ambtenaren te weten wat ze wel en niet mogen. En politie
en justitie zullen grotere moeite hebben met opsporen en vervolgen.'
Onoverzichtelijk
Omkoping is een belangrijk onderwerp in de corruptiewetgeving. Vóór
2001 werden drie vormen onderscheiden, nu zijn dat er veertien. `De
wetstekst is onoverzichtelijk, je moet altijd zoeken welke variant
terzake doet,' aldus Sikkema. `Bovendien is niet helemaal duidelijk
wat onder corruptie valt.' De wet is sinds 2001 dus niet alleen
complexer, maar ook veel ruimer geworden. Neem de klassieke fles wijn,
een aardigheidje om de ambtenaar in kwestie gunstig te stemmen. Vóór
de wetswijziging moest de ambtenaar er zeker van zijn dat hij de fles
wijn alleen zou krijgen in ruil voor bepaalde handelingen, om in
overtreding te zijn. Nu is een vermoeden dat die handelingen worden
verlangd al voldoende om het aannemen van de wijn strafbaar te maken.
Geduld
Terwijl de inkt van de nieuwe wet nog maar net droog is, klinkt naar
aanleiding van de bouwfraude hier en daar alweer een roep om een
nieuwe verscherping van de corruptiewetgeving. Bijvoorbeeld door het
aannemen van alle giften strafbaar te stellen, niet alleen als er een
vermoeden bestaat dat het gaat om steekpenningen. Volgens Sikkema is
het te vroeg voor deze aanpassingen: `We moeten nu eerst wachten op
het effect van de wetswijziging in 2001.'
Elektronische betaalmiddelen
Het proefschrift van Sikkema bevat concrete aanbevelingen om de wet te
vereenvoudigen. Behalve over omkoping bevat het wetboek bepalingen
over andere vormen van corruptie. Het grootste deel van deze artikelen
stamt uit 1886. Grote dramatische gebreken kennen ze niet, maar enige
aanpassing aan de huidige tijd zou geen overbodige luxe zijn. Sikkema:
`Nu zijn ambtenaren bijvoorbeeld alleen strafbaar bij verduistering
van geld of geldwaardig papier. Maar sinds 1886 hebben we creditcards,
bankpassen en chipknips. Elektronische betaalmiddelen zouden
toegevoegd kunnen worden in de tekst.'
Doublures
Verder staan in de wet twee artikelen die eenvoudig geschrapt kunnen
worden. Eén gaat over het vervalsen van boeken en registers. Dit valt
namelijk al onder de wet over valsheid in geschriften. Een ander
betreft verduistering van bewijsstukken. Ook dat is elders in het
Wetboek van Strafrecht al vastgelegd als strafbaar. Voorlopig blijven
deze doublures bestaan en zal de overheid geen tweede wetswijziging
voorstellen, vermoedt de promovendus: `Het momentum is voorbij en het
signaal gegeven. Corruptie is van het Haagse prioriteitenlijstje
verdwenen.'
Curriculum vitae
Eelke Sikkema (Leeuwarden, 1974) studeerde Nederlands recht en
Notarieel recht aan de RUG. Hij verrichtte zijn promotieonderzoek bij
de vakgroep Strafrecht en Criminologie van de Faculteit der
Rechtsgeleerdheid. Sikkema promoveert tot doctor in de
rechtsgeleerdheid bij prof.mr. D.H. de Jong en mr. H.D. Wolswijk.
Sinds 2002 werkt Sikkema als universitair docent bij het Willem
Pompe-instituut voor Strafwetenschappen van de Universiteit van
Utrecht. De titel van het proefschrift luidt: Ambtelijke corruptie in
het strafrecht. Een handelseditie wordt uitgegeven bij Boom juridische
uitgevers (ISBN 90-5454-5550).
Noot voor de pers:
Informatie: Eelke Sikkema, tel.: 030 - 253 71 23, email:
e.sikkema@law.uu.nl
Rijksuniversiteit Groningen