Partij van de Arbeid


Den Haag, 23 februari 2005


Bijdrage van Gerdi Verbeet (PvdA) aan het plenaire debat over verpleeghuiszorg


Gesproken woord geldt


Voorzitter,


Gisteravond in NOVA zijn we weer met nieuwe feiten. Graaiende managers dit maal! Wat een drama voor de mensen die keihard werken in deze sector en dag in dag uit het gevoel hebben dat ze tekort schieten terwijl hun managers, tegen een riant salaris, vergaderen! Wat een drama voor de mensen die echt naar een verpleeghuis moeten en het gevoel hebben dat hen daar niets goeds te wachten staat.


Op ons rust vandaag de zware verantwoordelijkheid om de samenleving te bewijzen dat het ons ernst is. Dat de mensen die wonen en werken in verpleeghuizen ons aan het hart gaan.


Vandaag wat mij betreft geen loze kreten, geen politieke spelletjes, geen gebaren voor de bühne, maar boter bij de vis! Harde maatregelen zijn nodig die een eind maken aan de graaicultuur onder managers. Harde maatregelen om een eind te maken aan de mensonterende omstandigheden waaronder vele kwetsbare ouderen anno 2005 in een rijk land als Nederland moeten leven.


.


Ik kreeg een e-mail van een directeur van een van de weinige verpleeghuizen waar ik zelf zou willen wonen. Hij komt dit jaar in de rode cijfers. Hij zorgt te goed voor zijn bewoners. Afgelopen maandag hebben wij tijdens een hoorzitting indringende verhalen gehoord van familie die hun geliefden in ontredderde toestand aantreffen en medewerkers die s morgens met zijn tweeën 22 bedlegerige, verwarde mensen moeten wassen, aankleden en helpen met ontbijten. Juist voor dementerenden is een rustige bejegening heel belangrijk. Maar als de zuster de tijd neemt, liggen anderen nog veel langer in de volle luiers. Mevrouw Brok uit Maastricht belde me over het probleem van de ondervoeding in verpleeghuizen. Haar moeder is ten gevolge van ondervoeding overleden. Nog steeds zijn de voeding- en vochtrichtlijnen niet overal ingevoerd. De sector zegt te lijden onder een enorme regeldrukte van de overheid. Veel nieuw beleid wordt als bureaucratie ervaren in plaats van ondersteuning van de kerntaak die bestaat uit optimale zorg voor zeer kwetsbare ouderen. Wat doet de staatssecretaris hieraan?


MdV,


Kamerbreed was in ons overleg van twee weken geleden de opvatting dat de staatssecretaris te weinig blijk van gaf de urgentie van het probleem. We hebben daarom een brief geëist met het traject voor een krachtdadige aanpak. Na afloop van het overleg is de staatssecretaris via de pers de wacht aangezegd door de coalitiepartijen. Ik verwacht dat deze partijen bereid zijn om vandaag werkelijk een bijdrage te leveren aan de oplossing van de problemen.


Want die problemen zijn enorm. Er is groot verschil tussen koplopers en achterblijvers. Het beleid is teveel gericht op controleren, te weinig op corrigeren en stimuleren. De verhoudingen in de sector lijken door en door verziekt. De stichting Cliënt en Kwaliteit is van mening dat in de sector geen sprake meer is van communicatie, laat staan van overleg over kwaliteit. Verpleeghuisdirecteuren verkeren veelal in de ontkenningsfase ( het zijn allemaal maar incidenten ). Verpleegkundigen en verzorgenden zijn vooral gericht op de lichamelijke zorg (dat is logisch, want daarvoor zijn ze opgeleid), maar daardoor laat noodgedwongen de aandacht voor het welzijn van bewoners te wensen over.


De nadruk ligt op rust, reinheid en regelmaat, maar een verpleeghuis is geen ziekenhuis waar je tijdelijk wordt behandeld, maar een permanente woonvoorziening. Daarbij past een menswaardig bestaan. Het is in dat licht onbegrijpelijk dat de werkgevers in de sector en kabinet begin september 2004 een convenant hebben gesloten waarin ze hebben afgesproken dat ze met hetzelfde geld 1.25 % meer mensen helpen. Het aantal personeelsleden op afdelingen is vaak ondermaats. Speciale aandacht vraagt het opleidingsniveau van de medewerkers. Uit onderzoek van Sting is gebleken dat 76% van de werkers niet of onvoldoende is opgeleid. Wat doet de staatssecretaris hieraan?


MdV,


Ik kom bij de voorstellen van de staatssecretaris. Ik zal ze van commentaar voorzien en aanvullen met voorstellen van de PvdA.
* Er moeten nog voor de zomer maatschappelijk aanvaarde normen voor verantwoorde zorg én welzijn komen. Bij de vaststelling van deze normen dienen de cliënten(organisaties), instellingen, beroepsgroepen en zorgkantoren te worden betrokken. Zij worden vervolgens verankerd in de kwaliteitswet. Is de staatssecretaris dit met me eens?
* Wij steunen het voorstel van de bonden om de beste garantie voor de zorg in de CAO vast te leggen en de medewerkers een rol te geven bij de kwaliteitsbewaking. Wat vindt de staatssecretaris hiervan?
* Wij steunen de aanstelling van een gezant, maar alleen als zij met de goede opdracht op pad gaat. De gezant moet wat ons betreft met aanbevelingen voor structurele oplossingen voor de zorgkloof komen. Zij moet expliciet de vraag beantwoorden of het beschikbare budget afdoende voor het bieden van verantwoorde zorg. Bovendien moet zij erachter komen hoe het kan dat sommige verpleeghuizen er wel in slagen volwaardige zorg te leveren en andere niet. Ook moet de gezant nagaan wat het effect van huisvesting op de kwaliteit van de zorg is en komen met voorstellen voor een versnelde aanpak voor fatsoenlijke huisvesting voor alle verpleeghuisbewoners. Nog steeds zijn er velen die hun laatste jaren zonder enige privacy doorbrengen.
* De PvdA acht het instellen van consulententeams alleen nuttig als deze teams een apart budget krijgen om waar nodig acute nood te lenigen. Is de staatssecretaris bereid om een dergelijk budget ter beschikking te stellen?
* De PvdA maakt een ondubbelzinnige keuze voor kleinschalige zorg, waarin mensen zoveel als mogelijk is volgens de normen en waarden die ze thuis gewend waren op een menswaardige manier kunnen leven. Er is behoefte aan lokale financiële prikkels op maat voor zorgvernieuwing. Dat budget zal echter gericht en gecontroleerd moeten worden ingezet voor innovatie en kleinschaligheid. Wij willen dat prioriteit wordt gegeven aan zorg voor bijzondere cliëntgroepen, namelijk mensen met dementie en mensen met niet-aangeboren hersenletsel. Is de staatssecretaris bereid om een dergelijk budget, het gaat om zo n 60 miljoen euro, voor zorgvernieuwing in te stellen?
* Alleen als aan deze belangrijke voorwaarden wordt voldaan, steunt mijn fractie de uitbreiding van de inspectie. Want zonder uitzicht op de bereidheid het benodigde budget ter beschikking te stellen vinden wij meer inspectie een loze maatregel.
* De PvdA steunt het meldpunt als er ook serieuze acties op volgen. Kan de staatssecretaris toelichten wat het verschil is met de huidige situatie, waarin mensen al kunnen klagen bij de inspectie?
* Wij steunen de wens van cliëntenorganisaties voor beoordeling van de kwaliteit van de zorg aan de poort. Daarvoor vereist een maximale transparantie van zorginstellingen noodzakelijk. Dat betekent openbaarmaking van alle gegevens van kwaliteitstoetsingen en benchmarks op instellingsniveau. Alleen op die manier kunnen (potentiële) cliënten en hun familie de kwaliteit van de instelling beoordelen en hun keuze maken. Wanneer aanbieders hier niet op redelijke termijn aan tegemoet komen dient de overheid deze openbaarmaking dwingend voor te schrijven. Wat is het standpunt van de staatssecretaris?
* Mijn fractie wil bij de kwaliteitstoetsing een sterkere rol geven aan de zorgverzekeraars. Zorgverzekeraars zouden van de staatssecretaris de opdracht moeten krijgen bij het contracteren te regelen dat instellingen worden verplicht minimaal één keer per drie jaar een kwaliteitstoetsing uit te laten voeren door een onafhankelijk toetsingsinstituut de cliënttevredenheid toetst op basis van door cliëntenorganisaties vastgestelde normen. Wat vindt de staatssecretaris van dit voorstel?
* Welke maatregelen neemt de staatssecretaris tegen de graaicultuur onder de managers?


Voorzitter, tot slot


De staatssecretaris erkent in haar brief van 10 februari eindelijk haar verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de verpleeghuiszorg. Dat is winst. Maar ik word tot nu toe warm noch koud van de aangekondigde maatregelen. Ik heb vooral grote zorg over de mate waarin zaken structureel en toekomstbestendig worden aangepakt. Ik verwacht dat de staatssecretaris vandaag haar tanden laat zien.