Den haag, 22 februari 2005
Vragen van het lid Smits (PvdA) aan de staatssecretaris van VWS
over bevriezing AWBZ-budgetten
1 Heeft u kennis genomen van de tekortschietende financiering van Stichting Woonzorgcentra Flevoland in Lelystad die vanwege de bevriezing van de AWBZ-budgetten en de doelmatigheidskorting onvoldoende financiering ontvangt voor zijn clienten*?
2. Onderschrijft u de verwachting van de Stichting dat wachtlijsten zullen ontstaan nu het zorgkantoor niet meer financiering beschikbaar stelt, en dat cliënten die zijn geïndiceerd voor AWBZ-zorg in de regio, die zorg niet kunnen ontvangen? Zo nee, hoe moeten de cliënten die zorg willen ontvangen, die AWBZ-zorg wel krijgen?
3. Welke actie bent u bereid te nemen indien blijkt dat wachtlijsten voor AWBZ-zorg weer gaan groeien?
* bijlage: brief van Stichting Woonzorgcentra Flevoland
Lelystad, 21 februari 2005
Aan: * Woordvoerders volksgezondheid, fracties politieke partijen 2e Kamer
* Zorgkantoor Flevoland, t.a.v. manager zorginkoop
* Raad van Advies van het Zorgkantoor Flevoland
* Arcares
Budgetbevriezing AWBZ leidt tot dramatisch knelpunt voor ouderen in Lelystad.
Samenvatting:
Onlangs heeft het ministerie van VWS besloten om de kosten van de AWBZ te "bevriezen" c.q het budget van 2005 gelijk te stellen aan het budget 2004. Van zorgaanbieders wordt bovendien verwacht dat zij 1,25 % meer cliënten helpen.
Deze maatregel kan regionaal/lokaal in een aantal gevallen desastreus uitpakken.
In de bijgevoegde casuïstiek zal duidelijk zijn dat er zeer ongewenste, morele en juridisch onjuiste gevolgen zullen ontstaan. Zo blijkt dat:
. Lelystad (en heel Flevoland) fors groeit maar dat in Lelystad de laatste 20 jaar geen verzorgingshuis meer is gebouwd.
. Dat de zorgvraag maar ook de zorgzwaarte sterk toeneemt in het verzorgingshuis en omliggende senioren woningen en dat de wens van veel ouderen is om met hun toegenomen zware zorgvraag toch in het verzorgingshuis of seniorenwoning te blijven wonen (en niet verhuizen naar het verpleeghuis).
. Ook in 2004 heeft dit bij onze organisatie een forse groei laten zien.
. Dat de budgetten in 2004 slechts een gemiddelde van deze groei bevatten en dus bij aanvang van 2005 gestart wordt met een aanzienlijk hoger aantal cliënten in zorg dan het gemiddelde in het voorgaande jaar.
. Ook nieuw gestarte projecten (halverwege 2004) worden zo door het fixeren van het jaarbudget hierdoor ernstig bedreigd (de jaarproductie in 2004 was immers beperkt).
. Dat de zorg die in onze instelling geleverd wordt, aanzienlijk goedkoper is dan alternatieven (verpleeghuis, psychiatrisch ziekenhuis etc.)
. Dat er dus per 1 januari 2005 enkele tientallen bewoners/cliënten in onze instelling zorg ontvangen die echter niet meer betaald wordt door de AWBZ.
. Dat deze kwetsbare groep recht heeft op deze zorg (wet AWBZ), zij het afgelopen jaar deze zorg al hebben ontvangen en nu in 2005 niet meer maar zo op straat gezet kunnen worden c.q. zorg ontzegd worden.
Regionale/lokale budgettering in groeigebieden, levert daarom zeer schrijnende situaties op.
(zie toelichting)
Toelichting :
Onze stichting Woonzorgcentra Flevoland (WZF) is een kleine zorgaanbieder in Lelystad die 2 verzorgingshuizen exploiteert en thuiszorg verricht in aanleunwoningen en in woningen in de omliggende wijken.
Intramuraal betekent dit dat er o.a. 230 verzorgingsplaatsen zijn, 17 kortdurende/crisis plaatsen, 20 plaatsen dagverzorging en bij ca 100 cliënten thuiszorg verricht wordt.
Aangezien er de afgelopen 20 jaar in Lelystad geen verzorgingshuisplaatsen meer zijn bijgebouwd, is de intramurale bezetting 100 % en wonen in de omliggende seniorenwoningen tal van ouderen die ook een indicatie hebben om naar het verzorgingshuis te kunnen gaan. Wij hebben, net als de overheid, de opvatting dat ouderen kiezen waar en van wie zij de zorg willen hebben en dat als thuiszorg mogelijk is (onder bepaalde condities meestal het geval), dit ook daar geven moet kunnen worden.
Dit heeft wel tot gevolg dat in de snel groeiende stad Lelystad, de wachtlijsten voor seniorenwoningen hoog zijn, dat er in onze verzorgingshuizen de laatste jaren het aantal zeer zorgbehoevende cliënten ( waaronder een groot aantal zeer dementerende ouderen) gestegen is naar ca 36 % (allen hebben een rio/ciz indicatie voor deze aanvullende zorg c.q. verpleeghuis).
Ook is door o.a. het ontbreken van intramurale psychiatrische opvang in de provincie Flevoland, halverwege 2004 een project gestart voor aanvullende zorg voor oudere psychiatrische patiënten in het verzorgingshuis.
Al deze bewoners (c.q. hun familie) kiezen bewust voor verblijf in onze instellingen i.p.v. het verpleeghuis of psychiatrisch ziekenhuis (buiten de provincie). Kwalitatief is onze instelling goed in staat om met de reguliere aanvullende middelen, uitstekende zorg te bieden aan deze bewoners (WZF komt zeer goed af in allerlei onderzoekingen van inspectie, zorgkantoor, bewonersenquêtes etc.). Ten opzichte van het verpleeghuis of psychiatrisch ziekenhuis beschikt men over een relatief ruim privé appartement (naast de gezamenlijke groepsruimten), heerst er geen medisch model of zijn door de goede opvang geen gesloten afdelingen nodig, werkt het niet stigmatiserend en men kan in de oude vertrouwde omgeving blijven wonen. Kortom alleen maar positieve punten. Dat deze zorg in onze instellingen aanzienlijk goedkoper is dan het verpleeghuis/ziekenhuis tarief, is voor de bewoner niet relevant maar maatschappelijk gezien wel een gunstige bijkomstigheid.
Door het wegvallen van de schotten in de AWBZ laat ook de thuiszorg de afgelopen jaren een sterke groei zien van ouderen die in de nabijheid van het verzorgingshuis graag de zorg van dit verzorgingshuis wil hebben. Dit betekent immers dag en nacht zorggarantie, een hoge frequentie van hulp per dag (ook meerdere kortdurende zorgvragen als b.v. helpen bij toilet gang, hulp bij aankleden etc, kunnen direct gerealiseerd worden), veiligheid en men kan tegen kostprijs gebruik maken van allerlei verzorgingshuis faciliteiten (restaurant, aangepast bad, begeleiding, recreatie, etc).
Bovenstaande casus lijkt dus een zeer gezonde ontwikkeling waarbij enerzijds de cliënt kan kiezen door wie en waar hij de zorg wil ontvangen en zo op betaalbare wijze de sterke groei in Lelystad en de vergrijzing goed opgevangen kan worden.
Door de budget bevriezing pakt dit echter desastreus uit.
Zo is het aantal dementerende ouderen bij ons het afgelopen jaar sterk gegroeid. Waren er b.v. in januari 2004 nog 65 bewoners die deze indicatie hadden, in december is dit aantal al gegroeid naar ruim 91 (mede door nieuw project psychiatrische aanvullende zorg wat halverwege 2004 is gestart). Alhoewel in 2004 alle extra zorg betaald is ( mede door inspanning van het zorgkantoor is een beroep gedaan op een knelpuntenpotje) betekent dit dat het budget in 2004 dus het gemiddelde is van 65-91 = 77. Het budget 2005 gaat dus uit van een gemiddelde bezetting van 77 plaatsen. In januari 2005 zitten er echter in dit voorbeeld ruim 91 bewoners die op dat moment zorg krijgen. Ook het halverwege 2004 gestarte, unieke project psychiatrie, laat natuurlijk een laag productieaantal over het gehele jaar zien maar omvat op 1 januari 2005 b.v. wel 11 cliënten. In beide situatie praten we dus niet over de verwachte groei (die ook in 2005 waarschijnlijk wel door zal gaan) maar over reeds aanwezige cliënten.
Het betreffen allemaal bewoners die hiervoor geïndiceerd zijn en derhalve recht hebben op de verstrekking conform de AWBZ.
Door budget bevriezing is er aldus voor 14 bewoners (die tot 1 januari dus wel die betaalde zorg ontvingen) geen plaats en deze staan dus eigenlijk sinds 1 januari op de wachtlijst. Alternatieve opvang (b.v. het verpleeghuis) wordt door de cliënt niet gewenst, is niet aanwezig en is bovendien aanzienlijk duurder. Het zelfde geldt voor de groep psychiatrische bewoners.
Maatschappelijk gezien zijn wachtlijsten niet geaccepteerd en in diverse rechtszaken is aangetoond dat een cliënt binnen acceptabele termijnen (zie "Treekaccord") recht heeft op de noodzakelijke zorg.
Enerzijds wil en kan WZF deze cliënten niet de geïndiceerde zorg ontzeggen (we kunnen ze toch moeilijk op straat zetten) en anderzijds zal bij het voortduren van deze situatie, deze zorg zeer ten koste gaan van de reguliere verzorgingshuisbewoners (n.b.: de gemiddelde verblijfduur in het verzorgingshuis is ca 4 jaar, dus lost het probleem zich ook niet "spontaan" op). Gezien de maatschappelijke commotie over de kwaliteit van zorg in verzorgings- en verpleeghuizen (denk b.v. aan de "pyjama dagen" ) is het niet mogelijk om van dit minimale pakket nog meer af te halen. WZF kan en wil in dat geval niet meer de verantwoordelijk dragen om deze minimale kwaliteitszorg te leveren.
Ook bij onze cliënten die thuis wonen en reeds geruime tijd zorg van ons krijgen, is een vergelijkbare situatie: ook hier zijn nu per 1 januari 2005 meer cliënten in zorg dan we betaald krijgen !!! (+ 12 % )
Bij de dagverzorging worden op basis van de bezetting in januari ook 7 ouderen elke dag niet meer gefinancierd.
Door de bevriezing van de budgetten is bovendien het principe van marktwerking volkomen verdwenen: Door de bevriezing van het budget is er in feite een opnamestop en kan de cliënt niet kiezen van wie hij zorg wil en waar hij die zorg wil ontvangen. Zelfs huidige bewoners van het verzorgingshuis kunnen voor de aanvullende zorg geen beroep meer doen op onze instelling en moeten gedwongen verhuizen.
In een 3 tal gespreksrondes tussen Zorgkantoor en WZF, is de afgelopen maand gepraat over de budgetten waarbij budget = prijs x volume ter sprake is gekomen. Aan beide zijden heeft men begrip over de moeilijke positie waarin zowel het Zorgkantoor (als inkoper met een bevroren regio budget) als de zorgaanbieder zich door de genomen maatregelen zich bevinden. Er zijn geen extra middelen te verdelen in de regio noch sprake van leegstand of onderbenutten van de capaciteit.
Van begrip alleen kan men echter niet leven en WZF heeft zich dan ook tot het maximum ingespannen om aan de prijszijde een forse bijdrage te leveren. Doordat WZF altijd al een zeer efficiënte, cliënt en ondernemingsgerichte organisatie was, kan zij een hoge kwaliteit leveren voor een lage prijs. Onze prijzen zijn dan ook al 5% (aanvullende zorg) tot 10 % (extramuraal) gezakt onder het reguliere CTG tarief. Deze prijzen hebben wij aangeboden onder de condities dat wij het huidige bestand cliënten kunnen blijven helpen. Door deze kleine schaalvergroting kunnen wij onze overheadkosten nog meer reduceren en door een scherp inkoop beleid, onze kosten beperken.
Ondanks deze forse prijsverlaging maar anderzijds door zeer sterke stijging van het aantal geholpen cliënten, zal het budget dan natuurlijk stijgen t.o.v. 2004.
Het overleg heeft vanuit het Zorgkantoor helaas niets meer opgeleverd dan de constatering dat alles binnen het oude budget moet. Voor de aanwezige cliënten waar geen middelen beschikbaar worden gesteld, is geen oplossing aangedragen.
Dit betekent dus concreet dat er relatief grote aantallen cliënten in ons verzorgingshuis of omliggende senioren woningen in de wijk, geen zorg meer kunnen ontvangen waar zij rechtens de AWBZ recht op hebben. Niet omdat er geen plaats is, niet omdat er geen personeel, onvoldoende kwaliteit of huisvesting is, maar omdat er "in de regio geen budget is". Onze instelling is door deze ontwikkeling in een moreel, financieel en juridisch onmogelijke situatie gekomen.
Wij vragen:
Wij vragen u of deze ontwikkeling en ontstane situatie waar regionale invloeden er toe leiden dat een kwetsbare groep ouderen op deze manier hun rechten op AWBZ gefinancierde zorg ontzegd worden, datgene is wat met de bevriezing van de AWBZ budgetten is beoogd.
Indien dit het geval is verzoeken wij u ook hiervoor de maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen en ons als zorgaanbieder niet verantwoordelijk te stellen voor de ontstane situatie.
Wij hopen echter dat u maatregelen zult nemen c.q. zult inzetten dat deze situatie wel opgelost kan worden.
Lelystad, 21 februari 2005
drs. Bram Vonk
algemeen directeur / bestuurder
Stichting Woonzorgcentra Flevoland
Schouw 35-01
8232 DJ Lelystad
0320-229111 / 06-22406238
vonk@woonzorgflevo.nl
www.woonzorgflevo.nl
---- --
Partij van de Arbeid