Bij EU-Grondwet referendum staat veel op het spel
EU-Grondwet 22 februari 2005
"Als meerdere landen de Europese Grondwet verwerpen, dan is de Europese
Grondwet van de baan en blijft de EU nog jaren disfunctioneren volgens de
huidige spelregels", stelt Kathalijne Buitenweg in haar repliek namens
GroenLinks aan het comité Grondwet Nee. Er staat bij het referendum heel wat
op het spel.
Willen we een democratischer Europa of besluiten achter gesloten
deuren? Willen we sociale grondrechten verankeren in de Europese
Grondwet of blijft dat op basis van vrijwilligheid? Willen we meer
macht voor het Europees Parlement en betere controle door de nationale
parlementen of laten we de boel stagneren door geheime veto's van
nationale regeringen? Dat is waar het referendum over de Europese
Grondwet 1 juni in Nederland over gaat.
Europees nee-kamp is rechts
Bij een 'nee' is de kans op verbetering van de Europese spelregels in
de nabije toekomst helaas niet groot. "Het verzet tegen de Europese
Grondwet komt in Europa vooral uit rechtse hoek. Conservatieven en
neo-liberalen, nationalisten en populisten, orthodoxe katholieken en
strenge calvinisten domineren het nee-kamp. Dat maakt het dan ook zeer
onwaarschijnlijk dat verwerping in de toekomst een groenere en
socialere grondwetstekst zal opleveren", aldus Buitenweg.
Twee scenario's bij afwijzing
Bij afwijzing van de Europese Grondwet door de Europese bevolking zijn
volgens Buitenweg twee scenario's het meest waarschijnlijk. Eén: alles
blijft bij het oude en het disfunctioneren van Europa duurt voort.
Twee: er komt een sterk uitgeklede variant van het huidige
Grondwetsvoorstel, zonder sociale grondrechten, zonder
burgerinitiatief, met meer veto's en minder macht voor het Europees
Parlement.
Stel: alleen Nederland zegt `nee'
Maar wat als Nederland als enige `nee' zegt? Ofwel: mogen 16 miljoen
Nederlanders 440 miljoen mede-Europeanen tegenhouden wanneer die
verder willen met de Europese eenwording? Maandag 21 februari
reageerden de Nederlandse delegatieleiders in het Europees Parlement
op deze stelling van De Volkskrant. "Eerst moet gekeken worden of er
een mogelijkheid is de dwarsligger binnenboord te halen, bijvoorbeeld
via een opt-out op bepaalde beleidsterreinen", reageert Buitenweg.
"Mocht dat niet lukken en zijn concessies niet mogelijk, dan moet het
land de consequenties trekken van zijn houding." 'Kiezersintimidatie'
veroordeelt het comité Grondwet Nee die beoordeling van Buitenweg. In
'Democratie is niet voor bange mensen' geeft Buitenweg haar repliek op
die beschuldiging en stelt ze dat één land de Europese toekomst niet
mag gijzelen.
Heeft het nee-kamp alternatieven?
Ook vraagt Buitenweg in haar repliek aan het comité Grondwet Nee om
zelf met een voorstel te komen als een dergelijke impasse zich
voordoet. Buitenweg: "Ik verwacht van het comité Grondwet Nee dat ze
haalbare alternatieven voor de toekomst van Nederland in Europa kunnen
presenteren. Die heb ik tot nu toe helaas nog niet gezien."
---
DEMOCRATIE IS NIET VOOR BANGE MENSEN
- repliek aan het comité Grondwet Nee
Straatsburg, 22 februari 2004
Geachte leden van het comité Grondwet Nee,
Wat gebeurt er als de Europese Grondwet in één of meer referenda wordt
verworpen door de burgers? Dat is een moeilijke kwestie, zo moeilijk
dat de regeringsleiders van de EU-landen hebben afgesproken er
voorlopig over te zwijgen. Kennelijk hebben de Europese leiders in
jullie comité een onverwachte medestander gevonden. Dat maak ik op uit
de open brief waarin jullie kritiek leveren op mijn uitspraak dat de
toekomst van de Europese Unie niet gegijzeld mag worden door één land.
Dat is intimidatie van de kiezers, zo schrijven jullie.
Ik denk dat de Nederlandse kiezers zich niet zo snel laten
intimideren. Ik denk dat zij het ook niet waarderen wanneer politici
het debat over de Europese Grondwet voeren met meel in de mond. Ik ben
niet van zins mijzelf een denkverbod en een zwijgplicht op te leggen
wanneer mij gevraagd wordt naar de gevolgen van een Nederlands `nee'
tegen de Europese Grondwet.
Ik vind dat laf. Democratie is niet voor bange mensen. En ik vind dat
het comité Grondwet Nee te weinig zelfvertrouwen heeft. Als de
Europese Grondwet echt zo ondemocratisch is als jullie beweren, dan
moet de Internationale van de nee-zeggers er toch in slagen om
meerdere referenda in een verwerping te laten eindigen? Dat driekwart
van de Spaanse kiezers wél gelooft dat de Grondwet burgers meer
invloed geeft, hun grondrechten beter beschermt en Europa een
krachtiger stem geeft op het wereldtoneel kunnen jullie nog wijten aan
de haast waarmee dat referendum was georganiseerd. In Nederland en de
acht andere referendumlanden hebben de tegenstanders nog maanden tijd
om aan te tonen dat de Grondwet ons van de regen in de drup helpt.
Als de Grondwet in pakweg drie landen verworpen wordt is zij dood,
wees daar gerust op. Dan blijft de EU nog jaren (dis)functioneren
volgens de huidige spelregels. Met wetgeving achter gesloten deuren,
gebrekkige rechtsbescherming voor burgers en verdeeldheid in de
buitenlandse politiek. Dat lijkt mij geen goed idee, maar ik zal mij
neerleggen bij de wil van de kiezers.
Ingewikkelder wordt het wanneer Nederland als enige `nee' zegt tegen
de Grondwet. Eisen we dan dat de andere vierentwintig EU-landen hun
gedeelde ambities in de ijskast zetten? Kunnen zestien miljoen
Nederlanders 440 miljoen mede-Europeanen tegenhouden wanneer die
verder willen met de Europese eenwording? Dat houden we niet lang vol
en dat moeten we ook niet willen.
In dat geval lijkt het me verstandiger om te onderzoeken welke
bezwaren zijn komen bovendrijven in de referendumcampagne en samen met
de Europese partners te bezien of daaraan recht kan worden gedaan. Als
de meeste kiezers in navolging van Geert Wilders vinden dat Nederland
zijn eigen boontjes wel kan doppen bij het bestrijden van misdaad en
terrorisme, en dat Europese grondrechten daarbij alleen maar een
sta-in-de-weg vormen, dan ligt de oplossing voor de hand: Nederland
verzoekt om een uitzonderingspositie ten aanzien van het Europese
strafrecht. Aan Brusselse wetgeving op dat terrein zijn we dan niet
gebonden.
Niet alle denkbare bezwaren tegen de Grondwet kunnen worden weggenomen
met of een andere aanpassing van de Grondwet. Als de nee-stemmers
vooral tot uitdrukking brengen dat Europa hun niets zegt, te duur is
en de nationale eigenheid aantast, kunnen de Europese partners ons
moeilijk ter wille zijn. "De Grondwet geeft burgers meer invloed op de
EU en bakent haar bevoegdheden scherper af," zullen ze zeggen. "Wat
willen die Nederlanders nog meer?"
Wat vinden jullie eigenlijk dat er moet gebeuren indien zich een
dergelijke impasse voordoet? Volgens mij is het onvermijdelijk dat we
ons in Nederland dan de vraag gaan stellen of onze ambities nog wel
passen bij die van de rest van Europa. Misschien is de kiezerswil het
best gediend als we de status van Noorwegen aannemen. Geen lid van de
EU, wel toegang tot de interne markt. Gebonden aan de regels van die
markt, zonder erover te mogen meebeslissen. Maar Nederland heeft dan
wel de vrijheid om het Europese Verdrag over de Rechten van de Mens op
te zeggen. Wilders kan dan z'n plan verwezenlijken om alle potentiële
terroristen voor onbepaalde tijd op een Waddeneiland te interneren.
Van de strenge Europese milieuwetten, die zorgen voor steeds meer
80-kilometerborden op de snelwegen rond onze steden, zijn we dan ook
verlost. Met het risico dat onze buurlanden, wanneer de vuile lucht
uit de Randstad hen bereikt, gaan roepen om handelssancties, dat wel.
Is dit een `volstrekt fictief verhaal', zoals jullie schrijven in
jullie open brief? Was het maar waar. We zullen samen, als voor- en
tegenstanders van de Europese Grondwet, onze uiterste best moeten doen
om ervoor te zorgen dat de referendumcampagne ook echt over die
Grondwet gaat, en niet over andere grieven die Europa onmogelijk kan
wegnemen.
Ik wil de Nederlandse burgers niet `intimideren', zoals jullie
schrijven, maar serieus nemen. Uit de EU stappen is een legitieme
keuze. De Europese Grondwet schept er zelfs een procedure voor. De
Europese Unie is de Sovjet-Unie niet. Ik ben wel blij dat jullie deze
stap als een `rampscenario' betitelen. Kennelijk zouden jullie, net
als ik, een vertrek uit de EU rampzalig vinden voor Nederland. Als
jullie nu eens aangeven wat er de moeite waard is aan de EU, dan
beloof ik kritisch te blijven over de huidige Europese politiek. En
dan kunnen we na het referendum misschien weer bondgenoten worden in
plaats van tegenstanders.
Kathalijne Buitenweg - lid van het Europees Parlement voor GroenLinks
GroenLinks