Donderdag 17 februari 2005
Nieuws uit Zembla
Duizenden vermijdbare sterfgevallen door bijwerkingen medicijnen
Toezicht van overheid is onvoldoende
Elke dag sterven gemiddeld 10 mensen door bijwerkingen van medicijnen
en daarvan is de helft vermijdbaar. Dat blijkt uit een onderzoek van
het VARA/NPS-programma Zembla dat vanavond, donderdag 17 februari,
wordt uitgezonden op Nederland 3. In totaal zijn er 3500 tot 4000
mensen die jaarlijks in Nederland overlijden als gevolg van een
bijwerking.
Volgens het Nederlandse bijwerkingencentrum Lareb sterven ongeveer
2000 mensen die thuis last krijgen van de bijwerking van een medicijn.
Directeur A. van Grootheest: 'Ongeveer 5% van alle ziekenhuisopnames
zijn het gevolg van bijwerkingen van medicijnen. Dat zijn 90.000
ziekenhuisopnames per jaar. Als je de gegevens uit de buitenlandse
literatuur omrekent naar Nederland, zou dat betekenen dat er ongeveer
2000 mensen overlijden.'
Daarnaast overlijden nog eens 1500 tot 2000 patiënten aan de gevolgen
van bijwerkingen van medicijnen die ze in het ziekenhuis zelf
toegediend krijgen. Bij elkaar gaat het dus om 3500 tot 4000
sterfgevallen.
In Zembla noemt de Leidse hoogleraar Klinische Epidemiologie dr. Frits
Rosendaal dit een redelijke schatting. Rosendaal zegt, op basis van
internationale literatuur, dat de helft tot driekwart van de doden
vermijdbaar is. Het gaat daarbij om verkeerde middelen die worden
voorgeschreven, foute doses of het te lang slikken van een middel.
Daarnaast worden volgens Rosendaal middelen voorgeschreven waarvan de
veiligheid niet vast staat Rosendaal in Zembla: 'Om een voorbeeld te
noemen: het overlijden van een 17-jarig meisje, ten gevolge van de
anticonceptiepil lijkt mij al te veel, want dat is vermijdbaar. Indien
een anticonceptiepil een hoger risico heeft dan een andere, dan moet
je ernaar streven de pil met het laagste risico te gebruiken.'
In Zembla worden drie verschillende medicijnen behandeld: Vioxx (een
uit de markt genomen pijnbestrijder), een anticonceptiepil en een
antidepressivum. Bij deze drie voorbeelden staat de vraag centraal of
de ernstige bijwerkingen van dergelijke medicijnen vermijdbaar zijn en
of de overheid wel voldoende toezicht houdt.
Huisarts H. van der Linde heeft voor het Nederlandse Huisartsen
Genootschap jarenlang nascholingen en cursussen gecontroleerd op
ongeoorloofde reclameactiviteiten van de farmaceutische industrie.
Volgens hem is er geen enkele controle op het voorschrijfgedrag van
artsen: 'De Inspectie voor de Volksgezondheid laat hier volledig
verstek gaan. Het is de Inspectie die toezicht moet houden, ook op
datgene wat voorgeschreven wordt.'
Maar de Inspectie voor de Gezondheidszorg meent dat artsen daar zelf
verantwoordelijk voor zijn. Inspecteur-generaal Kingma: 'Wij zijn niet
als de onderwijsinspectie dat we naast de dokter in de spreekkamer
gaan zitten. We willen dat niet en dat is ook niet een type inspectie
die ik wil leiden.
De Inspectie voor de Gezondheidszorg kwam in januari 2005 met een
schatting van honderden doden door verkeerd medicijngebruik. Bij het
onderzoek van de inspectie vormden de registraties in ziekenhuizen het
uitgangspunt. Maar bij deze registraties is er sprake van een grote
onderrapportage omdat veel sterfgevallen niet geregistreerd worden als
bijwerking door een medicijn. Bij patiënten die bijvoorbeeld de
pijnstiller Vioxx gebruikten en overleden door een bijwerking, zal in
veel gevallen hartaanval of beroerte als doodsoorzaak zijn vastgelegd.
Om een reëler beeld te krijgen van de situatie in Nederland heeft
Zembla in samenwerking met medisch deskundigen en op basis van
buitenlandse wetenschappelijke literatuur een extrapolatie gemaakt.
'Zembla: 'Dodelijke bijwerkingen', donderdag 17 februari 2005 om 21.10
uur bij de VARA/NPS op Nederland 3.
Zembla (NPS/VARA)