Gemeente Utrecht
SCHRIFTELIJKE VRAGEN inzake Nieuwe bibliotheek op het Smakkelaarsveld
17 Vragen van de heer drs. H. Zijlstra en E.R. van Holthe
(ingekomen 9 februari 2005)
Tijdens de begrotingsbehandeling op 11 november 2004 heeft de gemeenteraad amendement 2004/A84, 'Laat onderwijs niet (in elkaar) zakken', aangenomen. Met dit amendement werd het tekort van 8,8 miljoen euro op de onderwijshuisvesting alsnog door de raad aangevuld. Tijdens het debat heeft de VVD, samen met andere partijen, haar ongenoegen geuit over het feit dat er in het voorjaar 2004 tijdens de herijking van het collegewerkprogramma extra geld is vrijgemaakt voor onderwijs en dat vervolgens tijdens de begroting een dergelijk tekort op de onderwijshuisvesting 'plotseling' naar voren kwam. Gelukkig nam de gemeenteraad wel haar verantwoordelijkheid door het geld alsnog vrij te maken.
Onlangs troffen wij in het postvak de rapportage "Haalbaarheidsonderzoek Centrale Bibliotheek" en de brochure "Een droom van een Bibliotheek" aan. In het haalbaarheidsonderzoek staan een aantal opvallende zaken over de financiering van een eventuele nieuwe bibliotheek op het Smakkelaarsveld als onderdeel van de plannen voor het Stationsgebied. De hoogte van de investering, 77,9 miljoen euro, is al redelijk opmerkelijk maar vooral de voorgestelde financieringswijze roept verbazing op bij de VVD. Het onderzoek toont aan dat Publiek-Private Financiering geen alternatieve weg is om tot een sluitende financiering te komen. De enige weg is het boeken van een onrendabele incidentele investering en volgens het haalbaarheidsonderzoek dient deze investering grotendeels te komen uit de relevante investeringsbandbreedtes. Dit staat vermeld op blz. 1 van het rapport ("Het investeringsbudget voor de nieuwe bibliotheek met kunstuitleen zal in beginsel uit de relevante investeringsbandbreedtes moeten worden opgebracht") en op blz. 3 (Circa 70 miljoen euro is gerelateerd aan de overige bibliotheekfuncties en zou in aanmerking moeten worden gebracht van de relevante investeringbandbreedte"). Op blz. 8 staat weliswaar dat het onwaarschijnlijk is dat in de jaren 2008-2012 de volledige investeringssom ten laste kan worden gebracht van de gemeentelijke investeringsbandbreedtes en dat daarom aanvullende acties nodig zijn om de investering af te dekken, maar duidelijk is nog steeds dat het de intentie is om een (groot) deel van de benodigde investering uit de relevante investeringsbandbreedtes te laten komen. Dit vindt de VVD bijzonder vreemd aangezien met de relevante bandbreedte feitelijk de bandbreedte 'onderwijs en bibliotheek' wordt bedoeld. Dezelfde bandbreedte waar bij de afgelopen begroting een tekort was van 8,8 miljoen euro op de onderwijshuisvesting. Aangezien de originele aanbiedingsbrief gedateerd is op 9 november 2004, heeft het college het haalbaarheidsonderzoek dus goedgekeurd voordat de raad op 11 november 2004 het tekort op de onderwijshuisvesting aanvulde en dus vond het college de investering in een nieuwe bibliotheek op het Smakkelaarsveld kennelijk belangrijker dan de gebrekkige huisvesting van het Utrechtse onderwijs. Dit ondanks het collegewerkprogramma dat uitspreekt dat er een inhaalslag moet worden gemaakt op het onderhoud van schoolgebouwen. Daarnaast vindt de VVD het vreemd dat er een promotiebrochure wordt gemaakt over de nieuwe bibliotheek, terwijl uit het haalbaarheidsonderzoek vooral blijkt dat er geen geld voor beschikbaar is.
Dit brengt de VVD fractie in Utrecht tot de volgende vragen:
1. Hoe denkt het college voor de investering in een nieuwe bibliotheek op het Smakkelaarsveld ruim 70 miljoen euro (of een groot deel daarvan) vrij te kunnen maken uit de bandbreedte 'Onderwijs en Bibliotheek'?
2. Deelt het college de mening van de VVD dat in de huidige situatie het budget van de bandbreedte 'Onderwijs en Bibliotheek' ingezet dient te worden voor huisvesting en onderhoud van scholen en bestaande bibliotheken en niet voor een prestigeproject als de nieuwe bibliotheek op het Smakkelaarsveld?
3. Zo ja, hoe verklaart het college dan het feit dat er in de begroting 2005 een tekort was van 8,8 miljoen euro op onderwijshuisvesting, terwijl tegelijkertijd in een door het college goedgekeurd haalbaarheidsonderzoek gepleit wordt voor investeringen in de nieuwe bibliotheek vanuit de bandbreedte 'Onderwijs en Bibliotheek'?
4. Zo nee, was het tekort van 8,8 miljoen euro op de onderwijshuisvesting dus een bewuste beleidskeuze om een investering in een nieuwe bibliotheek op het Smakkelaarsveld mogelijk te maken en waarom acht het college een prestigeproject als de nieuwe bibliotheek op het Smakkelaarsveld belangrijker dan huisvesting en onderhoud van scholen en bestaande bibliotheken?
5. Waarom wordt er een glossy brochure uitgebracht over de nieuwe bibliotheek op het Smakkelaarsveld, terwijl uit het haalbaarheidsonderzoek blijkt dat realisatie waarschijnlijk alleen mogelijk is met geld uit de bandbreedte 'Onderwijs en Bibliotheek'? Mogen wij hieruit afleiden dat het college deze investering inderdaad belangrijker vindt dan de huisvesting en onderhoud van scholen en bestaande bibliotheken?
6. De nieuwe bibliotheek op het Smakkelaarsveld maakt onderdeel uit van de plannen voor het stationsgebied. De raad heeft hiervoor een maximum gesteld van 90,6 miljoen euro aan te investeren gemeentelijke middelen. Deelt het college de mening van de VVD dat een onrendabele investering in een nieuwe bibliotheek op het Smakkelaarsveld binnen de gestelde eis van de gemeenteraad moet vallen en dat de investeringen in het Muziekpaleis, de nieuwe bibliotheek en eventuele andere projecten gezamenlijk dus niet meer mogen bedragen dan 90,6 miljoen
Antwoorden van Burgemeester en wethouders
(verzonden 17 februari 2005)
1. Het college denkt niet dat op dit moment ruim 70 miljoen (of een groot deel daarvan) kan worden vrijgemaakt uit de investeringsbandbreedte Onderwijs en bibliotheek. Om die reden heef ons college de raad ook geen voorstellen daartoe voorgelegd. Ons college heeft op dit moment de hoogste prioriteit gegeven aan de dekking van de tekorten in de onderwijshuisvesting en heeft de raad gemeld dat geprobeerd zal worden, op andere wijze, in de komende jaren dekking voor de nieuwbouw centrale bibliotheek te verwerven.
2. Zoals hierboven vermeld geeft ons college bij de inzet van het investeringsbudget uit de bandbreedte Onderwijs en Bibliotheek in de huidige situatie de hoogste prioriteit aan het onderhoud van scholen. Investeringen in de bibliotheken vinden overigens al jaren lang niet uit deze investeringsbandbreedte plaats maar met behulp van incidentele andere middelen of zoals in het geval van de realisatie van de nieuwe bibliotheek in Cereol doordat de realisatie budgettair neutraal kan plaatsvinden. Materieel is er dus voor de bibliotheek amper toegang tot de betreffende investeringsbandbreedte. In het in opdracht van de dienst wijken opgestelde wijkvoorzieningenplan Binnenstad wordt de bouw van een nieuwe grotere centrale bibliotheek op basis van normeringen en berekeningen door Hospitality Consultants als één van de vijf prioriteiten genoemd. Het is te eenvoudig om de vraag naar de wijze waarop de bibliotheek in de toekomst zou moeten functioneren en dientengevolge gehuisvest dient te zijn op voorhand af te doen als een prestigeproject.
3. Het tekort van 8,8 miljoen op de onderwijshuisvesting voor het primair onderwijs 2005 vloeit voort uit de overdracht van de verantwoordelijkheid voor de onderwijshuisvesting van het rijk naar de gemeente. Bij die overdracht is geen zekerheid gegeven dat de over te dragen budgetten voldoende zouden zijn voor de huisvestingstaak van de stad. Vooral achterstallig onderhoud en capaciteitsproblemen waarmee het jaarlijkse onderwijshuisvestingsprogramma door de aanvragen van de scholen wordt geconfronteerd en waar het rijk ook geen "bruidschat" bij de overdracht tegenover heeft gesteld en het feit dat de demografische ontwikkelingen en ontwikkelingen in het Utrechtse onderwijs specifieke eisen stellen waarin het rijk bij de overdracht niet voorzien heeft, zijn een oorzaak van het thans gebleken tekort. Overigens is bij de begrotingsbehandeling in de Raad van 11 november 2004 een nog hoger tekort in de toekomst gemeld voor onderwijshuisvesting, te weten; 75 miljoen euro incidenteel en 5 miljoen structureel voor zowel het Primair als het Voortgezet Onderwijs tezamen. Het haalbaarheidsonderzoek naar een nieuwe centrale bibliotheek vond plaats in opdracht van uw raad. Bij motie2003/M183 sprak uw raad zich daar over uit,
Constaterende dat:
. In het Masterplan Stationsgebied een ruimtelijke reservering voor een nieuwe centrale bibliotheek opgenomen is,
. Nog geen zicht is op de kosten die met de realisatie van een nieuwe centrale bibliotheek gemoeid zijn en voor de realisatie ervan nog geen middelen gerealiseerd zijn,
. De centrale bibliotheek op de huidige locatie niet verder kan uitbreiden en daardoor in de toekomst moeilijk kan blijven voldoen aan de toegenomen vraag naar bijvoorbeeld interactieve informatieverstrekking
Overwegende dat,
. Een nieuwe centrale bibliotheek bij kan dragen aan vergroting van efficiency van de gemeentebibliotheek, waardoor op termijn ook financiële voordelen kunnen worden behaald
. Een bibliotheek, met eventueel nog een andere publieksfunctie, in het stationsgebied een wezenlijke bijdrage kan leveren aan de verbetering van de leefbaarheid in het gebied
Is van mening dat het wenselijk is op termijn een nieuwe centrale bibliotheek binnen het stationsgebied te realiseren
En verzoekt het college
. Een onderzoek te verrichten naar de kosten en mogelijke financieringsbronnen om op termijn te komen tot realisatie van een nieuwe centrale bibliotheek, met eventueel nog andere publieksfunctie(s) in het Stationsgebied
In het haalbaarheidsonderzoek zijn de verschillende investeringsmogelijkheden op een rijtje gezet. Daarbij is natuurlijk ook de investeringsmogelijkheid in kaart gebracht via de investeringsbandbreedte. Zoals de vragenstellers zelf in hun overweging al opmerken is ons college van mening dat de investering in de komende jaren vrijwel zeker niet uit de investeringsbandbreedte kan komen. Daarom is erin de Aanbevelingen (pag.8) gekozen voor het verder uitwerken van alternatieven en pas dan een meer definitief en gefundeerd voorstel ter besluitvorming aan uw raad voor te leggen.
4. Zoals uit de bovenstaande beantwoording van de vragen is dit niet aan de orde.
5. Zoals uit de bovenstaande beantwoording blijkt is de conclusie dat ons college huisvesting van scholen minder belangrijk zou vinden dan nieuwbouw van de centrale bibliotheek onjuist. Wel is ons college -met uw raad- van mening dat ook over de bibliotheekvoorziening in de toekomst in de stad moet worden nagedacht. De brochure is bedoeld om dat denken te stimuleren en vooral ook om potentiële partners, die zoals blijkt uit het haalbaarheidsonderzoek nodig zullen zijn om tot verdere planontwikkeling te kunnen komen, te informeren en interesseren. Externe partijen kunnen niet met lege handen benaderd worden.
6. De raad heeft in de motie 2003/M183 deze beperking niet opgelegd.
---- --