Nederlands Centrum voor Dopingvraagstukken
Viagra doping?
(10-02-2005)
In diverse media is de laatste dagen bericht dat uit onderzoek zou
blijken dat het geneesmiddel Viagra als doping gebruikt zou kunnen
worden. Deze berichten zijn gebaseerd op een Duits onderzoek dat in
augustus 2004 is gepubliceerd in het tijdschrift "Annals of Internal
Medicine". Of de resultaten van dit onderzoek echt praktische
relevantie hebben voor de sportpraktijk, valt nog te bezien.
Sildenafil
Viagra (werkzame stof: sildenafil) is een geneesmiddel dat vooral
bekendheid geniet als "erectiepil". De werking is als volgt: door
remming van het enzym fosfodiësterase-5 zorgt sildenafil ervoor dat
het gladde spierweefsel in de zwellichamen van de penis ontspant, met
als gevolg dat er meer bloed in de zwellichamen komt en blijft. Dit
effect heeft Viagra ook op glad spierweefsel elders in het lichaam.
Het gevolg hiervan is onder andere dat de bloedvaten in het gezicht
uitzetten en meer bloed gaan bevatten, wat kan leiden tot hoofdpijn,
blozen en duizeligheid. Een ander gevolg is dat de bloeddruk in de
longen daalt, waardoor er al enige tijd wordt onderzocht of Viagra ook
kan worden voorgeschreven voor mensen met een hoge bloeddruk in de
longen. Dit aspect heeft de Duitse onderzoekers op het idee gebracht
om de invloed van Viagra op de prestatie op een hoogte van ongeveer
5000 meter te onderzoeken, want het is bekend dat op grote hoogtes de
bloeddruk in de longen toeneemt en dat dit aspect een rol speelt in
het afgenomen inspanningsvermogen van bergbeklimmers.
Onderzoek op hoogte
Het onderzoek is uitgevoerd onder veertien bergbeklimmers, die eerst
in Giessen in Duitsland (171 meter boven NAP) een serie tests
onderging. Vervolgens werd er gereisd naar het basiskamp van de Mount
Everest, op 5245 meter hoogte. Daar ondergingen zij dezelfde tests. De
resultaten gaven aan dat Viagra onder zuurstofarme omstandigheden
zorgde voor significant meer zuurstof in de bloedvaten, een lagere
bloeddruk, een groter hartminuutvolume (de hoeveelheid bloed die het
hart in één minuut rondpompt) en een groter inspanningsvermogen
tijdens een maximaaltest (fietsen tot uitputting). De onderzoekers
wijten dit aan het algemene bloeddrukverlagende effect van Viagra,
waardoor er in de longen beter zuurstof kan worden opgenomen onder
zuurstofarme omstandigheden en het hart vervolgens beter het bloed kan
rondpompen. Het onderzoek is niet alleen door de lokatie van hoog
niveau: er werd een gerandomiseerd, dubbelblind, placebo-gecontroleerd
cross-over onderzoeksopzet gevolgd, wat wetenschappelijk dé gouden
standaard is voor onderzoek naar medicijneffecten.
Van nul tot 2000 meter
Toch is het de vraag in hoeverre deze bevindingen relevant zijn voor
de sportpraktijk. Er zijn immers zeer weinig wedstrijden op een hoogte
van 5000 meter, en het is maar de vraag of op lagere hoogtes, waar een
normalere zuurstofdruk heerst, een relevant effect kan worden
aangetroffen. In februari 2005 is een Frans onderzoek gepubliceerd dat
in grote lijnen dezelfde conclusies trekt als de Duitse groep; dit
keer werd er gekeken op 4350 meter hoogte. Maar voordat Viagra echt op
de dopinglijst komt te staan, is veel meer onderzoek nodig, met name
naar de effecten op hoogtes van nul tot tweeduizend meter hoogte.
Viagra en dopinglijst
Het onderzoek is reeds in augustus 2004 gepubliceerd. Dat de
resultaten nu weer bediscussieerd worden op internet en elders, komt
waarschijnlijk doordat de Belgische sportarts Renno Roelandt heeft
verklaard dat het Wereld Anti-Doping Agentschap. (WADA) onderzoekt of
sildenafil op de dopinglijst thuishoort. Dit is echter een continu
proces dat altijd voor alle bestaande en nieuw te ontwikkelen
medicijnen geldt; er is geen recent WADA-congres geweest waar deze
ontwikkelingen zijn besproken. Indien een middel aan minimaal twee van
de in de Wereld Anti-Doping Code vastgestelde drie criteria voldoet,
dan kan het op de dopinglijst worden gezet. Deze criteria zijn
prestatiebevordering, schadelijkheid voor de gezondheid, en het in
strijd zijn met de sportethiek. De Nederlandse dopingorganisaties
strijden er reeds geruime tijd voor uitsluitend te kijken naar het
prestatiebevorderende en het gezondheidsaspect (de stoffen die aan
deze twee criteria voldoen zijn daardoor onethisch), maar daarover
heerst internationaal gezien nog geen consensus.
necedo IXP