Provincie Friesland

Toespraak Ed Nijpels, bij aanbieden van 'Breaking the ice', het eindrapport van het Internationale Waddenzeeforum, op 10 februari '05 aan Cees Veerman, minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Meneer de minister, dames en heren,

Het werk zit erop. Het werk gaat beginnen. Dat klinkt tegenstrijdig, maar het is helemaal waar. Drie jaar lang heeft het internationale Waddenzeeforum gewerkt aan dit compacte rapport. Een onmogelijke opgave, zo zeiden de zwartkijkers vooraf. En soms leken ze gelijk te krijgen: de stoom sloeg dan van de discussies af en bij sommige onderwerpen wilde de witte rook maar moeilijk uit de schoorsteen kringelen.

Zes forumvergaderingen verder kan ik tevreden zijn, kunt u tevreden zijn. De koers is helder. De verlanglijst is flink, maar realistisch. De belangrijkste vraagpunten zijn benoemd. En we kunnen u deelgenoot maken van een belangrijk gevolg van onze inspanningen. Je zou het kunnen zien als een bijproduct, maar ik ben geneigd het misschien wel als de belangrijkste opbrengst te beschouwen. Daarom heb ik besloten het in de titel tot uitdrukking te brengen: 'Breaking the ice'.

Ons Waddenzeeforum heeft mensen en opvattingen bij elkaar gebracht. Meneer de minister, u ziet hier mensen en organisaties ontspannen - een beetje trots ook - bij elkaar zitten, die in het verleden elkaar vooral in de rechtszaal en bij protestacties tegenkwamen. Spanningen zijn bespreekbaar gemaakt. Belangenbotsingen waren onvermijdelijk, maar leidden tot nieuwe inzichten en vooral tot begrip. Het ijs werd gebroken. Dat hebben we hier zelf gedaan. Maar we zijn u dankbaar voor het mede mogelijk maken hiervan. En kijk maar uit dat u er geen spijt van krijgt. Want u krijgt te maken met een regio die weet wat ze wil. Een regio die sterker, zelfbewuster en vol zelfvertrouwen uit dit proces is gekomen. Een regio die geleerd heeft over de grenzen van belangen en landen heen te kijken.

Er zijn politici die het daar een beetje benauwd van zouden krijgen. Ik schat u anders in. Sterker: ik ben ervan overtuigd dat u plezier hebt in krachtige stellingnamen, dat kracht weerwerk uw meningsvorming ten goede komt, maar vooral dat u oog hebt voor de kracht van argumenten. Bovendien zijn we geen tegenstanders. We willen vorm geven aan onze eigen toekomst en u helpen om de juiste beslissingen te nemen op voor u belangrijke terreinen. We zijn natuurlijke medestanders van een nationale overheid die zegt niet te betuttelen, die decentralisatie nastreeft, die de stofkam wil halen door regels en procedures. Het ijs tussen ons is op voorhand gebroken

Meneer de minister, stilstand is achteruitgang. Het Waddenzeeforum kiest voor dynamiek. We willen meebewegen met de eisen die samenleving, natuur, economie en persoonlijke ontwikkeling stellen. We wensen niet opgesloten te zitten in een museum. Je kunt het niet maken om ruim 3 miljoen mensen te veroordelen tot een leven in een grote glazen vitrine. Dat is een miskenning van zowel behoeften als potentieel. Want we hebben het niet alleen over een natuurlijk rijk gebied, maar ook over miljoenen burgers die zich bewust zijn van die rijkdom en eraan willen bijdragen de best mogelijke combinatie te realiseren van wat mens en natuur het gebied te bieden heeft

En daarmee heb ik een kernconclusie van ons rapport te pakken: combineren, samen laten gaan, elkaars kracht versterken. Economische groei en goed gestuurde bedrijfsvestiging kunnen heel goed samengaan met de bescherming van ons kwetsbare gebied. Ons forum roept de regeringen van Nederland, Duitsland en Denemarken op om gemeenschappelijk op te blijven optrekken. Intensiever dan tot nu toe. En tegelijkertijd terughoudender. Want we willen - als samenwerkende regio's in drie landen - zelf het voortouw nemen en over de inrichting van ons leven en onze toekomst beslissen. En vervolgens willen we uw zegen. Kijk, zie dat het goed is en zeg dat ook! We hopen dat u deze houding onderschrijft en ze gemeengoed wilt maken tijdens de trilaterale ministersconferentie in november, zodat duidelijk wordt dat iedereen die een hart heeft voor dit gebied, de overheid, de gebruikers, de inwoners gezamenlijk, verantwoordelijk zijn voor haar toekomst.

Steun voor onze plannen is nodig; in beleidsruimte, menskracht en middelen. Want we pakken heel wat zaken aan: infrastructuur, kustverdediging, scheepvaart, natuurbescherming, industrie, landbouw, visserij, energie, toerisme, innovatie, demografie, arbeidsmarkt, onderwijs. En dat ook nog allemaal in onderlinge samenhang. Daarom ook hopen we in u een stevige boodschapper en een overtuigde bondsgenoot te vinden. Want het betreft niet alleen drie landen, maar ook beleidsgebieden van tal van departementen.

In onze discussies hebben we nog eens vastgesteld wat we in de praktijk van alledag allang wisten. Wetten en hun toepassing vormen - kijkend naar de drie landen - een allegaartje. En dat op allerlei terrein: ruimtelijke ordening, milieu, scheepvaart, visserij, waterbeheer, natuurbescherming. Burgers, bedrijven en bestuurders hebben er last van. Teveel, te moeilijk, te vaag, te versnipperd. Soms betuttelend, vaak overbodig. Kortom: wij worden er niet blij van. Want het bevordert spanningen tussen sectoren en gebieden, en ook wel daarbinnen. We willen minder regels. En geen verschillen. Gelijke monniken, gelijke kappen.

We hebben het over een kwetsbaar gebied. Het belangrijkste natuurgebied van Europa en één van de belangrijkste wereldwijd. Er is maar één Waddenzee. En we hebben het over ruim drie miljoen mensen. Een woedende zee, illegaal geloosde vervuiling of de gevolgen van een scheepsramp trekken zich weinig aan van grenzen tussen landen en beleidsgebieden. Daarom samenwerking en integrale keuzes! Voor de kustbescherming, voor de veiligheid van vaarroutes, voor acties bij calamiteiten. Ons rapport doet daarover aanbeveling. Net als over het belang en de speelruimte van verschillende sectoren. Ik ga ze niet allemaal behandelen, u vindt ze in het eindrapport. Maar een korte gang door ons verlanglijstje zal ik u niet onthouden:

. Nodig is een gemeenschappelijke strategie kustbeheer van de drie landen. En - zoals ik al heb beklemtoond - willen wij die kunnen bepalen.

. Nodig is een nieuw gezamenlijk instrument voor rampen op zee. En daarbij met z'n allen zorgen dat er genoeg sterke en slim gestationeerde slepers paraat zijn. Net zo goed is het nodig om de verkeersgeleiding van Rotterdam tot Noord-Denemarken in een goed geolied en logisch stelsel onder te brengen.

. Nodig is steun bij de ontwikkeling van een Waddenzeekeurmerk. Allerlei sectoren kunnen van zo'n label hulp bij ondervinden bij het vermarkten van hun producten en diensten. De Wadden als sterk merk!

. Nodig zijn betere spoorverbindingen, ook over de grens. Met name de slechte oost-westverbindingen zijn een rem op de gewenste ontwikkeling en samenwerking. Als onderdeel van het verbeteren van de infrastructuur vragen we aandacht voor een goed pijplijnennet in met name Noord-Duitsland en Groningen.

. Nodig is ruimte voor schaalvergroting in de landbouw. Een gezonde bedrijfstak bindt mensen aan de regio, draagt bij aan beheer van natuur en landschap en is goed te combineren met toerisme. Ook het tot stand brengen van het Waddenkeurmerk vaart er wel bij. En dan wil ik erop wijzen dat een blijvende beloning voor goed natuur -en landschapsbeheer weinig meer dan terecht zou zijn.

. Nodig is een trilateraal platform voor de visserij. Zo kunnen de belangen van visstand en visserijsector goed afgewogen worden. Ook willen we af van de verschillende praktijken in de landen als het om vergunningen gaat. Deze zijn bij voorkeur langlopend en niet vastgepind op één soort. Nodig zijn ook voordelen voor vissers die vrijwillig vangst beperken.

. Nodig is een beleid dat windparken op zee buiten de twaalfmijlszone . En het is vanzelfsprekend dat hun positie geen gevaar oplevert voor de zo belangrijke scheepvaart. Bij het ontwikkelen en invoeren van samenwerkingsconcepten voor containerhavens.

. Nodig zijn kansen voor havenontwikkeling, grote en kleine. Door het zekerstellen van hun bereikbaarheid. Door ze onderling op een vergelijkbare manier te behandelen. Door hulp bij het ontwikkelen en invoeren van samenwerkingsconcepten voor containerhavens. Havens zijn magneten voor bedrijvigheid. Ze bieden ook de mogelijkheid tot het clusteren van industrieën. Mooi er tegenaan gevleid en niet verspreid over het hele gebied: efficiënter, controleerbaarder, elkaar stimulerend.

Dat was een greep uit onze verlanglijst. U vertrekt hier straks met heel wat huiswerk. Maar ook met de zekerheid dat de regio er zelfs alles aan wil doen om de aanbevelingen te realiseren. Het Waddenzeeforum is daar duidelijk over. Sterker: het wil - op de een of andere manier - dat z'n werk doorgaat. We zien ons rapport als een eerste stap. We hebben er hard en met overtuiging aan gewerkt en we kunnen u verzekeren dat we de smaak te pakken hebben. Wij nodigen u uit met ons hieraan te werken, samen dit programma uit te voeren, ieder met zijn inbreng en expertise.

---- --